اشنایی با معجزات رزماری (اکلیل کوهی) در طب سنتی
مقدمه
امروزه با توجه به عوارضی که بعضی داروها ی شیمیایی داشته اند به دنبال داروهایی هستند که عوارض کمتری داشته باشد. اعجاز گیاهان دارویی از گذشته های دور در میان ما ایرانیان مورد توجه بوده است. حتی عده ای از این داروهای گیاهی به واسطه شفا بخش بودن شان مقدس شمرده می شدند. به دلیل اثرات جانبی و مخرب بعضی داروهای شیمیایی بسیاری از بیماران برای درمان به گیاه هان دارویی روی اورده اند. طب گیاهی در تسهیل درمان بیماری های مزمن و مشکلات مرتبط با ان حرف های زیادی دارد. ازجمله گیاه با ارزش و معجزه گر رزماری یا همان اکلیل کوهی که خاصیت زیادی در درمان بیماری ها دارد که در این مقاله سعی شده تا با هم به این خواص با ارزش نگاهی بیندازیم ورزماری در طب سنتی را بررسی و این گیاه دارویی را بهتر بشناسیم.
فهرست محتوا
طبع رزماری در طب سنتی
اشنایی با گیاه رزماری در طب سنتی
خواص رزماری در طب سنتی
طریقه مصرف رزماری در طب سنتی
موارد منع مصرف
معجزات رزماری در درمان بیماری ها
نتیجه گیری
مقدمه
امروزه با توجه به عوارضی که بعضی داروها ی شیمیایی داشته اند به دنبال داروهایی هستند که عوارض کمتری داشته باشد. اعجاز گیاهان دارویی از گذشته های دور در میان ما ایرانیان مورد توجه بوده است. حتی عده ای از این داروهای گیاهی به واسطه شفا بخش بودن شان مقدس شمرده می شدند. به دلیل اثرات جانبی و مخرب بعضی داروهای شیمیایی بسیاری از بیماران برای درمان به گیاه هان دارویی روی اورده اند. طب گیاهی در تسهیل درمان بیماری های مزمن و مشکلات مرتبط با ان حرف های زیادی دارد. ازجمله گیاه با ارزش و معجزه گر رزماری یا همان اکلیل کوهی که خاصیت زیادی در درمان بیماری ها دارد که در این مقاله سعی شده تا با هم به این خواص با ارزش نگاهی بیندازیم ورزماری در طب سنتی را بررسی و این گیاه دارویی را بهتر بشناسیم.
بیشتر بخوانید:تعیین جنسیت جنین در طب سنتی
فهرست محتوا
طبع رزماری در طب سنتی
اشنایی با گیاه رزماری در طب سنتی
خواص رزماری در طب سنتی
طریقه مصرف رزماری در طب سنتی
موارد منع مصرف
معجزات رزماری در درمان بیماری ها
نتیجه گیری
طبع رزماری در طب سنتی
رزماری گیاهی با طبع گرم و خشک است. دارای ویتامین های A،C ، B6است. منبعی از کلسیم، اهن، پتاسیم می باشد. غنی از انتی اکسیدان، فلانووئیدها، فیبر، کربوهیدرات و پروتئین است.
آشنایی با گیاه رزماری در طب سنتی
رزماری یا اکلیل کوهی گیاهی پایا از خانواده نعنائیان است و دارای ساقه های چوبی به ارتفاع ۱۰۰ تا ۵۰ سانتیمتر می باشد و به صورت خودرو در مناطق مدیترانه ای در نواحی ساحلی آن تا اسیای صغیر می روید. دارای برگهای سبز دائم است. با نام علمی لاتین Rosmarinus officinalis L. از گیاهان دارویی است. در ایران بصورت پرورشی دیده می شود. گیاهی بوته ای به رنگ سبز و معطر است. برگ گیاه در سطح بالایی چین و چروک دارد و در سطح زیرین پوشیده از کرک های کوتاه است گلهای دسته ای متشکل از چند گل در خوشه هایی که در طول محور پراکنده اند آرایش یافته است دارای میوه ای متشکل از چهار فندقی قهوه‌ای رنگ است. در اصل برگ و سرشاخه های گلدار گیاه اندام دارویی هستند که زمان جمع آوری آنها در بهار و تابستان است.
خواص رزماری در طب سنتی
برگ و سرشاخه های گلدار رزماری دارای اسانس های فرار استر شامل بور نئول، استات، لینالول و کامفور، فلا وونوئیدها شامل دیوسمین، اپیژنین و دیوسمتین، دی ترپن ها شامل کارنوسیلیک اسید شاملرزماریسین می باشد. رزماری یا اکلیل کوهی دارای اثر مدرن و ضد تشنج و صفرابر است. در ضمن این گیاه با ارزش مقوی معده و نیرودهنده بسیار قوی است. همچنین در استعمال خارجی نیز التیام دهنده و قابض است. رزماری از گیاهانی است که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی می باشد. البته دارای خواص ضد سرطانی و آنتی کارسینوژ نیک هم می باشد و اثرات مختلف ضد توموری از قبیل القای آپوپتوز، ضد رگزایی، القای تمایز سلولی همچنین خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و تغییر متابولیسم کارسینوژنی در عصاره گیاه رزماری مشاهده شده است. ماده تشکیل دهنده اصلی برگ و سرشاخه های گلدار این گیاه با ارزش را روغنهای فرار تشکیل داده اند. عمده ترین ترکیبات آن شامل سینئول، بورنئول، بورنیل استات، کامفر، الفا وبتا پی نن می باشند که البته ترکیبات فوق بسته به شرایط جغرافیایی و همچنین ارتفاع محل کشت گیاه متغیر هستند. ترکیبات طبیعی موجود در رزماری شامل فلاونوئیدها مانند لوتولئین، اسیدهای فنلیک ودی و تری ترپن ها، تانن ها، مواد تلخ، رزین، ثاپونین و برخی از متابولیت های اولیه نظیر پروتئین ها و چربی ها می باشد. روغن فرار رزماری دارای ترکیباتی شامل کامفن، بتا پی نن، تری سیکلن، سینئول، کامفر، بور نئول و بورنیل استات میباشد. برخی از آثار فارماکولوژیک این ترکیبات شامل آثار ضد اسپاسم و آرام بخشی بر روی حیوانات آزمایشگاهی تایید شده است. مهمترین ماده فعال در عصاره رزماری ، کارنوزیک می باشد ترکیبات فنولی دیگری مثل اپی رز مانول و ایزورزمانول همچنین اسید روز مار نیک و اسید کار نوزیک از برگهای رزماری جداسازی شده است. در میان ترکیبات نامبرده رزمانول ، رزماری کونین، کار نوزول و رزماری فنون خاصیت آنتی اکسیدانی قوی دارد که زنجیر تولید رادیکال‌های آزاد را با دادن یک اتم هیدروژن می شکنند و متعاقب آن اکسیداسیون چربی را به تاخیر می‌اندازد.
رزماری به علت خواص ضد میکروبی و عوامل پیشگیری کننده شیمیایی در صنایع دارویی و پزشکی به عنوان یک گیاه دارویی با ارزش شناخته شده است که حاوی مقادیر زیادی اسانس است که به عنوان طعم دهنده در مواد غذایی کاربرد همچنین در صنایع آرایشی و در ترکیبات گندزدا ها و حشره کش ها نیز استفاده می شود. اسانس گیاه رزماری گردش خون در اعضای بدن را افزایش داده و دارای اثرات ضد روماتیسمی بوده و درد های عصبی را کاهش میدهد. رزماری منبع غنی از ترکیبات فنولی با خاصیت ضد میکروبی بالا علیه باکتری های گرم مثبت و گرم منفی می باشد.
آشامیدن رزماری بصورت دمنوش که در قسمت طریقه مصرف رزماری به ان پرداخته شده است. جهت سرفه رطوبتی مزمن و خفقان بارد(سرد)، استسقای زقی(بیماری باشدکه شکم بیاماسد و ناف بیرون جهد و چون بیمار حرکت کند آواز غلغل آب شنیده شود. و این جز استسقای طبلی باشد) که با حرارت و عطش شدید مفرط نباشد، سده (گرفتگی وانسداد)جگر، تنقیه ( شستشوی )ریه و تسکین درد جگر و دفع یرقان سوداوی مفید است. از ضماد رزماری جهت تحلیل ورم مزمن استفاده می شود و برگ رزماری برای چشم درد بارد(سرد) تسکین دهنده است.
بیشتر بخوانید:وسواس وتدابیر ان در طب سنتی
طریقه مصرف رزماری در طب سنتی
رزماری را بصورت تازه ویا خشک شده وحتی پودر شده می توان مصرف کرد. بعنوان ادویه غذایی بصورت پودر شده از رزماری در غذاها استفاده می کنند. در انواع سوپ ها، سس ها، خوراک ها و... استفاده می شود و از طعم و عطر بی نظیری که دارد در درست کردن غذاها بهره می توان برد. اما باید دقت کرد به گونه ای از پودر ان در غذاها وحتی انواع پیتزاها استفاده کنیم که عطرش قابل تحمل باشد. زیرا همانطور که می دانیم رزماری یا اکلیل کوهی گیاهی بسیار معطر است. برای استفاده دمنوش هم مقداری از گیاه را هم بصورت خشک یا تازه با مقداری اب می توان استفاده کرد.حدود۲۰ گرم رزماری با۱۵۰ میلی لیتر اب به مدت ۱۰تا۲۰ دقیقه پیشنهاد می شود.
موارد منع مصرف
اولا روغن رزماری یک روغن موضعی است وخوراکی نمی باشد پس این روغن را نباید در اشپزی مصرف کرد. ثانیا به علت اینکه ممکن است اثر تشدیدی در بیماری صرع و تشنج داشته باشد باید در مصرف این گیاه دقت داشت و این افراد از مصرف ان خود داری کنند. ثالثا اگر کسی به اسپرین حساسیت دارد نباید رزماری مصرف کند چرا که در رزماری ترکیباتی بکار رفته که شبیه اسپرین است پس ممکن است نسبت به رزماری هم حساسیت از خود نشان دهد. رابعا در دوران بارداری مصرف رزماری منع شده است چرا که ممکن است سبب سقط جنین شود. مصلح رزماری سکنجبین است.پع
معجزات رزماری در درمان بیماری ها
رزماری یا اکلیل کوهی با خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی که دارد باعث اثرات ضد سرطانی می شود. سرطان دهانه رحم بعد از سرطان سینه دومین سرطان شایع در زنان می باشد در دو دهه اخیر محققان متوجه خواص ضد سرطانی و آنتی کار سیانوژن نیک رزماری شده اند. اثرات مختلف ضد توموری از قبیل القای آپوپتوز، ضد رگزایی، القای تمایز سلولی همچنین خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی و تغییر متابولیسم کار سیانوژن ای در گیاه رزماری مشاهده شده است. در مطالعه ترکاشوند و همکارانش انجام دادن دریافتند که رزماری وابسته به دوز و زمان بر سلول‌های سرطانی هلا Hela)) یعنی سلول های مشتق شده از بافت اپیتلیال آن گردن رحم انسان باعث مهار رشد این سلول ها می شود. پس اثر ضد سرطانی رزماری روی سلول های سرطان گردن رحم اثبات شد. در اصل سلول های هلال رده از سلول سرطانی انسان است که در سال ۱۹۵۱ از سرطان گردن رحم جدا شد و اکنون در بسیاری از مطالعات بر روی سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار می گیرد. همانطور که میدانیم رزماری دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی میباشد که این عوامل از مهمترین فاکتورهای پیشگیری از سرطان است از جمله مهمترین موارد مصرف گیاه رزماری شامل ضد اسپاسم، ضد نفخ، اشتها آور و آرامبخش است . رزماری در برخی از فرآورده های موضعی مصرف می‌شود. همچنین از رزماری در صنایع غذایی و آرایشی بهداشتی نیز کاربرد دارد و اثر ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد کمپلمان ای و آنتی گونات و تروپیک گیاه رزماری مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.
مصرف رزماری باعث گشادی رگ ها و تقویت گردش خون می شود. به گونه ای که باعث بهبود گردش خون در اندام ها و مغز می گردد و به این ترتیب به رفع مواد زائد از بافت ها رفع خستگی و ایجاد حس آرامش و راحتی کمک می کن.د در اصل رزماری یا اکلیل کوهی برای رفع علائم خستگی و انرژی زایی مناسب است.
رزماری در درمان بیماری های دستگاه تنفسی از جمله اسم، کاربرد دارد. این گیاه در درمان سرطان ها از جمله سرطان پوست کاربرد دارد و دارای خواص ضد میکروبی است. اسانس رزماری، دارای خواص ضد درد است و در درمان رماتیسم واترواسکلروز بکار مرود همچنین دارای اثر هپاتوپروتکتیو است و در درمان بیماری های قلبی ایسکمیک کاربرد دارد. رزماری برای یبوست که ام المراض می باشد مفید است. زیرا فلاونوئید وسینئول دارد که برای دل درد و اسهال ونفخ و یبوست مناسب است.
بیشتر بخوانید: زخم رحم و تدابیر ان در طبhttps://www.sedayehakim.com/fa/Blog/GF8BUA سنتی
نتیجه گیری
اهمیت داروهای گیاهی بر همگان اثبات شده است. البته شاید امروزه به دلیل نشان دادن عوارض در برخی از داروهای شیمیایی روی اوردن به مصرف داروهای گیاهی بیشتر شده است اما باید در نظر داشت که داروهای گیاهی هم خالی از عوارض، ممکنه نباشند و در مقدار و دوز مصرفی باید دقت لازم را داشت و یا ممکن است با داروی دیگری که مصرف می کنیم تداخل دارویی داشته باشد و حتی تایم و مدت طول مصرف دارو هم در طب سنتی مهم است. لذا داروهای گیاهی را مانند داروهای شیمیایی نباید در طولانی مدت بصورت سر خود مصرف کرد و در درمان بیماری حتما باید با نظر پزشک یا متخصص طب سنتی مصرف شود تا خدایی نکرده مشکلی به وجود نیاید و بتوان بهترین و بیشترین بهره را از این نعمت های با ارزش الهی برد و ان شالله به نتیجه مطلوب و دلخواه رسید. پس این نکته را همیشه مد نظر داشته باشیم که مصرف هر داروی گیاهی و دم نوشی را تنها به دلیل اینکه خواص و یا طبع ان را می دانیم. بدون مشورت با بزرگان و متخصصان در این زمینه مصرف نکنیم. چرا که این باور اشتباه است که داروهای گیاهی بدون عارضه هستند. حتما عارضه انها خیلی کمتر از داروهای شیمیایی است و به همین دلیل بیشتر به سمت مصرف انها متمایل شده ایم. اما بیاید طریقه و طول مدت مصرف صحیح ان را برای درمان بیماریمان از متخصص در این زمینه بپرسیم تا بهره عالی از ان در درمان یا حتی پیشگیری از بیماری ها نصیبمان شود.
منابع
ترکاشوند، رضا. وزینی، حسین و نفیسه یوسفی محمود. ۱۳۹۹. بررسی اثرات ضد سرطانی عصاره گیاه رزماری وعصاره لیشمانیا روی سلول های سرطانی گردن رحم(هلا)، مجله علوم پزشکی رازی، دوره۲۷، شماره ۲، صفحه ۱۰۳-۱۱۲.
جلیلیان تبار، فرزاد، غلامی، رشید و علی نجات لرستانی.۱۳۹۰.تاثیر رطوبت بر ضریب اصطکاک استاتیکی رزماری و اسطو خودوس به وسیله اصطکاک سنج الکتریکی، فصل نامه ی داروهای گیاهی، سال دوم، شماره۳، صفحه ۱۸۷-۱۹۱.
سمیه، گرجی. ۱۳۹۶. مقایسه ی تاثیر مصرف دم نوش رزماری و پودر کاکائو بر فرسودگی شغلی کارکنان صنایع شیمیایی ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی طب مکمل، شماره ۳، صفحه ۲۰۰۱-۲۰۱۳.
قنادی، علیرضا، سجادی، ابراهیم و مبارک احمد محمد المسلمی. ۱۳۸۱ . بررسی فیتوشیمیایی فلاونوئیدها و روغن فرار گیاه رزماری کشف شده در ایران، مجله علمی پزشکی اهواز، شماره ۳۴ ، صفحه ۳۳- ۴۰.
محمد حسین عقیلی خراسانی شیرازی. ۱۴۰۰. مخزن الادویه، صفحه ۱۳۹-۱۴۰.
ملکوتیان ، محمد و بهنام حاتمی.۱۳۹۱. بررسی ترکیب شیمیایی و خواص ضد باکتریایی اسانس رزماری بر روی اشرشیا کلی و تعیین سینتیک ان، فصلنامه علمی پژوهشی دانشکده بهداشت یزد، سال دوازدهم، سماره۱.
گرداورنده: فهیمه افشاری، عضو تحریریه صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی.
