نشانه های سوء مزاج ساده گرم وسرد اعضاء اصلی

با خارج شدن مزاج اصلی از حالت اعتدال سوء مزاج ایجاد می شود. با ایجاد سوء مزاج، بدن در ابتدا میل به غذاهای مخالف با مزاج اصلی پیدا می کند. اگر به این مساله توجه نشود باعث می شود میل بدن به غذاهای همسو با مزاج اصلی بیشتر شده و در نتیجه بیماری حاد شود.

سوء مزاج های ساده گرم و سرد می تواند تمام اعضاء و یا بخشی از اعضاء بدن را تحت تاثیر قرار دهد. مثلا بدن دچار سوء مزاج سرد معده، کبد،مغز و یا رحم گردد و بر عکس آن نیز ممکن است معده، مغز، کبد و رحم و قلب دچار سوء مزاج سرد یا گرم شود و هر کدام از این سوء مزاج ها دارای نشانه های مخصوص خود می باشند.

کلیدواژه: نشانه های سوء مزاج ساده گرم، نشانه های سوء مزاج ساده سرد.

بیشتر بخوانیم : انتخاب شغل بر اساس مزاج

خارج شدن مزاج اصلی بدن از حالت اعتدال را سوء مزاج می گویند. سوء مزاج ساده زمانی حاصل می شود که یکی از حالت های گرمی، سردی، تری و خشکی بر بدن غلبه پیدا کند و بدن را تحت تاثیر قرار دهد. باغلبه سوء مزاج هر کدام از اعضای بدن ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد که آثاری نیز به دنبال خواهد داشت؛ زیرا وقتی عضوی دچار سوء مزاج می شود قوه تدیبر کننده بدن شروع به هشدار دادن می کند.

 هشدارها به این صورت است که در ابتدا میل بدن به غذاهای مخالف مزاج اصلی زیاد می شود و اگر این هشدار جدی گرفته نشود و سوء مزاج شدت پیدا کند در این حالت میل بدن به غذاهای همسان با مزاج اصلی زیاد می شود یعنی نسبت به گذشته که مزاج اصلی گرم یا سرد بوده میل به غذاهای سرد و گرم خیلی بیشتر می شود و این امر موجب می شود در اثر مصرف غذاهای گرم یا سرد ( متناسب با مزاج اصلی ) آثاری از بیماری در فرد ظاهر شود.

در این مقاله سعی شده است که نشانه های سوء مزاج سرد و گرم در اعضای اصلی بدن مورد بررسی قرار گیرد.

                           

مفهوم سوء مزاج ساده گرم و سرد

هر گاه مزاج اعضا بدن یا مزاج کل بدن از حالت اعتدال خارج شود، در این صورت فرد دچار سوء مزاج می شود. سوء مزاج ساده یعنی مزاج اعضا یا همه بدن به خاطر غلبه یکی از کیفیت های چهارگانه سرد، گرم،خشک و تر تغییر کند مثلا فردی که در معرض سرمای شدید قرار می گیرد یک عضو و یا کل بدنش دچار سرمازدگی می شود و یا وقتی در معرض گرمای شدید قرار می گیرد به خاطر گرما دچار گرما زدگی می شود.

وقتی فرد در حالت اعتدال قرار دارد مزاج اصلی (جبلی ) او هرچه باشد به همان سمت گرایش دارد. مثلا؛ اگر شخص دارای مزاج گرم باشد بیشتر به سمت غذاهای گرم گرایش دارد و یا اگر مزاج اصلی او سرد باشد به سمت غذاهای سرد گرایش دارد. این در حالی است که دچار سو مزاج نشده باشد. با عارض شدن سو مزاج، در ابتدای امر قوه تدبیر کننده بدن مخالف این سوء مزاج عمل می کند یعنی قوه تدبیر کننده بدن غذاهای مخالف با مزاج فرد را می طلبد. مثلا؛ اگر شخص دچار سوء مزاج گرم شود، قوه مدبره برای غلبه بر این سوء مزاج غذاهای سرد را طلب می کند و یا اگر شخصی دچار سوء مزاج سرد شود آنگاه قوه مدبره غذاهای گرم را طلب می کند.

در این حالت اگر به خواسته قوه مدبره توجه شود و به بدن غذاهایی که مطابق میل آن است وارد شود این سوء مزاج  به مرور زمان از بین می رود اما اگر به این مساله توجه نگردد این سوء مزاج قوی تر می شود و به یک بیماری تبدیل می شود و آنگاه میل شخص به غذاهای همسان مزاج اصلی ( جبلی ) خودش چندین برابر می گردد. فرض کنید شخصی که مزاج اصلی او گرم است دچار سوء مزاج گرم شود در مرحله اول بدن او طبق دستور قوه تدبیر کننده بدن، خواهان غذاهای سرد استو اگر به این خواسته توجه نشود آنگاه میل فرد به غذاهای هم سنخ با سوء مزاج شدت بیشتری  پیدا می کنند و از این تمایل لذت می برد.

بنابراین لذت فرد از غذاهای مطابق با مزاجش در دو حالت است . یک حالت زمانی که مزاج اصلی اش در حالت اعتدال است و این لذت و استفاده از غذاهای مناسب مزاج هیچ ضرری به او نمی زند و دچار مشکل نمی شود.

حالت دوم زمانی است که دچار سوء مزاج شده و مزاج اصلی از حالت تعادل خارج گشته است . در این صورت با مصرف غذاهای مطابق با آنچه که میل دارد دچار ضرر شده و بیمار می شود یعنی این لذت همراه با تضرر است.

بنابراین توجه به نشانه های سوء مزاج های گرم و سرد در اعضاء حایز اهمیت است.

بررسی علایم سوء مزاج ساده مغز :

وقتی مغز دچار سوء مزاج سرد می شود، رنگ صورت سفید می شود و سفیدی چشم به سمت آبی کمرنگ می رود. فرد دچار ضعف حواس شده و تمایل به خواب زیاد دارد.تنبلی ، سستی، رگ های نازک و نبض ارام،  سنکینی سر و احساس سردی در بدن از نشانه های سوء مزاج سرد است . این افراد کمتر عصبانی می شوند و کمتر احساسات خود را بروز می دهند . این افراد بیشتر در معرض ابتلا به پارکینسون و ام .اس هستند.

اما زمانی که مغز دارای سوء مزاج گرم می شود، احساس سنگینی در سر، خیالسوات ، قرمزی چشم ، بی خوابی و سرخی صورت و گاهی زردی از نشانه های آن است. این افراد دارای حواس بسیار قوی هستند و رشد مو و یا ریزش مو زیادی هستند.

بررسی علایم سوء مزاج ساده معده :

معده سرد با اینکه اشتهای بسیار زیادی دارد؛ اما دارای هضم ضعیفی می باشد و احساس سنگینی یا پری شکم می کند.  رنگ پوست به سمت سفیدی می رود ، گاهی صورت پف می کند. ترش کردن، عارق زدن ، نفخ و مدفوع نرم از دیگر علایم این سوء مزاج است.

معده با سوء مزاج گرم با خشکی و تشنگی دهان ، کمی اشتها و گاهی اشتهای کاذب ، بوی بد دهان و استفراغ  همراه است .

بررسی علایم سوء مزاج ساده کبد :

زمانی که سردی بر کبد غالب می شود، لب ها و زبان سفید شده و میل به آب کم می شود. احساس گرسنگی کاذب و بی اشتهایی حاصل می شود. صورت متورم می گردد و پوست بی طراوت می شود. ادرار سفید و غلیظ و مدفوع سفید و نرم است. در سوئ مزاج گرم کبدی فرد احساس سنگین زیاد می کند.دهان تلخ و زبان خشک می شود. یبوست حاصل می شود و ادرار پر رنگ و مایل به قرمز می گردد. رنگ صورت و بدن زرد است و دهان شیرین و یا شور می شود.

بررسی علایم سوء مزاج ساده رحم :

با گرم شدن رحم بدن لاغر می شود رنگ پوست به سمت زردی می رود. لب ها خشک می شود. خون حیض غلیظ و دارای حرارت و سرخ مایل به سیاه است و خروج خون با سوزش همراه است . بدن همیشه گرم است و  ناحیه اندام تناسلی پر مو است. با غلبه سردی بر رحم خون حیض کم رنگ و رقیق و مقدار آن کم می شود و فاصله بین دو قاعدگی زیاد می شود.

کاهش میل جنسی ، سستی رحم و کم مویی در ناحیه اندام تناسلی از دیگر نشانه های سستی رحم است.

بررسی علایم سوء مزاج ساده قلب

با عارض شدن گرمی بر قلب نبض خیلی سریع می زند، سینه گرم شده و تشنگی غالب می شود. گاهی انسان احساس بی قراری و غم و اندوه می کند و بدن به سمت لاغری پیش می رود و در حقیقت سوء مزاج قلب به همه بدن سرایت می کند.

با غالب شدن سردی، نبض سنگین و کند می شود. بدن بی رمق می گردد و ترس و بی تابی بر انسان چیره می گردد.

 بیشتر بخوانیم : ورزش های مناسب مزاج خود را بشناسیم .

نتیجه

هر زمان که مزاج اصلی بدن از حالت تعادل خارج شود و سوء مزاج ایجاد شود، اعضای بدن نیز درگیر این سوء مزاج می گردد. برای تشخیص سوء مزاج اعضا باید به آثار و نشانه های موجود در بدن رجوع کرد. مثلا سوء مزاج سرد معده باعث ضعف هضم، نفخ معده، احساس سنگینی و ... می شود و سوء مزاج گرم معده خشکی دهان، بوی بد دهان و ... به همراه دارد.

سوء مزاج سرد مغز موجب ضعف حافظه، سستی،سنگینی سر و ...  و سوء مزاج گرم مغز قرمزی چشم، حافظه قوی و ... می شود. وقتی سردی بر کبد غلبه کند بی اشتهایی و بی میلی به آب،تورم صورت و ... را به دنبال دارد و وقتی گرمی غلبه کند، باعث تلخی دهان، زردی پوست، یبوست و ... می گردد. رحم گرم خشکی لب، لاغری، غلظت خون حیض و ...  و رحم سرد کاهش میل جنسی، رقیق بودن خون حیض و ... را به دنبال دارد.

 

منابع

-جرجانی، اسماعیل بن حسن، (1391)، ذخیره خوارزمشاهی، قم، موسسه احیا طب، ج 6، ص 925. 

- کرمانی، محمدکریم (1362)، دقایق العلاج، ترجمه عیسی ضیا کرمانی، کرمان، انتشارات سعادت، ج 1،ص 352.

-ناظم جهان، محمداعظم(1378)، اکسیر اعظم، تهران، انتشارات دانشکده علوم پزشکی ایران، ص 475.

-هروی، موفق بن علی، (1346)، الانبیه عن حقایق الادویه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ص 249. 

-زارعی، نجمه، (1400) مزاج شناسی، صدای حکیم، تهران، حکیم.

نویسنده نجمه زارعی عضو هیِت تحریریه آموزش صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی