دردی که از شکم به قفسه‌ی سینه وارد می‌شود یا مزه‌ی تلخی که از گلو به دهان برمی‌گردد یا سوزش سر دل، تلخی گلو یا سرفه، این‌ها علائم ریفلاکس معده هستند که همه‌ی ما به نوعی آن را تجربه کرده‌ایم. با این‌حال، بعضی افراد به شکلی مداوم چنین علائمی را تجربه می‌کنند. در این‌جا قصد داریم از ریفلاکس معده و علائم آن صحبت کنیم و ببینیم چه روش‌هایی برای درمان آن در طب سنتی وجود دارد.
ریفلاکس معده چیست؟
ریفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که اسید و سایر محتویات درون معده از دریچه‌ی پایینی مری به مری باز می‌گردند. دریچه پایین مری دریچه‌ای عضلانی به‌شکل حلقه است که در انتهای مری و ابتدای معده قرار دارد.
با باز شدن این دریچه، غذای بلعیده شده از انتهای مری وارد معده می‌شود. پس از ورود غذا به معده، این دریچه بسته می‌شود تا از بازگشت غذا به درون مری جلوگیری کند. زمانی‌که این دریچه ضعیف شده یا آسیب دیده باشد ممکن است به‌درستی عمل نکند. همین موضوع باعث می‌شود تا ریفلاکس معده رخ دهد.
پزشکان معتقدند اگر علائم ریفلاکس معده بیش از دو‌بار در هفته اتفاق بیفتد، به احتمال زیاد فرد به این بیماری مبتلاست.
نگاهی به علائم ریفلاکس معده
علائم ریفلاکس معده برحسب اندام و عضوی که تحت تأثیر اسید معده قرار می‌گیرد متفاوت است. همه‌ی انسان‌ها علائم یکسانی را تجربه نمی‌کنند. علائم ریفلاکس معده از خفیف به شدید دسته‌بندی می‌شوند و معمولاً بعد از خوردن غذا (به‌خصوص غذای تند یا چرب) و هنگام دراز کشیدن یا خم شدن بروز پیدا می‌کنند.
از علائم ریفلاکس معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درد یا سوزش سر دل که با احساس سوزش در قفسه‌ی سینه همراه است؛ این سوزش ممکن است به گلو نیز برسد.
یکی دیگر از علائم ریفلاکس معده احساس کردن مزه‌ی تلخ یا ترش در گلو است. در برخی موارد ممکن است که بخشی از غذا یا مایع موجود در معده به دهان بازگردد.
در برخی از موارد، ریفلاکس معده، بلع را دچار مشکل کرده و حتی گاهی در تنفس فرد اختلال ایجاد می‌کند.
سوء هاضمه نیز یکی دیگر از علائم ریفلاکس معده است. سوء هاضمه با درد و ناراحتی در بالای شکم همراه است. احساس ناراحتی معده، داشتن حالت تهوع و استفراغ و احساس سیری آزاردهنده از علائم سوء هاضمه است.
گلو درد، سکسکه شدید یا استفراغ از دیگر علائم ریفلاکس معده است.
اگر علائم و نشانه‌های بالا برایتان آشنایی دارد و یا هر از چند گاهی آنها را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
تشخیص بیماری ریفلاکس معده به چه شکل است؟
همان‌طور که اشاره کردیم علائم بالا، مخصوصاً سوزش سر دل، نشانه‌های خوبی برای تشخیص ریفلاکس معده هستند. اگر پزشک معالج به ریفلاکس معده مشکوک شود، پیش از تشخیص و تأیید از بیمار می‌خواهد تا بعضی معاینات و آزمایش‌های مرتبط را انجام دهد.
پزشک معالج ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر جهت تشخیص ریفلاکس معده استفاده کند:
بلع محلول حاوی ماده‌ی باریوم: در حالت عادی امکان تصویربرداری از دستگاه گوارش امکان‌پذیر نیست. نوشیدن محلولی حاوی ماده باریم این امکان را فراهم می‌کند که بتوانیم از دستگاه گوارش عکس‌برداری کنیم. از این روش برای تشخیص ریفلاکس معده استفاده می‌شود.
آندوسکوپی: یک لوله انعطاف‌پذیر به‌همراه یک دوربین کوچک جهت بررسی و نمونه‌برداری (در صورت نیاز) به درون مری فرستاده می‌شود.
نظارت بر pH مری: یک قطعه pHسنج درون مری کار گذاشته می‌شود تا ورود اسید معده به مری را بررسی کند.
فشارسنجی مری: یک لوله انعطاف‌پذیر به درون مری فرستاده می‌شود تا قدرت عضله‌های موجود در مری را اندازه‌گیری کند.1
عوامل موثر در رفلاکس اسید معده
به طور کلی برخی عوامل زمینه ساز بروز رفلاکس اسید معده می باشند که عبارت اند از:
چاقی
مصرف دخانیات و مواد مخدر
مصرف زیاد نمک
مصرف کم فیبر در رژیم غذایی
فعالیت های بدنی اندک
برخی از داروهااز جمله داروهای مورد استفاده در درمان آسم، آنتی هیستامین ها، مسکن ها، آرام بخش ها و داروهای ضد افسردگی
مصرف کافئین
در ادامه روش های موثر، طبیعی و خانگی برای درمان رفلاکس معده ارائه شده است:
خوردن بادام خام
بادام خام با تولید «آلکالین» می‌تواند PH (وضعیت اسیدیته) معده را تنظیم کند زیرا بادام منبع کلسیم است.
آلوئه ورا
با خوردن روزانه ۶۰ میلی لیتر شربت غیرفرآوری شده آلوئه ورا علائم رفلاکس کاهش می‌یابد.
آب گرم و آبلیموی تازه
صبح خود را با یک فنجان آب گرم و آبلیموی تازه شروع کنید. با نوشیدن این محلول با معده خالی و ۱۵ الی ۲۰ دقیقه قبل از خوردن صبحانه، بدن می‌تواند به طور طبیعی اسید معده را متعادل کند. این محلول برای همه بی‌خطر است.
جوش شیرین
یک قاشق جوش شیرین را در نصف فنجان آب حل کنید و بنوشید، اگرچه این محلول بدمزه است اما موثر است.
سرکه سیب
روزی یک تا دو قاشق چایخوری سرکه سیب بخورید. مخلوط سرکه سیب و عسل بسیار مفید و خوشمزه است. حتی می‌توان به جای لیمو، سرکه سیب در چای ریخت. بسیاری از مردم به اشتباه تصور می‌کنند سوء هاضمه و رفلاکس بر اثر تولید زیاد اسید معده ایجاد می شود. اما آخرین مطالعات نشان می‌دهد که بر خلاف باور مردم، این عارضه به دلیل کمبود اسیدهای لازم برای هضم کامل غذا بروز می‌کند. همچنین خوردن ترشی، ترشی کلم و سایر غذاهای ترش و اسیدی به کنترل اسید معده کمک می‌کند.
سیب سرخ
بعد از صرف غذاهای مشکل‌ساز یک عدد سیب سرخ خوشمزه بخورید تا اثر معجزه آسای آن را در بهبود رفلاکس ببینید.
مصرف مکمل «ساکارومیس بولاردی»
مکمل «ساکارومیس بولاردی» یک مخمر پروبیوتیک و به ویژه برای روده کوچک مفید است. این مکمل جذب ویتامین‌های مفید برای سلامت دستگاه گوارش را بهبود می‌دهد.
چای‌ها و دمنوش‌ها
نوشیدن چای و دمنوش بابونه، نعناع یا شنبلیله به کاهش علائم رفلاکس اسیدی کمک می‌کند.
آدامس
بعد از هر وعده غذایی آدامس بجوید تا ترشح بزاق افزایش یابد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش ترشح بزاق سبب کاهش اسید در مری می‌شود.
خوابیدن به پهلوی چپ
نتایج مطالعات نشان می‌دهد خوابیدن روی شکم یا به پهلوی راست سبب افزایش فشار به معده و در نتیجه افزایش علائم GERD می‌شود اما افرادی که به پهلوی چپ می‌خوابند این علائم در آنها رفع می‌شود.2
راه‌های پیشگیری از رفلاکس معده
یکی از متخصصان طب سنتی توصیه می کند افراد برای اینکه به رفلاکس معده دچار نشوند باید غذا را به خوبی بجوند، هر لقمه غذا باید ۳۰ بار جویده شود، تند غذا خوردن و خوب نجویدن غذا، هوا را با غذا وارد معده می‌کند.
همچنین افراد نباید همراه غذا مایعات مانند آب یا دوغ بنوشند یا ماست، ترشی و سالاد مصرف کنند، بنابراین باید بین نوشیدن مایعات یا خوردن این مواد غذایی با غذای اصلی حدود ۲ ساعت فاصله باشد، دراز کشیدن هم بلافاصله پس از مصرف غذا ممنوع است، بنابراین اشخاص باید یک تا ۲ ساعت پس از خوردن غذای اصلی بخوابند همچنین مبتلایان به رفلاکس هنگام خوابیدن باید یک بالش بلند زیر سر خود بگذارند تا برگشت اسید از معده به مری کمتر اتفاق بیفتد.3
