درمان بیماری ها با گیاه قاصدک در طب سنتی

درمان بیماری ها با گیاه قاصدک در طب سنتی

مقدمه

علی رغم پیشرفت های روز افزون علم، امروزه انواع عفونت ها و بیماری ها گریبان گیر افراد در سراسر جهان به ویژه افرادی که نقض سیستم ایمنی دارند، شده است. به همین دلیل مردم تمایل بیشتری نسبت به استفاده از داروها با منشا گیاهی نشان داده اند. از دلایل آن می توان به عوارض جانبی داروهای شیمیایی و آلودگی های زیست محیطی اشاره کرد. از جمله گیاهان کاربردی و باارزش، قاصدک می باشد که شاید نام آن را به عنوان گیاهی با خواص دارویی کمتر شنیده باشید ولی در درمان بسیاری از بیماری های سخت از آن بهره می برند بنابراین دانستن خواص فوق العاده قاصدک در طب سنتی می تواند بسیار راه گشا باشد.

فهرست محتوا

آشنایی با گیاه قاصدک

خواص دارویی و موارد مصرف گیاه قاصدک در طب سنتی

موارد منع مصرف گیاه قاصدک در طب سنتی

تداخلات دارویی گیاه قاصدک

بیشتر بخوانید: چگونه می توان جراحتی آزاردهنده مانند سوختگی را درمان کرد

آشنایی با گیاه قاصدک

تیره کاسنی ها یکی از بزرگترین تیره ها بشمار می آیند. اعضای این تیره در جهان به خصوص در مناطق کوهستانی گرمسیری یا معتدل و زیستگاه های خشک رویش بیشتری دارند. سرده گیاه قاصدک با نام علمی Taraxacum به خانواده Asteraceae تعلق دارد. قاصدک دارای دو گونه قاصدک معمولی T.officinale و  قاصدک دانه قرمز   T.erythrospermum است. این گیاه علفی و دائمی است که ساقه های آن به ارتفاع 40 سانتی متر هم می رسد و به صورت خودرو در بسیاری از مکان ها می روید. ریشه این گیاه به رنگ قهوه ای مایل به زرد است. در انتهای ساقه، گل وجود دارد. برگ های گل قاصدک که سبز رنگ بوده، بریدگی های مثلث شکل و نوک تیز دارد. برگ ها به صورت دسته ای در پایین گیاه جمع هستند و ساقه گل دهنده ای از میان گیاه رشد می کند.

گل ها در عمر چندین روزه خود شب ها و در هنگام باران و نیز در خشکی هوا بسته می شوند. میوه اش فندقه میوه ای تک دانه و خشک که شکوفا نمی شود و دارای دسته تارهای ابریشمی در قسمت انتهایی است که به آن قاصدک می گویند. ساقه، ریشه و گل این گیاه دارای ترکیبات شیمیایی متفاوتی مانند فالوونوئیدها، اسیدهای فنولیک، آلکالوئیدها، ساپونینها، استروئید و ترپن ها است. ریشه این گیاه دارای مادهای تلخ به نام تراگزاسین، کولین و تاراگزاسترول می باشد همچنین در ریشه آن مقدار کمی تانن وجود دارد و نوعی آلکالوئید به نام تاکزین و تاراگزه رول در اعضای این گیاه یافت میشود.

در ضمن این گیاه دارای ساپونین، قندهای مختلف و اسیدهای چرب است. این گیاه بیشترین مقدار ویتامین  A را در خود دارد و مقدار فراوانی پتاسیم، املاح کلسیم، آهن، منیزیوم، سدیم، منگنز، فسفر، سیلیس و گوگرد نیز دارد. قاصدک منبع غنی از ویتامینهای A ، Bو D و مواد معدنی شامل آهن، پتاسیم و روی است.

بیشتر بخوانید: مریم گلی گیاهی شفادهنده و منحصر به فرد

خواص دارویی و موارد مصرف گیاه قاصدک در طب سنتی

ترکیبات فتوشیمیایی که در بسیاری از گیاهان وجود دارد در صنایع دارویی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.  نام های دیگر قاصدک در منابع هندبای بری، طرخشقوق، بقله الیهودیه می باشد. قاصدک در طب سنتی طبع سرد وخشکی دارد و از زمان های قدیم برای درمان بیماری های کبدی بکار می رفته است.

·       قابض و مقوی معده است.

·       مدر حیض و ادرار، زیاد کننده شیر مادر و خوب است خانم ها در زمان شیردهی کمی از آن را به همراه سالاد مصرف کنند.

·       مصرف قاصدک خونریزی سینه را قطع می‌کند.

·       خنک کننده و عرق‌ آور است و ترشح صفرا را بیشتر می کند و موجب پاکسازی خون می شود.

·       از عصاره آن شیاف درست می کنند که برای رفع تورم‌های اندام تناسلی بانوان و تخمدان و رحم مفید است.

·       پمادی که از ریشه این گیاه بدست می آید را در محل نیش زنبور یا مار می گذارند که بسیار تاثیر دارد.

·       اوره را رفع می کند و باعث کاهش کلسترول خون می شود و در درمان اگزما و بیماریهای پوستی  نقش دارد.

·        نوشیدن آب این گیاه مخلوط با روغن زیتون برای رفع مسمومیت به کار می رود.

·       ریشه قاصدک برای درمان مشکلات کبدی مثل یرقان و سنگ کیسه صفرا، یبوست، التهاب مفاصل بسیار سودمند است.

·       برگ های قاصدک تلخ است و برای بهبود عملکرد هضم مفید است که دارویی کاربردی برای تقویت گوارش و معده به شمار می آید.

·       قاصدک در درمان بیماری هایی همانند دیابت نوع دو و تاول کاربرد بسیاری دارد. همین‌طور برای طحال و کبد پرمنفعت است.

·       قاصدک به ورم نکردن بدن و درد قاعدگی بسیاری از زنان در سندرم پیش از قاعدگی کمک می کند.

·       برای پیشگیری از عفونت قارچی واژن زمانی که در یک حساسیت پوستی است، چند مشت برگ خشک شده به آب حمام اضافه کنید.

در روسیه، هند و چین، از قاصدک در طب سنتی به دلیل تاثیر روی کبد و قند خون به عنوان یک داروی سنتی استفاده می کنند. این گیاه بیشتر به حالت سالاد استفاده می شود و منبع سرشاری از ریزمغذی نظیر مواد معدنی و ویتامین ها می باشد.

زنبور عسل این گیاه را بسیار دوست دارد و شهد زیادی از آن  تهیه می کند. برگ های جوان گل قاصدک را به طور معمول با سالاد میل می کنند و چون خیلی تلخ است باید آن را با ترشی یا آبلیمو مصرف کرد. از قسمت های گوناگون گیاه مانند ریشه، برگ و شیرابه آن در درمان استفاده می شود.

بیشتر بخوانید: از خواص بی نظیر گل سرخ چه قدر می دانید

موارد منع مصرف گیاه قاصدک در طب سنتی

گیاه قاصدک در طب سنتی ممکن است میزان آنتی بیوتیکی را که بدن می تواند جذب کند را کاهش دهد بنابراین مصرف گیاه قاصدک همراه با آنتی بیوتیک ها ممکن است اثر بخشی برخی از آنتی بیوتیک ها را کمتر کند. این نکته در نظر بگیرید اگر به گیاهان آلرژی زا حساسیت دارید، ممکن است به قاصدک نیز حساسیت داشته باشید. در این صورت با پزشک حتما مشورت کنید.

تداخلات دارویی گیاه قاصدک

برخی از آنتی بیوتیک هایی که ممکن است مصرف آنها با گیاه قاصدک خوب نباشد. عبارتند از: سیپروفلوکساسین، انوکساسین، نورفلوکساسین،

اسپارفلوکساسین، تروافلوکساسین.

مصرف گیاه قاصدک ممکن است به دلیل برخورداری از خواص دیورتیک میزان دفع لیتیوم را کاهش دهد. در نتیجه میزان لیتیوم در بدن بیشتر می شود و عوارض جانبی را به دنبال دارد.

نتیجه گیری

با توجه به مواردی که درباره خواص قاصدک در طب سنتی گفتیم، به این نتیجه می رسیم که این گیاه منبع غنی از مواد معدنی و ویتامین ها است به علاوه به دلیل از بین بردن سموم بدن در بهبود مشکلات کبدی از قبیل کبد چرب و آسیب های کبدی نقش موثری دارد و به علت خواص ضد قند خون، ضد اکسیداتیو و ضد التهاب یکی از گیاهان دارویی اساسی برای درمان دیابت می باشد. بنابراین با رعایت موارد احتیاط و نظر پزشک ماهر می توان این گیاه را جایگزین داروهای شیمیایی با عوارض جانبی بالا کرد.

منابع

پور ابراهیمی ، شیما . خلیلی رشت آبادی ، پویا مقاله مطالعه مختصری روی گیاه قاصدک در ایران

سوادکوهی, فائزه, نژاد ستاری, طاهر, اسدی و مهرگان. 2012 کاربرد مورفولوژی فندقه در رده بندی چند گونه از قاصدک Asteraceae tribe Cichorieaeدر ایران. گیاهشناسی ایران182،249-161.  

عقيلى علوى شيرازى، سيد محمد حسين بن محمد هادى، 1260 ه. ق، مخزن الأدويه: دائرة المعارف خوردنيها و داروهاى پزشكى سنتى‏ ایران طب قدیم،  صفحه.653 ، جلد1كلكته- هندوستان

غیبی، ف .1393 .کشت گیاهان دارویی .شبکه ملی پژوهش و فناوری گیاهان دارویی.

کشفی بناب، ع. ر.1388 .مزیت نسبی اقتصادی کشت و تجارت گیاهان دارویی در ایران و ارزش آن در بازارهای جهانی، دانشگاه آزاد اسالمی واحد بناب

نجفی، ف.، عبادی، م. ت. و عباسیان، ج. 1390 . فرایندهای برداشت، خشک کردن و فراوری گیاهان دارویی و .معطر. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران. ص 380.

همت خواه.1389.گیاهان دارویی. عصر کتاب. جلد اول. ص 86-8

Alarcon-Aguilara F, Roman-Ramos R, Perez-Gutierrez S, Aguilar-Contreras A, Contreras-Weber C, Flores-Saenz J. (1998) Study of the anti-hyperglycemic effect of plants used as antidiabetics. J Ethnopharmacol.;61(2):101–110.

-Brock MT. (2004)The potential for genetic assimilation of a native dandelion species, Taraxacum ceratophorum (Asteraceae), by the exotic congener T. officinale. Am J Bot.;91(5):656–663.

-Cherian, J., Cherian, N., & Cherian, D. (2012). U.S. Patent Application No. 13/374,656. - Chen, H. J., Inbaraj, B. S., & Chen, B. H. (2012). Determination of phenolic acids and flavonoids in Taraxacum formosanum Kitam by liquid chromatography-tandem mass spectrometry coupled with a post-column derivatization technique. International Journal of Molecular Sciences, 13(1), 260–285.

-Escudero NL, de Arellano ML, Fernandez S, Albarracin G, Mucciarelli S. . (2003); Taraxacum officinale as a food source. Plant Foods Hum Nutr.58(3):1–10.

- Gonzalez-Castejon, M., Visioli, F., & Rodriguez-Casado, A. (2012). Diverse Biological Activities of Dandelion. Nutrition Reviews, 70(9), 534–547.

- Honek A, Martinkova Z, Saska (2011); Effect of size, taxonomic affiliation and geographic origin of dandelion (Taraxacum agg.) seeds on predation by ground beetles (Carabidae, Coleoptera) Basic Appl Ecol. 12(1):89–96.

- Honek A, Martinkova Z, Saska P, Koprdova S. . (2009);Role of post-dispersal seed and seedling predation in establishment of dandelion (Taraxacum agg.) plants. Agric Ecosyst Environ134(2):126–135

Jarald E, Joshi SB, Jain DC. 2008 Diabetes and herbal medicines. Iran J Pharmacol Ther.(;7(1):97–106.

- Kenny, O., Smyth, T. J., Hewage, C. M., & Brunton, N. P. (2014). Antioxidant properties and quantitative UPLC-MS/MS analysis of phenolic compounds in dandelion (Taraxacum officinale) root extracts. Free Radicals and Antioxidants, 4 (1), 55–61.

- Kisiel, W., & Barszcz, B. (2000). Further sesquiterpenoids and phenolics from Taraxacum officinale. Fitoterapia, 71(3), 269–273.

-Kemper KJ. Dandelion (1999) (Taraxacum Officinalis), The Longwood herbal task force..

- Lv, J., Huang, H., Yu, L., Whent, M., Niu, Y., Shi, H. & Yu, L. L. (2012). Phenolic composition and nutraceutical properties of organic and conventional cinnamon and peppermint. Food Chemistry, 132(3), 1442-1450.

- Mingarro DM, Plaza A, Galan A, Vicente JA, Martinez MP, Acero N. ( 2015) The effect of five Taraxacum species on in vitro and in vivo antioxidant and antiproliferative activity. Food Funct;6(8):2787–2793.

- Mir, M. A., Sawhney, S. S., & Jassal, M. M. S. (2013). Qualitative and quantitative analysis of phytochemicals of Taraxacum officinale. Wudpecker Journal of Pharmacy and Pharmacology, 2(1), 01-05.

- Onal S, Timur S, Okutucu B, Zihnioglu F. (2005) Inhibition of alpha-glucosidase by aqueous extracts of some potent antidiabetic medicinal herbs. Prep Biochem Biotechnol.;35(1):29–36.

- Schütz K, Carle R, Schieber A.(2006); Taraxacum - a review on its phytochemical and pharmacological profile. J Ethnopharmacol.107(3):313–323.

- Shibaike, H., Akiyama, H., Uchiyama, S., Kasai, K., & Morita, T. (2002). Hybridization between European and Asian dandelions (Taraxacum section Ruderalia and section Mongolica). Journal of plant research, 115(5), 321-328.

- Wittzell, H. (1999). Chloroplast DNA variation and reticulate evolution in sexual and apomictic sections of dandelions. Molecular Ecology, 8(12), 2023-2035.

- Xue, Y., Zhang, S., Du, M., & Zhu, M. J. (2017). Dandelion extract suppresses reactive oxidative species and inflammasome in intestinal epithelial cells. Journal of Functional Foods, 29, 10- 18.