فواید و مضرات فست فود در طب سنتی

امروزه با تغییر سبک زندگی سالم و تغییر ذائقه ها، غذاهای سریع و فوری به نام فست فود در سفره خانواده ها، جای خود را باز کرده اند. به دلیل مواد خطرناکی که در فست فودها بکار رفته، این نوع غذاها منشاء بسیاری از بیماریها شده اند. ما در این نوشتار سعی میکنیم شما را با مضرات خطرناک فست فودها آشنا کنیم. 

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه 

امروزه در اکثر جوامع بشری به دلیل پیشرفت صنایع و تکنولوژی، تغییرات سوء زیادی در سبک زندگی سالم مخصوصاً آداب غذا خوردن و نوع آن اتفاق افتاده است. فست‌فودها یکی از همین تغییرات ناگوار هستند. فست فود یا همان غذای آماده و سریع به دلیل بالا بودن میزان کالری و ازطرفی پایین بودن مواد مغذی و مفید برای بدن، موجب اختلالات اساسی در نظام سلامت و زیست جامعه شده است. کمتر کسی است که از ضرر این غذاهای کم فایده و پر زرق و برق بی اطلاع باشد، اما متاسفانه با تغییر ذائقه مردم و اشتهای زیاد به این نوع غذاها عرضه و فروش آن در جوامع رونق گرفته است. ما در این نوشتار سعی میکنیم تا شما را با مضرات فست فود در طب سنتی آشنا کنیم.

فست فود چیست؟

 فست فود به معنای غذای سریع و فوری میباشد. خصوصیات منحصر به فرد فست فود ها آماده شدن در مدت زمان بسیار کوتاه و معمولاً با دمای زیاد و روش های پخت ناسالم است. وقتی غذایی که باید مراحل پخت را تمام و کمال در مدت زمان نسبتا طولانی طی کند، به سرعت و با دمای زیاد آماده شود، مطمئناً مواد مفید تشکیل دهنده این غذا از بین رفته و یا به پایین ترین حد کاهش می یابد. فست‌فودها با ظاهری زیبا و رنگارنگ و ادویه ها و طعم دهنده های متنوع و مختلف، عموماً در ذائقه افراد خوشمزه هستند و با اینکه اکثر مردم از مضرات فست فودها در طب سنتی آگاه هستند، ولی باز هم نمی توانند از خوردن آن خودداری کنند. 

انواع فست فودها

سوسیس، کالباس، ناگت، پیتزا، سیب زمینی سرخ کرده، انواع ساندویچ، هات داگ، همبرگر، ذرت مکزیکی، چیزبرگر، قارچ سوخاری، مرغ سوخاری، نوشابه های گازدار، انواع سس ها، چیکن برگر، انواع اسنک ها، پیراشکی، دونات، چیپس و پفک.

مزایای فست فودها 

 سرعت زیاد در آماده‌سازی این غذاها باعث شده تا افرادی که درگیر زندگی و کار روزانه هستند و زمانی برای طبخ غذا ندارند، به استفاده از فست فودها ترغیب شوند. پس همانطور که می بینید تنها مزیت فست فودها سرعت بالا در تهیه آنها است که البته همین سرعت بالا باعث تخریب بافت طبیعی مواد غذایی و تبدیل آن به سموم خطرناک برای بدن می شود. از طرفی ارزان بودن و دستیابی آسان به آنها باعث فراگیر شدن استفاده از فست فودها می شود. 

بیشتر بدانید: مجموعه دوره های خانواده و سلامت جسم

ارزش غذایی فست فودها

 یکی از مضرات فست فودها در طب سنتی، پایین بودن ارزش غذایی آن ها است. در تهیه اکثر فست فودها مثل کالباس، سوسیس، همبرگر،  خوراک ها و غیره از گوشت های نامرغوب حیوانات و امعاء و احشای  گاو، گوسفند و مرغ که به شدت سودازا بوده و جزء پروتئینهای بی کیفیت هستند، روغن های اشباع با ترانس بالا و افزودنی های شیمیایی مضر استفاده میشود که همگی دارای ارزش غذایی پایین و از لحاظ دارا بودن ویتامین ها و املاح معدنی بسیار فقیر هستند. وجود نیترات سدیم و نیتریت به عنوان رنگ دهنده و نگهدارنده، سلامت این غذاها را به خطر می اندازد. از طرفی نوشابه های گازدار، قند و کالری زیاد به بدن رسانده و هیچ تأثیر مثبتی در سلامتی انسان ندارند.

 مضرات فست فود در طب سنتی 

مصرف فست فود، باعث رساندن آسیب های جدی به سلامتی و بهداشت افراد است. ما در این قسمت به تاثیرات سوء فست فود بر روی ارگان های مختلف بدن می پردازیم.

بیشتر بخوانید: ۲۱ راهکار برای رفع خشکی پوست در طب سنتی

 رابطه فست فود با چاقی

 یکی از مهم‌ترین مضرات فست فود در طب سنتی، چاقی است. همه فست فود ها دارای میزان زیادی قند، نشاسته، روغن و چربی های اشباع شده، کربوهیدرات های ساده، رنگ و افزودنی های مضر هستند. این مواد که برای سلامتی انسان بسیار خطرناک است در طولانی مدت باعث چاقی موضعی در نواحی شکم، پهلو، باسن و ران ها میشود. بر اساس تحقیقات جدید خوردن هفته ای یک بار فست فود، احتمال چاقی را در انسان بالا میبرد. افزایش مصرف فست فود در هر جامعه‌ای با افزایش چاقی، به خصوص در کودکان رابطه مستقیمی دارد. در جوامعی که سرانه مصرف فست فود در آنها بالا است، چاقی همراه با سوء تغذیه در کودکان و نوجوانان مشاهده می شود. معنای چاقی همراه سوء تغذیه این است که فرد از لحاظ جثه چاق و حجیم است ولی مواد مفید مورد نیاز بدن مثل: کلسیم، فسفر، ویتامین D3  و  گلبولهای سفید و قرمز، آهن و مواد معدنی مورد نیاز برای متابولیسم بدن را ندارد. از طرفی فست فودها و نوشابه های گازدار به دلیل داشتن ادویه ها و طعم دهنده های محرک اشتها باعث می شوند تا حس سیری، دیرتر به انسان منتقل شود. وجود چربیهای اشباع و یا با ترانس بالا، باعث رسوب بیشتر این چربیها در بدن می شود. اکثر فست فود ها از لحاظ اندازه معمولاً حجیم تر از یک وعده غذای خانگی سالم هستند. بنابراین وقتی از فست فود به عنوان وعده اصلی غذایی استفاده می شود مطمئنا، پرخوری هم به دنبال آن می آید و در نتیجه، چاقی اولین و سریع ترین اثر این نوع غذاها است. به دلیل محرک اشتها بودن فست فودها، حجم مصرف آنها بیشتر از غذاهای خانگی می باشد.

 رابطه فست فود با دیابت و قند خون 

مصرف غذاهای چرب و فست فودها باعث افزایش ترشح انسولین در غده پانکراس شده و خطر مبتلا شدن به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد. زیرا بالا بودن میزان انسولین در بدن، باعث کاهش حساسیت سلولها به آن میشود. بنابراین وقتی ماده قندی به بدن می رسد، غده پانکراس، میزان مشخصی از انسولین را ترشح میکند. اما چون سلولهای بدن به انسولین مقاوم شده اند، این میزان انسولین، کفاف هضم قند موجود در خون را نمیدهد، لاجرم قند بالا می رود. از طرفی کربوهیدرات های موجود در فست فودها در قالب گلوکز در خون، رها می شوند که این فرایند، منجر به افزایش مقدار قند خون بدن می‌شود که در مدت زمان طولانی خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. همانطور که قبلا اشاره کردیم چاقی که یکی از مضرات فست فود در طب سنتی بود، خود به تنهایی بستر مناسبی برای ابتلای افراد به بیماریهای مختلف از جمله دیابت می باشد.

 رابطه فشار خون با فست فود

 نمک، ماده حیاتی برای بدن انسان است. اما وقتی بیش از حد مصرف شود می تواند موجب بروز بیماری شود. بیشتر فست فود هایی که در رستوران ها ارائه می شوند، دارای میزان نمک بسیار بیشتری از حد استاندارد هستند. مصرف بیش از حد نمک، باعث افزایش میزان سدیم در رگها شده که منجر به تصلب شرائین و فشار خون می شود. علاوه بر آن سرخ کردن فست فودها در روغن های اشباع، باعث بالا رفتن غلظت خون و  رسوب این روغن ها در دیواره عروق، سخت شدن آن، تنگی و انسداد عروق و نهایتاً منجر به فشار خون خواهد شد.

 رابطه سرطان معده و روده با فست فود

در تهیه سوسیس، کالباس و همبرگر مواد شیمیایی به نام نیترات و نیتریت سدیم به عنوان نگهدارنده و رنگ دهنده افزوده می شود. این مواد در روده تبدیل به نیتروزامین میشود که یک ماده بسیار سرطان زا است و به مراتب از سیگار سمی تر است. سرطان های گوارشی، یکی از خطرناک ترین مضرات فست فود در طب سنتی می باشد. وقتی یک غذای خوشمزه میل میکنید بهتر است بدانید با خوردن آن چه اتفاقی در بدن شما می‌افتد. به دلیل سودازا بودن و غلیظ بودن سوسیس و کالباس بستر مناسبی برای مبتلا شدن به سرطان های گوارشی و غیر گوارشی مثل سرطان سینه و سرطان پروستات، فراهم می شود.

 رابطه کبد چرب و چربی خون سنگ صفرا با فست فود

 طبق تحقیقات جدید، افرادی که مصرف فست فود نسبتاً بالایی دارند، بیشتر از سایر افراد، در معرض کبد چرب و چربی خون قرار دارند. زیرا اکثر فست فودها با روغن های بی کیفیت آماده می شوند که معمولاً دارای چربیهای با ترانس بالا هستند. افزایش مصرف غذاهای چرب و سرخ شده باعث کاهش سطح چربی خون مفید HDL و افزایش سطح چربی خون بد LDL و کلسترول می شود. از طرفی مصرف نوشابه ها و نوشیدنی های سرد همراه فست فود ها به مرور زمان باعث چرب شدن کبد میشود. یکی از مضرات فست فود در طب سنتی ایجاد انسداد های کبدی است. به عنوان مثال پنیر و خمیر پیتزا باعث ایجاد انسداد های کبدی می شوند که این امر موجب ابتلا به کبد چرب و سنگ صفرا است. پس از خوردن فست فود، به دلیل اختلال در هضم آن، فرد دچار یبوست می شود که همین امر هم یکی از عوامل مهم تولید سنگ صفرا و کبد چرب می باشد.

بیشتر بخوانید: در فصل تابستان چه غذاهایی بخوریم؟

رابطه سکته و مشکلات قلبی با فست فود 

یکی از عوامل سکته ها و مشکلات قلبی، انسداد و گرفتگی سرخرگ ها می باشد. وقتی مواد نشاسته دار مانند سیب زمینی یا اسنک ها در روغن سرخ می شوند، باعث به وجود آمدن ترکیبات سمی به نام پلی اکریل میشود. این ماده به شدت برای قلب و عروق مضر است.طبق تحقیقات جدید، وجود روغنهای با ترانس بالا آمار مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی را بالا می برد. از طرفی به دلیل اینکه مواد استفاده شده در فست فودها مانند: گوشت گاو، قارچ، روغن های جامد، پنیر پیتزا و غیره باعث غلیظ شدن خون می شوند و به اصطلاح سودازا و بلغم زا هستند، به مرور زمان در دیواره عروق رسوب کرده و موجب سکته های مغزی و قلبی می‌شوند. 

رابطه ناباروری با فست فود

 همانطور که قبلا اشاره کردیم، چاقی شکمی یکی از مضرات فست فود در طب سنتی است. از نظر طب سنتی وقتی چربی اضافی یا همان بلغم، اطراف رحم و تخمدان ها را می گیرد، خونرسانی به این اعضا مختل شده، مزاج رحم و تخمدان سرد می شود و عوارضی مانند ناباروری در زنان را شاهد خواهیم بود.از سویی دیگر در تحقیقات جدیدی که روی فست فودها انجام شده مشخص شده که این مواد غذایی سرشار از ماده‌ای به نام فتالات هستند. این ماده شیمیایی بر روی هورمون های بدن تاثیرات منفی می گذارد. یکی از این تاثیرات، اختلال در هورمون های باروری در مردان و زنان است که منجر به ناباروری میشود.

 رابطه آلزایمر و افسردگی با فست فود 

 افزایش مصرف غذاهای چرب و نوشابه‌های گازدار باعث افزایش سطح ترشح انسولین در پانکراس شده که موجب مقاومت سلولی به انسولین می شود. در این مرحله توانایی مغز در ذخیره اطلاعات به شدت کاهش می‌یابد و زمینه مبتلا شدن به آلزایمر فراهم میشود. فست فود ها فاقد اسید امگا ۳ می باشند بنابراین افرادی که در معرض کمبود امگا ۳ هستند، دچار اختلالات یادگیری میشوند. رژیم سرشار از قند و چربی باعث برهم خوردن فعالیت‌های شیمیایی مغز، مخصوصاً هورمون کورتیزول (هورمون استرس) می شود. طبق تحقیقات دانشمندان اروپایی، افرادی که بیش از دوبار در هفته از فست فود استفاده می کنند، ۵۱ درصد بیشتر از سایر افراد در معرض افسردگی قرار دارند. بلغم و سودای مضر که از خوردن فست فود ها در مغز ایجاد می شود، منجر به ابتلا به بیماری‌های آلزایمر و افسردگی شده که یکی از مضرات فست فود در طب سنتی می باشد. 

رابطه کمبود کلسیم و پوکی استخوان و پوسیدگی دندان با فست فود

  به هم خوردن تعادل کلسیم در بدن، یکی از مضرات فست فودها در طب سنتی میباشد. بالا بودن حجم کربوهیدرات ها و قند در فست فودها باعث اسیدی شدن فضای دهان و از بین رفتن مینای دندان ها و پوسیدگی آن می شود. از طرفی گاز نوشابه های گازدار و اسید سیتریک این نوشیدنی ها باعث فرسایش دندان ها و در دراز مدت، باعث پوکی استخوان و کمبود کلسیم خواهد شد. حتی نوشابه های رژیمی هم به دلیل وجود قند مصنوعی اسپارتام در فرمولاسیون آن ها، باعث افزایش اشتها و چاقی می شوند. این کاهش کلسیم در کودکان و نوجوانان که در سن رشد قرار دارند، بسیار خطرناک است. زیرا باعث کوتاه قدی و یا ضعف سیستم اسکلتی در آنها می شود.

 رابطه کهیر آکنه و جوش های پوستی با فست فود

 افزایش بیش از حد صفرای مضر، یکی از مضرات فست فودها در طب سنتی است. وجود ادویه های تند، پودر سیر و طعم دهنده های فراوان در این نوع غذاها و از طرفی سرخ شدن آنها در روغن، باعث افزایش سطح ترشح صفرا در خون میشود. در اصطلاح طب سنتی، گرمی و خشکی غذا بسیار بالا می رود، از سوئی دیگر غلیظ و دیر هضم بودن این غذاها باعث بروز کهیر های خارش دار و جوشهای پوستی و حساسیت میشود. بسیاری از نوجوانان و جوانانی که عادت به خوردن فست فود، حتی یک بار در هفته دارند از جوش و غرور جوانی رنج می برند.

 رابطه آسم و تنگی نفس با فست فود 

 مصرف بیش از حد فست فود ها یا نوشیدنی های پرکالری باعث افزایش وزن و چاقی میشود، این امر زمینه ساز بروز بیماری های تنفسی از جمله آسم است. چاقی شکمی، ریه و دستگاه تنفسی را تحت فشار قرار می‌دهد و باعث ضعف اکسیژن گیری ریه ها و بروز آسم و تنگی نفس می‌شود. از طرفی وجود ادویه های تند فراوان در فست فودها باعث تحریک و گرفتگی نای و ریه ها شده، حالت های آسم و تنگی نفس را افزایش میدهد. 

از دیگر مضرات فست فودها در طب سنتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 ضعف سیستم ایمنی بدن، ضعف گوارش، یبوست، کم خونی، کاهش کنترل اشتها، عدم رشد مناسب جنین در رحم مادر، لکه های پوستی و کک و مک.

 بهترین فست فود ها را به شما معرفی می کنیم 

فلافل:

 یکی از بهترین و لذیذترین و سالم ترین فست فود ها است. هرگاه به مراکز فروش فست فود و ساندویچی رفتید و هوس خوردن ساندویچ کردید، به جای همبرگر، هات داگ، ژامبون،خوراک بندری و دیگر فست فود های مضر، حتماً فلافل سفارش بدهید. به جای سیب زمینی سرخ شده، سیب زمینی تنوری سفارش دهید.

 ما در این قسمت طرز تهیه فلافل، این غذای سالم و خوشمزه را به شما آموزش می دهیم. حتما آن را در منزل تهیه کرده و سلامتی و غذای خوشمزه را همزمان به افراد خانواده خود هدیه کنید.

 مواد لازم برای تهیه فلافل برای ۵ نفر:

 نخود ۳۰۰ گرم، سیب زمینی پخته متوسط به دلخواه دو عدد،  پیاز متوسط ۱ عدد، سیر چند حبه، نمک، فلفل و زردچوبه به میزان لازم، تخم گشنیز و جعفری تازه ساطوری شده به دلخواه مقداری، تخم مرغ ۱ عدد.

طرز تهیه فلافل:

 ابتدا نخودها را شسته و حدود ۱۲ ساعت در مقداری آب می خیسانیم. سپس آنها را به همراه سیر، چرخ میکنیم. سیب زمینی های پخته را رنده میکنیم و به نخود ها اضافه میکنیم. پیاز را رنده کرده، آب آن را گرفته همراه تخم مرغ و نمک و ادویه و افزودنی های دیگر به مواد می افزاییم. در صورت شل بودن مواد، مقداری نان خشک آسیاب شده به آن اضافه میکنیم. مقداری روغن را داغ میکنیم، سپس به اندازه یک گردو از مواد برداشته در روغن با شعله ملایم سرخ میکنیم.

 ساندویچ فلافل را می توان با سبزیجات تازه و یا ترشیجات خانگی و سالم میل کرد. نوش‌جان!

 نکته:  شما می توانید فلافل را بدون سیب زمینی هم تهیه کنید.

ارده شیره

 فست فود بعدی جز سریع ترین و مفیدترین فست فودها هست: 

مقداری ارده کنجد را با شیره انگور مخلوط کنید.غذا آماده است! این غذای فوری در چند ثانیه آماده می‌شود. علاوه بر خوشمزه بودن، بسیار اقتصادی و مفید است. اما اگر دارای مزاج گرم و خشک هستید در مصرف آن جانب اعتدال را نگه دارید.

کنجد ماستی

 فست فود دیگر: کنجد با ماست چکیده است. مقداری کنجد را با ماست چکیده مخلوط کرده بانان نوش جان کنید. این غذا برای گرم مزاجان ضرری ندارد.

کنجد شیره

 فست فود دیگر: کنجد در شیره انگور است. مقداری کنجد را در شیره انگور مخلوط کنید، به تنهایی یا همراه با کره و نان نوش جان کنید. این غذا برای فصول سرد سال بسیار، گرمابخش و انرژی زا است.

 توجه کنید این فست فود های خوشمزه به دلیل گرمی یا کالری بالا، زود شما را سیر می کنند. بنابراین حجم کمی از غذا وارد معده میشود و شما سبک تر خواهید بود.

بجای غذاهای مضر، چه غذاهایی جایگزین کنیم؟

 از نوشیدنی های مفیدی که می توانید به جای نوشابه و دوغ سر سفره بیاورید، سرکه شیره است. مقداری شیره انگور حدوداً ۱۰ قاشق غذاخوری به اضافه دو قاشق غذا غذاخوری سرکه طبیعی را در مقداری آب خنک حل کرده در صورت دلخواه کمی هم گلاب به آن اضافه کنید. این نوشیدنی گوارا علاوه بر کمک به هضم غذا، باعث پاکسازی معده و کبد می شود. شما با خوردن این نوشیدنی، پوست و مویی زیبا و شاداب خواهید داشت.

برای رهایی از مضرات فست فود ها در طب سنتی می توانید به جای چیپس و پفک و شکلات از انواع میوه های خشک، مغزها، برگه ها، نخود و کشمش، گندم و شاهدانه استفاده کنید.

 به جای قند همراه با چای یا نوشیدنی خود از خرما یا توت خشک و مویز استفاده کنید.

 به جای سوسیس و کالباس و همبرگر صنعتی می توانید خودتان آنها را در منزل به صورت کاملاً سالم و بهداشتی تهیه کنید. روش تهیه این گوشت های فرآوری شده در سایت های مختلف موجود است.

  سعی کنید پیتزا را در منزل تهیه کنید. پنیر پیتزا را برشته نکنید چون بسیار سمی میشود. با خمیر نان لواش یا بربری هم میتوان پیتزا تهیه کرد. از پنیر پیتزا به مقدار کمتر مصرف کنید. می توانید به جای پنیر پیتزا از پنیر لیقوان  استفاده کنید. به عنوان یک آشپزی ابتکاری میتوان مواد پیتزا را آماده کرد و روی قطعات نان سنگک ریخته و در فر با مدت زمان کمتر، یک پیتزای خوشمزه تهیه کرد.

 به جای قارچ از هویج پخته و یا کدوی ریز شده روی پیتزا استفاده کنید.

  کلام آخر

 غذا از مهم ترین مولفه های تاثیرگذار بر سلامت انسان ها است. هرگاه غذای یک جامعه از لحاظ سلامتی رو به افول بگذارد، مطمئناً خروجی این جامعه چیزی جز افزایش بیماری و مرگ خاموش نخواهد بود. اما با اصلاح غذا به خصوص ترک فست فود های مضر و غذاهای بی کیفیت، میتوان افرادی سالم و با نشاط و جامعه آرمانی داشت. غذا پایه های تمدن های بزرگ را بنا می گذارد. بیایید به این امر مهم با دیده حکمت بنگریم و هرچه برای سلامت خود و خانواده مفید است سر سفره حاضر کنیم.

منابع

خیاط زاده، سید سعید(۱۳۹۳)، مصرف اسیدهای چرب ترانس و خطر ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی، ص ۶، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ایران

دوست محمدی، فاطمه، (۱۳۹۸)، مقایسه مصرف فست فود در بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی با افراد سالم، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دوره ۱۸ ،صفحه ۸۳ _ ۹۶ .

ساسان نرگس آباد، اکبر(۱۳۹۴)،  تاثیر مصرف فست فود و محصولات غذایی آماده تجاری بر اضطراب و افسردگی جوانان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد ارومیه، ایران.

قهرمان پور، فرانک (۱۳۸۵)، اسیدهای چرب ترانس بافت چربی و خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران، دوره ۳، شماره ۵۰، ص ۱۴۵-۱۳۵. 

علم الهدی، سیده هانیه (۱۳۹۵)، اسیدهای چرب ترانس و دیابت بارداری، مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران دوره ۱۸، شماره ۱، صفحه ۷۲_۶۳ 

 ارتباط آسم و فست فود(۱۳۸۹)، ماهنامه تکتا، شماره ۷۲، صفحه ۵۲

چرا فست فود نخوریم (۱۳۹۲)، ماهنامه کشاورزی و غذا، شماره ۱۲۵ ، صفحه ۳۶_۳۹.