15 نسخه ایده آل برای درمان زردی نوزاد در طب سنتی

مقدمه

زردی یکی از مشکلات شایع در دوران نوزادی است که به علت افزایش بیلی روبین در خون ایجاد می شود. کبد وظیفه تصفیه خون از بیلی روبین را بر عهده دارد . گاهی ممکن است قادر به این کا ر نباشد و در نتیجه سطح بیلی روبین در خون بالا می رود .

حدود ۶۰ درصد نوزادان رسیده و ۸۰ درصد نوزادان نارس به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه در طی هفته های اول زندگی ایجاد شده و شایع ترین علت بستری شدن نوزادان (۱۷ درصد) در ماه اول تولد می باشد. اگر زردی نوزاد به علت بیماری زمینه ای باشد ( مثلا در ناسازگاری های خونی بین مادر و جنین ) ممکن است زردی شدیدتر باشد

                                                                            بیشتر بدانید : خواص بی نظیر و کاربردی عسل

علت زردی نوزادی

زردی زمانی ایجاد می شود که بیلی روبین زودتر از توانایی کبد نوزاد برای تجزیه و دفع، تولید گردد. از عوامل موثر در ایجاد زردی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1_ افزایش تولید بيلي روبین به علت از بین رفتن گلبول های قرمز

2_ کاهش در برداشت کبدی

3_ اختلال در روند تشکیل بیلی روبین

بیلی روبین

  بیلی‌روبین از محصولات نهایی سوخت و ساز هموگلوبین است و در صورت تجزیه یک گرم هموگلوبین حدود ۳۴ میلی گرم بیلی روبین تولید می شود که از نوع غیر مستقیم و محلول در چربی بوده و به آلبومین وصل می شود و به کبد منتقل می گردد. در کبد به بیلی روبین مستقیم تبدیل شده از طریق مجاری صفراوی به عنوان صفرا از روده دفع می گردد. در صورت تجمع در بدن در پوست و غشاء مخاطی رسوب کرده و ایجاد زردی(icterus, Jundic) می کند همچنین می تواند در مغز رسوب کند و باعث اختلال در کار مغز به صورت موقت یا دائمی شود.

                                                                                        بیشتر بدانید : در مورد تدابیر گلو درد در طب سنتی چه می دانید ؟

عوامل خطرساز افزایش بیلی روبین

1_ دیابت مادر

2_نژاد

3_ نارس بودن نوزاد

4_استفاده از دارو

5_ ارتفاع

6_ جنس مذکر

7_مشکلات کروموزومی مانند سندروم داون

8_ تغذیه با شیر مادر

9_ کاهش وزن

10_ سابقه یرقان در افراد خانواده

عوارض زردی نوزادی

1_عوارض مغزی

2_ عقب ماندگی ذهنی

3_ اختلالات عصبی شدید (کرن ایکتروس) : ناشی از رسوب و تجمع بیلی روبین در سلول های مغزی که با علام زردی و نکروز سلول های عصبی مشخص می شود. از دیگر علائم آن خواب آلودگی یا تحریک پذیری، خوب شیر نخوردن، کاهش رفلکس ها، برجستگی ملاج، تشنج و انقباض های عضلانی است

4_ اختلالات شنوایی و تکلم.

انواع زردی در نوزادان

الف_ زردی فیزیولوژیک

در روزهای دوم و سوم بعد از تولد شروع شده و بین روزهای سوم تا پنجم و گاهی تا روز هفتم به حداکثر خود می رسد و پس از آن در عرض 2تا3 روز به حد طبیعی بر می گردد. دلایل این نوع زردی شامل موارد زیر است :

1_بالاتر بودن تعداد گلبول های قرمز

2_کوتاه بودن عمر طبیعی گلبول ها

3_نارس بودن آنزیم های کبدی در نوزاد

خصوصیات زردی فیزیولوژیک

1_ظاهر شدن بعد از 24 ساعت اول

2_سرعت افزایش ٻيلي روبین در خون کمتر از24h/mg5 است.

3_حداکثر میزان بیلی روبین در نوزادان رسیده 12 میلی گرم در دسي لیترو در نوزادان نارس 14_10 میلی گرم در دسي ليتر در روز پنجم است.

4_زردی بیشتر از 7 تا 10 روز طول نمی کشد.

                                                           بیشتر بدانید : دو بیماری شایع در بارداری

ب_زردی پاتولوژیک

زمان بروز آن، مدت و یا مقادیر سرمی بیلی روبین نسبت به نوع فیزیولوژیک تفاوت زیادی دارد. زمان بروز آن روز اول و سرعت بالا رفتن آن نیز از 5/ میلی گرم در ساعت بیشتر است و مدت زمان بیشتری طول می کشد. با عوامل مادری و نوزادی مانند مشکلات حین زایمان، بیماری‌های زمینه ای، ژنتیکی یا خونی و متابولیکی، همولیز، خونریزی داخلی و عفونت همراه است.

ج_ زردی ناشی از شیر مادر

این نوع زردی به علت مصرف کم شیر به همراه کم آبی و کمبود کالری است و در 20 تا 30 درصد نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند دیده می شود. البته در این نوع زردی به ندرت میزان بیلی روبین از 20 میلی گرم بالاتر می رود. درمان آن اصلاح روش تغذیه و افزایش دفعات شیر دهی است.

نوع دیگر زردی ناشی از شیر مادر، به دلیل وجود برخی از مواد در شیر است که موجب مهار فعالیت آنزیم کبدی می شود. این نوزادان به جز زردی علامت دیگری ندارند و با قطع شیر مادر ٻيلي روبین کاهش یافته و با شروع مجدد تغذیه مجددا افزایش نمی یابد. بنابراین درمان آن قطع موقت شیردهی به همراه فتو تراپی است.

                                                بیشتر بدانید : کاربردی ترین راهکارها برای از بین بردن تهوع بارداری در طب سنتی

تدابیر درمانی زردی نوزاد در طب نوین

اهداف درمان شامل اصلاح عامل به وجود آورنده زردی و جلوگیری از کرن ایکتروس است که بر حسب سن و شرایط شیرخوار فرق می کند که با فتوتراپی، تعویض خون و گاهی دارو درمان می شود.

فتوتراپی(نور درماني)

رایج ترین روش درمان است که در آن امواج مرئی (نور سفید یا آبی با طول موج مشخص) با تابش بر روی پوست جذب شده و سبب تولید ایزومرهای بیلی روبین محلول در آب می شوند. نور آبی موثرترین طیف نوری است. این روش در اولین روز بعد از تولد در نوزادان با وزن خیلی پایین به صورت پروفیلاکسی (پیشگیری کننده) انجام می شود.استفاده همزمان از گیاه درمانی و فتوتراپی باعث کاهش بیشتر ٻيلي روبین، کاهش زمان بستری شدن نوزاد و کاهش طول مدت زمان فتوتراپی و در کل باعث کاهش عوارض می شود.

عوارض فتوتراپی

1_شل شدن مدفوع

2_کاهش درجه حرارت بدن

3_کم آبی

4_بثورات پوستی

5_تغییر رنگ پوست

تعویض خون

در صورتی که به درمان‌های فتوتراپی و استفاده از داروها پاخی داده نشود به عنوان آخرین راه تعویض خون انجام می شود. به طور کلی در نوزادان نارس تا زمانی که غلظت بیلی روبین از نظر عددی به بیش از یک درصد وزن نوزاد برسد باید تعویض خون انجام شود.

عوارض تعویض خون

1_افت فشار خون

2_خونریزی

3_عفونت

4_واکنش های آلرژیک

تدابیر درمان زردی نوزاد در طب سنتی

جهت پیشگیری و درمان زردی نوزاد در طب سنتی مادر اقدامات زیر را انجام دهد .

 1_ مصرف آب کاسنی تازه یا عرق کاسنی به مدت ۴۰ روز صبح و عصر هر بار یک فنجان

2_ عناب نیم کوب به اضافه گل بنفشه به نسبت مساوی جوشانده و آن را صاف کنید. بعد مقداری ترنجبین و شیرخشت در آن حل کنید. سپس با آب هندوانه به نسبت مساوی مخلوط و روزی سه بار بنوشید.

3_تخم خیار، تخم کاهو ،تخم کاسنی و تخم خرفه را به نسبت مساوی نرم بسایید و با شکر ساییده شده مخلوط کنید بعد هم وزن همه آنها تخم گشنیز ساییده شده اضافه و صبح و ظهر و شب هر بار یک قاشق غذاخوری کفلمه ( چیزی را در کف دست نهادن و به دهان ریختن ) کنید.

4_ 30 گرم ریشه زرشک را در نیم لیتر آب سرد به مدت ۱۵ دقیقه بخیسانید بعد در همان آب بجوشانید، آب آن را صاف و با شکر شیرین کرده و بعد از هر غذا یک فنجان بنوشید.

5_تمر هندی را در آب شاه تره یا عرق شاه تره مخلوط کنید و هر روز بخورید.

6_ 20 گرم گل گندم را در یک لیتر آب بجوشانید و آب آن را در طول روز به مرور بنوشید.

7_ 10گرم گل گاوزبان را در یک لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را به مرور بنوشید.

8_ هر روز آب لیمو شیرین را با سکنجبین، ترنجبین و شیرخشت مخلوط کنید و بخورید.

9_ هر روز آب هویج را با آب لیمو مخلوط کنید بعد کمی آب پیاز و عسل در آن اضافه کرده بخورید.

10_ مادر از غذاهای سرخ کرده، نوشیدنی های الکلی، گوشت قرمز ،چربی، بادمجان کمتر استفاده کند.

11_ از آب انگور، آب خیار، آب هویج صبح ناشتا، آب انار، آب هندوانه با سکنجبین، ماءالشعیر، آب تمر هندی، سیب سرخ، آب اسفناج بیشتر استفاده شود.

12- مصرف سالاد با برگ کلم و آبلیمو

13_ روغن مالی بدن نوزاد با روغن زیتون

 14- مادر و نوزاد هر روز یک قاشق غذاخوری مغز فلوس را در آب جوش حل کرده و میل کنند.

15- صد گرم گل بنفشه را در آب به مدت 5 دقیقه بجوشانید و سپس داخل لگن ریخته و نوزاد را درون آن قرار دهید. سر را با دست بالا نگه دارید و حدودا هر روز یک ربع این کار را تکرار کنید.

                                                                                       بیشتر بخوانید : بهترین راهکارهای درمان بیخوابی در طب سنتی

استفاده ازشیرخشت و ترنجبین جهت درمان زردی نوزاد در طب سنتی

از درمان های دیگر زردی نوزاد در طب سنتی استفاده ار مواد خوراکی (مانند ترنجبین و شیرخشت )غیر قابل جذب است که با اتصال به بیلی روبین در روده منجر به کاهش سطح سرمی آن می شود.

ترنجبین نوعی ماده قندی است که در اثر فعالیت حشره ای به نام لارینوس روی گیاه به صورت قطرات شبنم دیده می شود.

جهت درمان  یک قاشق مربا خوری ترنجبین در یک استکان آب جوش حل کرده و صاف کنید و در طول روز هر روز به نوزاد بدهید (شیرخشت هم به همین اندازه)

شیرخشت ماده ای سفید رنگ متمایل به زرد با طعم شیرین است . رازی در کتاب الحاوی در باره آن می فرماید : طعم آن شیرین و در آخر تلخ است و به عنوان ملین ، مسهل صفرا و مقوی برای کبد و معده است و بهترین مسهل برای بیماران تب دار است . همچنین ابن سینا نیز شیرخشت را مسهل و مزاج آن را معتدل عنوان می کند  و اثرات آن را از ترنجبین قویتر می داند .

 

منابع :

 

1-     اسدی نوقابی احمدعلی، ذوالفقاری میترا(1382) .پرستاری و بهداشت مادران و نوزادان. انتشارات بشری. چاپ اول

2-     بسکابادی حسن، خاکشور علی ، خراشادی زاده فاطمه ( 1390). بررسی عوارض پری ناتال منجر به زردی نوزادی در بیمارستان قائم (عج) مشهد. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی. دوره ۳. شماره ۲ .

3-     بسکابادی حسن ، ذاکری حمیدی مریم ، گودرزی معصومه ( 1391 ) . بررسی عوامل مستعد کننده مادری در بروز زردی نوزادی مجله زنان و مامایی . دوره ۵. شماره ۳۴

4-     جوادی طاهره ،محسن زاده  اعظم ( 1384) . بررسی علل زردی در نوزادان بستری در بیمارستان شهید مدنی خرم آباد. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی لرستان .دوره ۷ . شماره ۳ و ۴

5-     حاجی شریفی احمد (1391).دائره المعارف گیاهان دارویی. انتشارات حافظ نوین. چاپ هشتم

6-     خداشناس عزت، خاکشور علی، مومنی الهه، سینایی معصومه، میر معصومه (1394).تاثیر داروهای گیاهی بر میزان زردی در نوزادان با استفاده از رویکرد مروری. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی. دوره 7.شماره 3

7-     خوشدل ابوالفضل، خیری سليمان (1390).بررسی تاثیر مصرف شیرخشت (قطره ٻيلي ناستر) توسط مادر یا نوزاد بر کاهش زردی نوزادی. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد. دوره 13. شماره 4

8-     روازاده حسین (1390).پرسش های شما پاسخ های دکتر روازاده. انتشارات طلایی پویندگان دانشگاه. چاپ دوم. ص 15

9-     سعدیان شهريار، ابراهیمی مهتاب، عزیزی آرام (1398). تاثیر زایمان طبیعی و سزارین بر زردی نوزادان و اثرات فاکتورهای گروه خون و جنسیت نوزاد بر آن. مجله علمی پژوهشی زیست شناسی جانوری. سال هشتم. شماره 2

10-  غفاری ساروی وجیهه، وحید شاهی کوروش، طالشی بابک علی (1385).بررسی آگاهی و نگرش در مورد زردی نوزادی در مادران نوزادان متولد شده در بیمارستان های شهر ساری. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. دوره 16. شماره 52

11- فخری مولود، آزاد بخت محمد، حمزه گردشی زینب، فرهادی رویا (1394). شیرخشت در طب سنتی ایران و منابع جدید. مجله طب سنتی اسلام و ایران. دوره 6.شماره 4

12- قطبی ناهید، شیخ احمدی کوروش (1379).اپیدمیولوژی زردی پاتولوژیک نوزادان در شهر سنندج. مجله دانشگاه علوم پزشکی کردستان. سال پنجم. شماره 18

13- مهیار ابوالفضل، اشرف گنجویی کامبیز (1384).رابطه کمبود آنزیم گلوکوز6 فسفات دهیدروژناز با زردی نوزاد. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین. شماره 34