تدابیر تقویت لثه و دندان در طب سنتی

تدابیر تقویت لثه و دندان در طب سنتی

برای شناخت تدابیر تقویت لثه و دندان، نیاز است ساختار دندان را بیشتر بشناسیم و اجزاء آن را بیشتر مورد بررسی قرار بدهیم. مثلا آیا میدانید که همه دندانها دارای یک ریشه نیستند ، آیا میدانید دندانها حس دارند؟ ، منشاء دندان از چیست؟ چه مواد خوراکی به دندان آسیب میرساند ؟ درباره ماساژ دندان چه میدانید ؟ راههای مراقبت از دندان را میشناسید ؟.طب سنتی برای ترمیم دندان چه روش‌هایی را توصیه میکند؟ ما در این محتوا شما را با ،  باید ها و نباید های استفاده از مواد خوراکی مفید و مضر برای  دندان آشنا میکنیم

تشریح دندان :

برای اینکه دندان سالم داشته باشیم نیاز است با راههای مراقبت از دندان آشنا شویم، نیاز است دندان و ساختار ان را بشناسیم، پس باید بدانیم که ما ۳۲ دندان داریم ،در هر فک ۱۶  دندان وجود دارد ،در بعضی انسان ها به علت کوچک بودن فک، دندان عقل را ندارند که دندانهای عقل همان چهار دندان کناری هستند که با نبود آن ها تعداد دندان این افراد به ۲۸ دندان میرسد.

ترتیب قرار گرفتن دندان ها به این صورت است که میتوان آنها را به ۴ بخش تقسیم بندی کرد، دندان پیش،رباعی،نیش،آسیا ، که  قرار گرفتن   آنها به این صورت است که در هر فک دو دندان پیش وجود دارد که به آنها تازی ثنایا میگویند، و دو دندان دیگر را رباعی میگویند که وظیفه آن ها بریدن اشیا است، دو دندان دیگررا دندان های نیش گویند که به آنها تازی انیاب میگویند ، وظیفه آنها شکستن مواد است ،بخش دیگر دندان ها ۴ یا ۵ دندانی است که در هر طرف فک، بالا و پایین قرار گرفته و به آنها دندانهای آسیا یا تازی طواحن یا اضطراری گویند و یکی از آن ها دندان عقل یا نواجذ  می باشد که وظیفه آن ها آرد کردن مواد خوراکی است . جمع آنها ۳۲ یا ۲۸ عدد می شود.

دندان عقل معمولاً در اواسط سن رشد که از زمان بلوغ تا نزدیکی سی سالگی می‌باشد ، رشد می کنند. همه دندان ها دارای ریشه و تاج های تیز هستند، که در حفره های استخوان هر دو فک، ثابت شده اند و دور هر حفره، بافتی سخت وجود دارد که دندان را مانند یک حلقه در بر گرفته است و باعث میشود دندان محکم باشد و همچنین رباط های محکمی نیز در آن وجود دارد که باعث میشود دندان ها از جای خود بیرون نیایند. نکته قابل توجه این است که هر دندان دارای یک ریشه است، به جز دندان آسیا.دندانهای آسیا ثابت درفک زیرین ،حداقل دارای دوریشه وگاهی سه ریشه هستند.به خصوص دندان‌های عقل ودندان آسیای ثابت درفک بالایی حداقل هرکدام ازآنها دارای ۳ریشه یا۴ریشه هستند.

آیا دندانها حس دارند ؟ منشاء دندان چیست؟

دندان ها حس دارند و به وسیله اعصابی که از مغز به دندان می رسد بین گرمی و سردی کیفیت دیگر عکس العمل نشان می دهند  .آیا تاکنون عنوان حساسیت عاجی را شنیده اید حساسیت عاجی به این معنا است که دندان در برخورد با غذای گرم یا سرد حساس می باشد و در جویدن مواد خوراکی احساس ناراحتی می کند. ولی پزشکان درباره اینکه منشاء دندان استخوان است یا عصب دارای اختلاف هستند. پزشکانی که منشاء را استخوان می دانند دلیلش آن این است که دندان اگر حس داشت از تراشیدن و ساییدن آن درد ایجاد می‌شد و درد ناشی از کشیدن دندان را به بافت اطراف آن نسبت داده‌اند و پزشکانی که منشاء دندان را از عصب می‌دانند تاثیرپذیری دندان از سردی به گرمی دندان  می‌دانند.اما باید بدانیم گوهر دندان استخوان میباشد و عصب های دماغی به گوهر دندان پیوسته و آمیخته شده اند ،این عصبها در ریشه بیشترهستند. حس درد و ضربان و حس ناشیاز دندان، از همین عصب هاست و سختی و شکنندگی دندان، ناشی از استخوان دندان می باشد.

برای خواندن مقاله تدابیر سردرد در طب سنتی و راهکار ها روی متن کلیک کنید

راهها و تدابیر تقویت لثه و دندان چیست ؟

هم اکنون که دندان را شناختیم و با اجزا آن آشنا شدیم نیاز است که  باید به باید ها و نباید های آن بپردازیم ،بدانید که اگر میخواهید دندان سالم داشته باشید نیاز است با تدابیر تقویت لثه و دندان آشنا بشوید از جمله این تدابیر:

۱.یکی از راه های تقویت لثه و دندان رعایت اصول تغذیه می باشد که در این خصوص باید از پرخوری دوری کنند بعد از خوردن غذاهای مبخر(غذاهایی که ایجاد بخار میکنند مانند سیرو پیاز خام) نخوابند ،تا از فساد غذا در معده جلوگیری کنند .البته این فساد ممکن است از ذات خود قضا نیز باشد. غذاهایی مانند شیر، ماهی شور، خوردن مرغ با ماهی،  به سبب اشتباه استفاده کردن از آنها و یا خوردن با هم این غذا ،مضر است و هم چنین مصرف افراط شیربرای دندان و لثه مضر است و به دندان آسیب میرساند ،و همچنین رعایت نکردن بعضی اصول تغذیه مانند  خوردن غذاهای لطیف و رقیق بعد از غذا های غلیظ ، یا خوردن خوراکیهای  مانند ماهی تازه بعد از ورزش ، و همچنین خوردن نوشیدنی و حرکت بعد از غذا ، هم  باعث فساد در معده و خرابی دندان می‌شوند .

۲. از استفراغ عمدی جلوگیری کنند خصوصا اگرآنچه در استفراغ است ترش باشد.

۳. از سائیدن غذاهایی مانند شیرینی جات( سوهان، حلوای شیرین، انجیر خشک) با دندان دوری کنند.

۴. جلوگیری از شکستن بادام و گردو و امثال آنها با دندان.

۵.پرهیز از ترشی هایی که دندان را کند میکند مانند :میوه‌های خام، ترشی ترنج، انار بسیار ترش. زیرا مصرف ترشی ها باعث می‌شود مواد اسیدی ناشی از خوراکی های  ترش، به اطراف دندان نفوذ کرده و باعث تحلیل شیمیایی مینای دندان بشود.

۶. از خوردن خوراکی های سرد و خیلی گرم بلافاصله پشت سر هم خودداری کنند، که سبب ترک مینای دندان می شود.

۷. از خوردن غذاهایی که باعث می شود بافت  نگهداری دندان شل بشود، خودداری شود. مانند: گردو و خرما و کنجد؛ که تدبیر آن این است که بعد از خوردن غذا ها، حتماً بین دندانها را هر چه که ماند، خلال بکشد، به نحوی که به دندان و اطراف آن آسیب نرساند.

۸. یکی دیگر از موارد تقویت لثه و دندان مسواک کردن دندان است برای نظافت و تمیزی آن به این صورت که به دندان فشار نیاورد و به گوش تو ریشه دندان فشار وارد نشود به صورتی که آب دندان و تیزی آن خراب نشود اگر مسواک او را محکم به دندان بکشید باعث می شود از لثه خون جاری شود.

۹.بهترین نوع مسواک در تدابیر تقویت لثه و دندان در طب سنتی :

مسواک باید از از چوب باشد چوبی که در آن قبض و تلخی و مقوی دندان باشد مانند چوب اراک و زیتون و چوب مخمل البته اگر کسی از استفاده این نوع مسواک آگاه نباشد ممکن است بعد از استفاده از آن دچار مشکل بشود و باعث خرابی دندان هم بشود.

۱۰بهترین دهانشویه و مواد پاک کنندگی برای دندان:

دهانشویه و مواد پاک کننده دندان نباید از مواد گرم و تند ساخته شده باشد زیرا باعث ناهمواری دندان و تجمع چرک در دندان می‌شود و همچنین باعث آسیب رساندن به لبه لثه که به دندان چسبیده است میشود.

۱۱. چرب کردن دندان:

بهتر است هنگام خواب و قبل از استفراغ و بعد از آن دندان را با روغن چرب کنند، به این صورت که اگر مزاج دندان گرم است، از روغن گل یا روغن آس بمالند و اگر مزاج دندان سرد باشد روغن بان (نوعی بید)یا ناردین ،اخضر، بابونه یا مصطکی و مانند آن بمالند. اگر از روغن های گرم استفاده کنند از سابیدگی دندان در هنگام خواب جلوگیری می شود.

۱۲.مضمضه نمک با عسل:

از جمله مراقبت های دندان و لثه می‌توان به مضمضه یا سنون مقوی مانند نمک با عسل نام برد به این صورت که جهت تقویت دندان و لثه  ماهی یک یا دوبار مضمضه نمک با عسل یا روی دندان بمالند و بعد از چند دقیقه شستشو کنند.

۱۳. رفع بوی بد دهان :

از جمله موارد که باعث می شود دهان بوی بد بدهد و باعث آزردگی بیمار و اطرافیانش بشود، مصرف دخانیات، مشکلات سیستم تنفسی، نارسایی کلیوی و مشکلات دهانی مانند: باقیماندن ذرات غذا در میان دندان و بهداشت بد دهان و عفونت های دندانی، خشکی دهان و عفونت های بافت لثه اشاره دارد . طبری می گوید بوی دهان ممکن است به دلیل شل شدن و تباهی لثه باشد ،که در این صورت تدبیرآن، داروی سفت کننده لثه مانند :عاقرقرحا و  مرزنجوش و خردل و سرکه دهانشویه است ،و اگر به دلیل پوسیدگی دندان باشد، باید آن دندان کشیده شود و اگر به دلیل سوراخ شدگی دندان باشد، با سوهان هموار و صاف شود.

۱۴. ورزش دندان:

جویدن آدامس در افراد مزاج سرد و تر یا سوء مزاج سرد و تر یا بلغمی به این صورت که هر روز از آدامس کردی یا سقز بجوند.

۱۵. کمک به اطفال جهت دندان درآوردن :

جویدن نان برای دندان درآوردن کودکان بسیار مناسب است .

علت لق شدن دندان چیست ؟

گاهی دندان بدون ارتباط با سن لق می‌شود به این دلیل است که به دندان ضربه وارد شده یا عفونت کرده است  که امروزه از شایع ترین بیماری‌های مرتبط با لثه، ژینژیویت و پریودنتیست میباشد. از جمله تدابیر تقویت لثه توصیه به خشک کننده های لثه مانند دهان شویه، سوخته شاخ گوزن و پرسیاوشان  توأم با خاصیت آب کنندگی مانند: عسل و سرکه و یا قوی تر از آن با خاصیت قبض کنندگی مانند زیتون، آبغوره و گلنار مخلوط شده باشد.

تدابیر ترمیم دندان :

 در طب نوین در صورتی که دندان دچار پوسیدگی شود، روند ترمیم آن و در صورت درگیری عصب ،عصب کشی صورت میگیرد. در گذشته روند مراقبتهای دندان ،ترمیم به این صورت بوده که دندانهای سوراخ شده را با گل سرخ و گلنار و نشاسته و خاکستر، و دندانهای دردناک را با پونه ساییده و صمغ یا زاگ به صورت ترکیب با هم پر می‌کردند. امروزه برای تسکین درد پالپی (پالیپ ، بخش مرکزی دندان که شامل عصب ها و رگهای خونی است ) دندان ،عصب کشی نمی شود، بلکه از عصاره میخک استفاده می کنند. در طب سنتی از ترکیب دیگری مانند: زنجبیل، سرکه و عسل برای تسکین درد دندان، استفاده می شود. برای تسکین درد پالپی دندان، از فلفل سیاه،  می توان استفاده کرد.

تدابیر دارویی مناسب برای درمان بیماری های دندان و لثه :

۱.برای رفع دندان درد و گوش درد یک قطره از اسانس میخک و یا روغن آن را روی دندان بمالید، یا در گوش بچکانید .

۲. برای رفع دندان درد چوب زردچوبه را در دهان انداخته و بجوید.

۳.برای  درمان التهاب لثه زردچوبه را دم کرده و آن را غرغره کنید

۴. جهت سفید کردن دندان خمیر دندان و نمک و عسل به این صورت که ۵ واحد عسل و دو واحد نمک مخلوط کرده و هفته یک بار از آن به صورت دلوک(مالیدن دارو به دندان از طریق انگشت) استفاده شود.

۵.درمان بیماری های عفونی و التهابی دهان و لثه می توان از گیاه آب بشقابی همراه با انار استفاده کرد.

نتیجه گیری :

همه پزشکان مسلمان، پیشگیری از بیماری را مقدم بر درمان می دانند، پس می توان نتیجه گرفت که ،کاربرد دهانشویه، مسواک کردن، نخوردن برخی از مواد خوراکی مانند : ترشی ها، شیرینی ها ،خوردنی های بسیار سرد و گرم ،مالیدن روغن بر دندان ها، برای حفظ سلامتی و بالا بردن بهداشت دهان و دندان توصیه می شود؛ و همچنین پزشکان برای بسیاری از بیماری های دندان ،تغییر مزاج را لحاظ می دانند و خشک کردن لثه را تجویز میکنند؛ روش‌هایی مانند بادکش گذاری، داغ گذاری بر روی دندان، حجامت ،فصد، داروهای جویدنی، داروهای ساختنی چسبانده شده به دندان ،داروهایی برای مضمضه کردن ، نیز برای مداوا توصیه می‌کنند.

منابع :

بررسی اندیشه های حفظ الصحه محمد بن زکریای . پروین تقوایی زحمت کش

 اصول پیشگیری و سته ضروریه مکتب طب سنتی ایران از دیدگاه قران کریم .

 درمان با گیاهان دارویی در طب سنتی ایرانی. محمد دریایی

خلاصة الحکمه . عقیلی خراسانی

هدایت المتعلمین فی الطب . اخوینی

تدابیر سته ضروریه . دکتر علی یوسفی

گیاهان دارویی . دکتر علی یوسفی

......................................................................

تهیه شده توسط:

سمانه عسگری ولاشانی عضوتحریریه آموزش صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی