خواص اعجاب آور نعناع در طب سنتی
معرفی نعناع
نام علمی Mentha))
نعناع گياهي محكم و پايا است كه ارتفاعش گاه به يك متر ميرسد. تمام قسمتهاي گياه بوي معطر قوي و نافذ همراه با طعم تند و خنك كننده دارد. قسمتهاي مورد استفاده اين گياه سرشاخه هاي گلدار و برگهاي تازه آن ميباشد. در ايران در اكثر نقاط ، اين گياه را ميتوان كشت كرد، اما مناطق خيلي سرد براي كشت اين گياه مناسب نیست. برداشت محصول جهت اسانس گیری دو بار در سال در ماههای تیر تا شهریور صورت می گیرد.
گیاه نعناع گونه و اقسام بسیارمتنوعی دارد که معروفترین آنها نعناع فلفلی، نعناع سبز، نعناع وحشی(پونه)، نعنای آبی،... که همگی دارای بوی مطبوع و مخصوصی هستند. با استناد به کتب قدیمی به نظر می رسد که از خواص نعناع در طب سنتی، برای اولین بار در بین ایرانیان ، در درمان بعضی از بیماری ها به کار می رفته است.
این گیاه به عنوان یک سبزی خوش طعم و معطر به طور معمول در سفره غذایی روزانه قرار دارد ، که در شرایط مختلف با توجه به اثر و مصرف نعناع از فرآورده های مختلف آن مثل : روغن، عرق و اسانس .. وغیره استفاده می شود. معمولا برگ های خشک و نرم شده گیاه نعناع بیشترین کاربرد خانگی را داشته و بعد از آن، عرق حاصل از تقطیر سر شاخه های گلدار این گیاه نیز مصارف بسیاری را دارد . عصاره و عرق گیاه نعناع با دارا بودن خواص فوق العاده و دسترسی آسان ، باید به عنوان دارویی گیاهی در جعبه کمک های اولیه خانگی قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: 10 خاصیت با ارزش زرشک
خواص اعجاب آور نعناع در طب سنتی
ویژگی خاص نعناع درطب سنتی
نعناع داراي ماده اي بنام منتول مي باشد که سبب ايجاد احساس خنكي در دهان مي شود. مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از 35 %تا 55 %تغيير مي کند. وجود این ماده سبب به کارگیری آن در تهیه داروها و صنایع غذایی است.
خواص و اثر درمانی گیاه نعناع در طب سنتی
*طبیعت آن در آخر دوم ، گرم وخشک و دارای رطوبت فضلیه است.
*مفرح قلب و مقوی آن و رقیق کننده خون غلیظ است.
*آرام كننده انقباض عضلاني بوده و به صورت داخلي و خارجي براي درمان التهاب، گرفتگي عضله و درد به كار ميرود.
*گیاه نعناع از طريق اثر روي كانالهاي كلسيمي موجود در غشاي سلولهاي عصبي، به ويژه نرونهاي درد، جريان كلسيمي رو به داخل سلول را كاهش داده، بدين طريق تحريك پذيري و ميزان انتقال سيناپسي را كاهش داده، منجر به كاهش احساس درد ميشود.
* مدر وترشح ادرار وحیض را زیاد کرده وتا حدودی قاعده آور است.
*گیاه نعناع در حالتهای افسردگی، خستگی جسمی و روحی، مقوی و محرک به حساب می آید. با آرام کردن انقباض عضلانی و حتی عروقی روی دستگاه عصبی اثر می گذارد. بنابراین در حالت های سر گیجه، دلشوره، میگرن، و ناراحتی های عصبی تجویز شده است.
* از دیگر خواص نعناع در طب سنتی، رفع سرفه و دل بهم خوردگی های تشنجی است. این گیاه ضد تشنج بوده و برای کسانی که مبتلا به تشنج های عصبی هستند نیز مفید است. برای درمان بی خوابی اندکی زیرفون به نعناع افزوده میشود.
*عصاره گیاه نعناع دارای آنتی اسپاسمودیک بوده که سبب کاهش تون اسفنگتر تحتانی مری شده و اثر ضد نفخ و بادشکن داشته و به هضم غذا کمک می کند.
*قرقره عصاره یا عرق نعناع جهت گندزدایی وخوشبوکننده دهان نیزاستفاده میشود.
*برای ناراحتی های معدی و اسهال و برای تحریک ترشح صفرا در یرقان و سایر بیماریهای کبدی به کار می رود.
یکی مشتقات گیاه نعناع , عرق آن است که بسیار کاربردی بوده وجایگزین مناسب به عنوان نوشیدنی های گرم و سرد است که اثر درمانی فوق العاده ای نیز دارد یکی از این موارد ، ترکیب عرق نعنا با عسل و سرکه انگور است که آن را سرکنگبین نعناع می نامند. این ترکیب فوق العاده دارای خواص گوناگونی است که شاخص ترین آن رفع سموم از کبد و کلیه و کمک در ایجاد صفرا مطلوب در بدن است، که همین ویژگی کمک به درمان بیماری های یرقان ، بالا بودن چربی خون و افزایش وزن می کند.
روشی ساده برای تهیه عرق نعناع در خانه
عرق نعناع را به راحتی می توان در منزل تهیه کرد بدین صورت که برگ های سالم را از ساقه جدا کرده ، بعد از شستن در یک قابلمه بزرگ (که ترجیحا مسی باشد بهتر است)گذاشته و روی آن آب ریخته به حدی که به اندازه یک بند انگشت روی آن را بگیرد، پایه فلزی مخصوص بخار پز کردن ویا حتی از یک آجر تمیز برای قرار دادن در وسط ظرف می توان استفاده کرد حالا ظرف کوچکتری را روی پایه یا آجر گذاشته و سر قابلمه بزرگ به صورت برعکس روی آن قرار می گیرد تا به وسیله شیبی که در آن وجود دارد بخار آب به ظرف کوچکتر ریخته شود . بعد از چند دقیقه از روشن شدن حرارت زیر قابلمه چند غالب یخ روی سر ظرف گذاشته تا سرعت تبخیر بیشتر شود.
نکته : گیره بالایی سر ظرف بزرگ باید باز شده و برعکس بسته شود . حرارت شعله در حد متوسط بوده و حدود هر 15 دقیقه میزان آب باقیمانده در ظرف اصلی بررسی شود.
چکیده:
با توجه به اثرات دارویی و خواص نعناع در طب سنتی و دسترسی آسان به این گیاه، باید سعی شود آن را در برنامه غذایی هفتگی خانواده قرار داده و همچنین عرق نعناع را ، به عنوان یک جایگزین مناسب برای نوشیدنی های گازدار وکافئین دار مصرف کرد ، اما میزان مصرف آن، به ویژه در افراد دارای سوء مزاج گرم وخشک ، زنان باردار و نوزادان ، باید با احتیاط لازم باشد.
منابع مطالعاتی:
1. نورانی ، مصطفی، کتاب دائره المعارف بزرگ طب اسلامی،گیاهان دارویی ،جلد5
2. تولید عرقیات گیاهی، پودمان4، وزارت آموزش وپرورش ، مرکز فنی و حرفه ای
3. عمویی،علی محمد،کاملی،مهدی(1394)،بسته کارآفرینی گیاه نعنا فلفلی در ایران،موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهادکشاورزی
4. نورالدینی،مهدی،مقاله بررسی تاثیر عرق نعناع داخل معدی بر میزان ترشح اسید داخل معده..، فصلنامه علمی پژوهشی فیض
5. نورالدینی، مهدی وهمکاران (1385)،مقاله بررسی اثر ضد دردی عرق نعناع ..،،فصلنامه علمی پژوهشی فیض،شماره 4
تهیه شده توسط:
خانم هادیان، عضو تحریریه صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی
