از مزاج چشم در طب سنتی چه می دانید ؟
در این مقاله مزاج اصلی و متغیر چشم در افراد ،همچنین مزاج چشم براساس رنگ وبه طور کلی انچه برای چشم مضر است را بررسی می کنیم.
باید در ابتدا بگویم همه اندام های بدن دارای مزاج خاص خودش است و چشم هم مانند دیگراعضا دارای مزاج و در افراد متفاوت است
وما به طور خلاصه مزاج گرم وتر، سرد و تر، گرم وخشک ،سرد وخشک و اعتدال داریم
البته باید بدانید{مزاج اصلی وخاص چشم به طور کلی گرم و تر است} اما درافراد تغییر میکند
که هرکدام را مورد بررسی قرار میدهیم :
نشانه گرمی مزاج چشم
حرکات چشم تند و سریع است ،زود به زود پلک می زند ورگ های ان مشخص، هنگام لمس گرم ،دارای اشک بسیار ورنگ ان متمایل به سرخی وزردی ست .
نشانه سردی
برخلاف گرمی است یعنی حرکات و پلک زدن چشم کندتر از چشم گرم است ،رگ های چشم برجسته ومشخص نیستند ورنگ چشم ها سفید یا شفاف است.
نشانه چشم تر
بزرگ است و بسیار اشک می ریزد(دارای شفافیت زیاد وابدار است) اگر این شفافیت وبراقی با گرمی همراه باشد چشم دارای رنگ زرد یا قرمزمی شود و اگر شفافی باسردی همراه باشد چشم سفید و شفاف می شود که غالبا دموی و بلغمی مزاج ها جز این افرادند وافراد بلغمی معمولا زیر چشم هایشان علاوه بر درشتی و برجستگی ویا مرطوب بودن چشم ها دارای پف می باشند
ومزاج چشم خشک
کوچک است ،اشک زیادی ندارد، دور ان فرو رفتگیی وجود دارد،حرکات چشم به راحتی انجام می شود ،رگ های چشم باریک و کمتر دچار درد چشم می شود .
غیر از عوامل وراثتی ،عوامل محیطی مانند نور خورشید ، درجه حرارت هوا وتغییر حالات درونی ازنظر فیزیکی نیز میتوانند بر تغییر رنگ واندازه چشم ها تاثیر بگذارند.
نکته در باب اشک ریختن
طبری ازابو ماهر نقل کرده است که ریزش اشک در هوای سرد بدلیل حرارت وگرمی مزاج چشم است زیرا هوای سرد غلیظ هر گاه به چشم های گرم برسد تبدیل به اشک می شود (بنابراین علاج ان تسکین حرارت است )
رعایت حفظ محیط چشم (یعنی مزاج چشم را به حالت طبیعی نگه داشتن )واگر مزاج چشم خشک باشد باید روغن بادام یا روغن بنفشه یا روغن کدو در بینی بچکانند واز سرمه مناسب استفاده کنند واگر مزاج چشم گرم باشد باید اول انرا با اب گلاب یا اب گشنیز یا امله بشورند وبعد از سورمه مناسب استفاده کنند
واگر مزاج چشم تر باشد باید با گلاب شسته وبعد سرمه کشیده شود
علائم خشکی مزاج چشم
عبارتند از احساس خارش سوزن سوزن شدن ، تحریک سوزش، تیر کشیدگی ووجود جسم خارجی در چشم واین علائم به خصوص وقتی که زیاد از چشم کار میکشند یعنی موقع مطالعه کتاب ،تماشای تلویزیون و رانندگی وغیره بیشتر می شود .
عوامل تشدید خشکی چشم
1-علائم خشکی چشم در بعضی از محیط ها از قبیل نقاطی که دود سیگار و گرد خا ک وجود دارند
2- در محیط های خشک به علت تهویه هوا ،در هواپیما ،اتومبیل وفروشگاهای گازی شدت می یابد این مسعله در روزهایی که رطوبت کم است ویا در اماکنی که از پنکه یابخاری استفاده می کنند بیشتر احساس میشود.
3-مصرف بعضی داروها مثل ارامبخش، ادرار اور ها ،ضد حاملگی خوراکی ،پایین اورنده های فشار خون ،ضد هیستامین ها ومواد ضد حساسیت باعث تشدید علائم خشکی چشم می شوند.
4-خشکی مزاج چشم گاهی هم به علت بد بودن تغذیه که ناشی از کمبود ویتامین aوکالری و پروتیین در رژیم غذاییست.
اما بر عکس در هوای سرد در محیط های بارانی ومه الود و هوای حاوی بخار اب و مرطوب مثل حمام خشکی چشم برطرف می شود
وهمانطور که در بالا گفتیم مزاج چشم های درشت معمولا تر وسفیدی چشم هایشان زیادو یک پف کوچک زیر چشم دارند واین سفیدی به گونه ایست که رگ های قرمز معلوم می شود
وچشم های کوچک معمولا خشک هستند
چشم های سرد و تر عفونت بیشتری دارند وغالب اشک فراوان دارند اما مزاج چشم های خشک اشک ندارند.
مزاج چشم براساس رنگ
زردی و رگ های سرخ در چشمان نشانه صفرا ( گرم و خشکی) ورنگ کم رنگ مثل سبز و ابی نشانه سردی ست
سیاه بودن نشانه خشکی و شهلا بودن چشم بخاطر اعتدال مزاج چشم است
گرمیِ چشم سیاه از همه بیشتر وگرمیِ چشم ابی از بقیه کمتر است به طور کلی هر چه رنگ چشم به سمت تیره و پررنگ برود گرم و هر چه به سمت کم رنگی و روشن برود سرد است
جالب است بدانید چه چیزهایی به طور کلی برای چشم مضر است:
1- چیزهایی که بخار بد و زیاد ان به دماغ میرسد
2- چیز های گندیده مثل پیاز گندیده
3- کندن موی بینی وبغل وابرو و مژه
4- بوی بغل و بوی خربزه و پوست جوز وبرگ ان
5- افراط درجماع ورگ زدن و حجامت کردن
6- استحمام زیاد
7- دود و گرد و خاک و باد وهوای خیلی سرد و خیلی گرم
8- زیاد نگاه کردن به خورشید و ماه گرفتگی
9- زیاد نگاه کردن به چیز های براق ودرخشنده وخیلی سفیدوروشن مثل برف
نگاه کردن از بلندی به زمین
نتیجه گیری
هراندامی مزاج خاصی دارد که شناخت ان به سلامت وتقویت ان کمک می کند وعلاوه بر ان با توجه به دستاورد های حکمای طب سنتی میتوان بیماری های چشم را درمان کرد، ان شاءالله.
منابع
دایره المعارف درمانی گیاه ایران ص 190
نسخه شفا –گل و گیاه ص 129
طب اکبری ص 165
اکسیر اعظم ص 165
نگارنده :مائده سلامی دستیار استاد یوسفی در تحریریه صدای حکیم .
