مریم گلی گیاهی شفادهنده و منحصر به فرد

چکیده

مریم گلی گیاهی از خانواده نعناعیان هست که به دلیل خواص درمانی بی شماری که دارد در طب سنتی خیلی مورد توجه است.

خواص بسیاری مانند ضد درد، ضد التهاب و برای درمان آسم‌، روماتیسم، التهاب روده ای از عصاره این گیاه ارزشمند استفاده می شود. می توان گفت که این گیاه با داروهای شیمیایی برابری می کند و تاثیر بیشتری دارد. 

مریم گلی گیاهی شفادهنده و منحصر به فرد

مقدمه

در سال های اخیر تحقیقات بسیاری درباره آناتومی و فیزیولوژی گیاهان انجام شده است و با توجه به اثرات زیان بار داروهای شیمیایی اهمیت استفاده از داروهای گیاهی روز به روز بیشتر افزایش می یابد. مریم گلی از با ارزش ترین گیاهان تیره نعناع است و از گذشته مورد توجه بشر بوده و مصارف زینتی، دارویی و غذایی داشته است. این گیاه در نواحی مدیترانه، جنوب شرق آفریقا، آسیای مرکزی و جنوب آمریکا توسعه دارد. مریم گلی در طب سنتی خواص بی شماری دارد که قصد داریم در این محتوا بیشتر به آن بپردازیم.

فهرست محتوا

 آشنایی بیشتر با مریم گلی  

خواص مریم گلی

موارد منع مصرف

شیوه های اسفاده از این گیاه

 بیشتر بخوانید: ساده ترین راهکارهای درمان سده کبد در طب سنتی

آشنایی بیشتر با مریم گلی

گیاه دارویی مریم گلی دارای گونه های زیادی است؛ در ابتدا به ذکر مشخصات دو گونه از این گیاه با نام های علمی Salvia.limbata و Salvia officinalis L می پردازیم.

مریم گلی با نام علمی  Salvia limbataگیاهی علفی، پایا و متعلق به شاخه اسپرماتوفیتا گیاهان دانه دار، زیر شاخه نهاندانگان، رده دو لپه ای ها و جزء خانواده نعناعیان Lamiaceae است. به فارسى در بعضى مناطق مريمى و مريم‏ گلى‏ در كتاب های  طب سنتی و به عربى مريميه، شالبيه و مريميه صغيره نام برده شد. (مريم‏ گلى‏) طبع بسيار گرم دارد. مريم‏ گلى‏ بعنوان گياه آشپزخانه معروف است، اين گياه كه در مناطق شمال مديترانه كاشته مى‏شود، رايحه بسيار بی نظیر با طعمى گرم كمى تلخ و غير عادى دارد و دارای ظاهری پرپشت، برگ های متقابل، به رنگ سبز روشن، ضخیم و حاوی شبکه ای از رگبرگ ها است. برگ های پایین ساقه دراز، بیضی، به طول 5-4 سانتی متر و نوک تیز، کناره برگ ها دارای دندانه های منظم با دمبرگ اما برگ ها قسمت بالای ساقه بدون دمبرگ و کوچک است. گل ها به رنگ آبی کم رنگ یا ارغوانی، صورتی، سفید و زرد و به طور معمول در تابستان ظاهر می شود. مریم گلی دارای ترکیبات شیمیایی متفاوتی هست نظیر استیگماسترول که در تولید پروژسترون و ویتامین D₃ نقش دارد همچنین حاوی ترکیبات ضد التهابی می باشد. تریپتوفان یکی از اسیدآمینه های مهم است که در تنظیم الگوهای خواب، اخلاق و روحیه که در درمان بی خوابی، افسردگی و اضطراب کاربرد دارد. تریپتوفان در کبد به نیاسین تبدیل می شود. بنابراین مصرف این گیاه در شرایط کمبود این ماده در رژیم غذایی بسیار عالی است. برگ های مریم گلی دارای اسانس روغن فرار و ساپونین و یک ماده تلخ به نام پیکروسالوین که خاصیت تسهیل کننده هضم، مدر، قاعده آور و متفوقف کننده رشد باکتری و اسید آلی می باشد.

  نوع دیگری از مریم گلی Salvia officinalis L یکی از مهم‌ترین گیاهان معطر و دارویی متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. این گیاه بوته‌ای کوچک، چند ساله و بومی منطقه مدیترانه می‌باشد؛ اما در حال حاضر در سراسر جهان کشت می‌شود. زمان گل‌دهی گیاه در ماه‌های اردیبهشت و خرداد است. مریم گلی دارای کاربردهای دارویی فراوانی ازجمله: اثرات ضد سرطانی، ضد التهابی، ضد انعقادی، آنتی‌اکسیدانی، ضد میکروبی، ضد درد، هیپوگلیسمی و هیپولیپیدی می‌باشد. برگ‌های این گیاه غنی از اسانس بوده و کشت آن به طور عمده به منظور برداشت برگ‌های آن انجام می‌شود. مهم‌ترین اجزای اسانس گیاه مریم گلی می‌توان به مونوترپن‌ها اشاره کرد. پیشنهاد شده است که برخی از ترکیبات ذکر شده می‌توانند نقش ضد باکتریایی داشته باشند. از این ماده در درمان سرفه، روماتیسم، آسیب‌شناسی مرتبط با سپتیک و آسم برونشیت استفاده می‌شود.

 بیشتر بخوانید: آمله گیاهی مقوی برای تمام اعضای بدن

 خواص مریم گلی

نام سالویا مریم گلی از کلمه لاتین به معنای شفا یافتن گرفته شده است. مریم گلی در طب سنتی برای درمان عوارض نیش حشرات، ضد سم مقوی بدن و افزایش طول عمر سودمند است و یک داروی فوق العاده برای روماتیسم و دردهای مزمن، ضد میکروب، ضد ویروس و ضد درد می تواند مورد استفاده قرار گیرد. حکمای طب سنتی خواص متعددی از جمله معالجه یبوست، وبا، سرما خوردگی، نقرس، آلزایمر، اختلالات کبدی، صرع، سرگیجه های عصبی، فلج، تقویت عضلات و مسکن اشاره می کنند. علاوه بر این مریم گلی در طب سنتی خواص شگفت انگیز دیگری مانند تب بر، مسکن دردهای گوارشی و سردرد های عصبی، کاهش فشارخون و قند خون دارد همینطو در بیماری میگرن بسیار نتیجه بخش است. گونه متعددی از جنس سالویا مانندS.hypoleuca  S.sclarea،  S.officinalisمورد مطالعه قرار گرفته است و از قدیم برگ گیاه Sclarea به عنوان نیرودهنده و ضد تشتج کاربرد دارد.

چاى مريم‏ گلى‏ يا خيسانده آن براى معالجه سرگیجه همراه با تب و تحريك‏هاى عصبى بسيار مفيد است و بعنوان يك مايع و شربت تحريك كننده در مواردى از قبيل ناتوانى و ضعف معده و سيستم اعصاب و سوء هاضمه بسيار نتیجه بخش است از دیگر فواید حیرت انگیز مريم‏ گلى‏ در طب سنتی که تمام این موارد در مطالعات به اثبات رسیده است اثرات روی سیستم عصبی مرکزی مانند ضد نشنج، ضد التهاب، شل کننده عضلات، فعالیت ضد پارکینسون و گونه S.miltiorrhiza نقش بسزایی در مهار سندروم وابستگی به الکل و مرفین دارد. در موارد بيماريهاى نورالژى، اختلالات عصبى معده، نازايى و ضعف اعصاب و همچنين برای تقویت كليه ‏ها و اختلالات دوران حاملگى بسیار سودمند است. مهم ترين اثر اين گياه در بيماري هاى گوارشى، ورم روده و آسم است تجربيات فراوان ثابت كرده است كه مريم‏ گلى‏ به تنهايى براى سر و مغز مفيد است، حس‏هاى پنجگانه و حافظه را تقويت می ‏كند و برای معالجه رعشه اعضا می تواند معجزه کند.

بیشتر بخوانید: بامیه در طب سنتی گیاهی مملو از خاصیت شگفت انگیز

 موارد منع مصرف

هر گیاه دارویی عوارض خاص خود را دارد و استفاده زیاد از مریم گلی عوارضی همانند افزایش ضربان قلب، گرگرفتگی، خشکی دهان، تشنج و سرگیجه دارد.

شیوه های اسفاده از این گیاه

مريم‏ گلى در طب سنتی‏ می توان به صورت دم کرده استفاده کرد خانم هايى كه قاعدگى های سخت دارند اگر دم‏كرده مريم‏ گلى‏ را مصرف کنند. این مشکل را برطرف می کند. به این صورت که بايد 15 تا 30 گرم برگ خشك مريم‏ گلى‏ را در يك ليتر آب جوش ده دقيقه دم كنند و هر روز دو يا سه فنجان از آن را میل کنند. برای درمان اگزما يا جوش پوست مريم‏ گلى‏ را در يك ليتر آب مدت ده دقيقه بجوشد و محل مورد نظر را با آن شستشو دهند. برای درمان آنژین پنجاه گرم ساقه و برگ مريم‏ گلى‏ را در يك ليتر آب 12 دقيقه بجوشانيد و 10 دقيقه هم آن را دم كنيد سپس آب آن را صاف و روزى چند بار غرغره كنيد. یک نسخه عالی برای درمان اسهال مقدار 20 گرم برگ يا ساقه‏ى گلدار مريم‏ گلى‏ را در يك ليتر آب جوش 10 دقيقه دم كنيد بعد آب آن را صاف و با عسل شيرين كنيد. و پس از هر غذا يك فنجان بنوشيد.

براى رفع سنگينى معده 20 گرم برگ و ساقه‏ى گلدار مريم‏ گلى‏ را در يك ليتر آب جوش 10 دقيقه دم و آب آن را صاف و با عسل شيرين كنيد و هر صبح ناشتا يك فنجان از آن را بنوشيد. برای درمان سوء هاضمه  15گرم برگ و ساقه‏ى گلدار مريم‏ گلى‏ را در يك ليتر آب جوش 10 دقيقه دم كنيد. آن را صاف و با عسل يا نبات شيرين سازيد. هر روز صبح ناشتا يك فنجان بنوشيد. برای نفخ شکم 20گرم برگ يا ساقه‏ى گلدار مريم‏ گلى‏ را در يك ليتر آب جوش 10 دقيقه دم كنيد بعد آب آن را صاف و با عسل شيرين سازيد. هر روز صبح ناشتا يك فنجان بنوشيد.

بیشتر بدانید ثبت نام در دوره مبانی طب سطح متوسط

 مريم‏ گلى‏ بعنوان جانشين مناسبى براى چاى مصارف فراوان دارد چينى ها از مریم گلی به عنوان چای استفاده می کند. مريم‏ گلى‏ را در انواع غذاها مانند دوغ، ماست، سالاد و غذاهاى گوشتى مصرف كنيد و از طعم مطبوع و خواص بى‏نظير آن بهره ببرید. يك دستور تهیه ساده براى تهيه سس مريم‏ گلى‏: يك پياز بزرگ را ريز كرده با يك قاشق بزرگ برگ هاى خشك سالويا كه خورد شده باشد مخلوط كرده با كمى آب به مدت 10 دقيقه آن را آهسته بجوشانيد سپس يك قاشق چاى‏خورى نمك، يك فنجان آب گوشت بدون چربى يا نصف فنجان كره ذوب شده روى آن بريزيد و خوب بهم بزنيد و چند دقیقه آن را بجوشانيد در نتیجه سس بسيار لذيذ به دست می آید.

منابع

حاجی شریف، احمد( 1388) دائرة المعارف گياه درمانى ايران، صفحه 462،321،471،471،

477،479،490،491 . تهران: انتشارات حافظ نوین  

نورانی، مصطفی 1384. دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى / ج‏5 ص :  218،217 تهران، انتشارات حافظ نوین

نورانی، مصطفی 1384. دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى / ج‏7  ص: 483،491،492، 480 تهران، انتشارات حافظ نوین