خواص بی نظیر و کاربردی عسل در طب سنتی

عسل

عسل که در فارسی به آن انگبین می گویند مایعی شیرین و غلیظ است که زنبور عسل از شهد گلها تولید می کند. بهترين نوع آن سرخ رنگ، شفاف، غلیظ، خوشبو و خوش طعم بدون موم است که وقتی با انگشت می بردارند کش می آید . گرم و خشک و از بین برنده بلغم است، هرچه کهنه تر شود طبع آن گرمتر می شود . ویژگی مهم عسل آن است که این ماده در صورتی که رطوبت به آن نرسد در مدت طولانی فاسد نمی شود. برای نگهداری بعضی مواد از آن استفاده می‌شود. مثلاً شاه توت را با آن مخلوط می‌کنند و هر چند روز یکبار آن را وارونه می کنند تا عسل به همه جای آن برسد و به این ترتیب شاه توت تا یکسال فاسد نمی شود. همچنین این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند. عسل در طب سنتی قدیم جهت طعم دهی یا تغییر مزه داروها مورد استفاده بوده است.

بیشتر بخوانید: خواص گیاه آویشن

خواص بی نظیر و کاربرد عسل در طب سنتی

عسل در اسلام

عسل از غذاهای مهمی است که در قرآن به آن اشاره شده است، خداوند در سوره مبارکه نحل، آیه شریفه 76 می‌فرماید: «فیه شفاء للناس...» در آن درمان بیماری‌های مردم است .علاوه بر استفاده خوراکی از آن، از عسل در طب سنتی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شده است. درقسمتی دیگراز این سوره مبارک خداوند می فرماید: « و پروردگار تو به زنبور عسل وحی کرد که از پاره‌ای کوه‌ها و از برخی درختان و از آنچه داربست می کنند خانه هایی برای خود درست کن. سپس از همه میوه ها بخور و راه‌های پروردگارت را فرمانبردارانه بپوی. آنگاه از درون شکم آن شهدی که به رنگ‌های گوناگون است بیرون می‌آید در آن برای مردم درمان است . راستی در این زندگی زنبوران برای مردمی که تفکر می کنند نشانه قدرت الهی است. »

عسل از دیدگاه یهود

کتاب مذهبی یهودیان سرزمین موعود را چنین وصف می کند که : در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است. در کتاب انجیل مسیحیان از عسل و گیاهان دارویی به عنوان هدایای گرانبهای طبیعت نام برده شده است.  

عسل در مصر باستان

قدمت استفاده از عسل در مصر حداقل به ۲۲۰۰ تا ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. مصریان قدیم از عسل دست کم به صورت ۹۰۰ فراورده استفاده می کرده اند .عسل در زندگی روحانی، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی بازی می کرده است .

از حکایت های به جا مانده در پرستشگاه ها و آرامگاه مردگان چنین برمی آید که عسل در آن روزگار از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است و در سنن قدیمی با اشاره به اهمیت دارویی عسل، جهت درمان تجویز می‌شد. مصریان قدیم ترکیبی از جو گندم و عسل تهیه و به جای الکل استفاده می‌کردند.

عسل در یونان باستان

یونانیان باستان تصور می‌کردند که خدایان چون غذاهای بهشتی می‌خورند ابدی شده اند. آنهاعقیده داشتند که عسل یکی از اجزای مهم این غذای بهشتی است.

عسل از دیدگاه بزرگان

ابوعلی‌سینا هزار سال پیش در کتاب قانون خود نسخه های زیادی بر پایه عسل و موم آن تجویز کرده است. ایشان درباره خواص عسل در طب سنتی در کتاب معروف قانون در طب می‌نویسد: «عسل دستگاه‌های درونی بدن را تقویت، نیرورا زیاد و اشتها را باز می‌کند. عسل جوانی را جاودان و حافظه را نیرو می‌بخشد. عسل در محو زخم‌های چرکین و ریشه‌دار مؤثر است و به درمان آنها کمک می‌کند. تاریکی دید را می‌زداید و بهترین درمان عفونت‌های لثه است، همچنین دردهای شکم، سرفه، مارگزیدگی، اختلالات تنفسی و دردهای مفصلی را تسکین می‌دهد .»

بقراط پدر پزشکی و بنیان گذار طب یونان ۲۵۰۰ سال پیش در مورد عسل چنین گفته است: «هر دارویی از مواد غذایی درست می‌شود و متعاقب آن هر غذایی نیز جانشین دارو می گردد. عسل پاسخگوی این دو شرط است. .»

موریس مترلینگ در مورد عسل گفته است : «همین امروز اگر زنبور عسل از بین برود هزاران نوع از گیاهان از بین خواهد رفت و از کجا معلوم که تمدن از بین نرود. »

ترکیبات عسل

ترکیبات عسل به نوع تغذیه زنبورعسل بستگی داردترکیبات آن بسته به نوع گل یا گل های مورد استفاده متفاوت است. یعنی  عسل تولیدی بسته به اینکه زنبور از چه گیاهی استفاده کرده است متفاوت است. درصد آب موجود در عسل ها، به شرایط اقلیمی و میزان رطوبت منطقه بستگی دارد. در مناطقی که میزان رطوبت هوا بالاتر است درصد آب عسل بیشتر است .برای مثال عسل های شمال رقیق تر از عسل های شمیرانات تهران است. آب عسل با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه استقرار کندوها می‌تواند تا حدود ۲۵ درصد نیز بالا رود.

عسل مهمترین منبع مواد قندی شناخته شده است و ۱۵ نوع قند دارد که مهمترین آنها فروکتوز، گلوکز و ساکاروز، لولوز، دکستروز، مالتوز  است. در مجموع یک کیلوگرم عسل ۳۲۵۰ کالری حرارت و انرژی دارد .عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذاها دارد.

همچنین عسل دارای ویتامین های بسیاری از جمله ویتامین های 5B, 4B, 2B, نیاسین، پیروکسیدین و ویتامینهای C, K, E, A است. میزان این ویتامین ها در عسل زیاد نیست با این حال کافی و مفید است.

عسل دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه،پیگمانها، اسیدهای آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و آنزیم ها (دیاستاز، گلوکز اکسیداز، کاتالاز، فسفاتاز و انورتاز)  و رایحه های معطر وخوشبو کننده است.

املاح معدنی در عسل فراوان است از جمله کلسیم ،پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، کلر، گوگرد ، ید و منیزیم . بسیاری از پژوهشگران تاکید دارند که عسل‌ حاوی عوامل قوی ضد میکروب و نیز حاوی هورمون های نباتی و هورمون هایی از مشتقات استروژن است.

چگونگی تولید عسل

تولید عسل از جمع‌آوری شهد گیاهان توسط زنبور عسل شروع می شود به این ترتیب که زنبور عسل شهد شیرین و رقیق را از گل ها جمع آوری نموده و آنها را تغییر شکل داده و به شکل محلولی عالی، غلیظ و مغذی در می‌آورد.

 از لحظه شهدآوری تا تولید عسل دو مرحله انجام می‌گیرد : مرحله اول زنبوران هم به طور فعال هم به طور انفعالی آب را از محلول رقیق شهد که به طور معمول دارای ۶۰ درصد آب است جدا می‌کنند. برای مرحله دوم باید گفت بیشترین قند در شهد، ساکاروز است که با فعالیت آنزیمی به دکستروز و لولوز و ظاهراً با مقادیر کمی از سایر قندها طی این مرحله ترکیب می شوند. در نتیجه محلول غلیظی از قندهای ساده که ماده حل شده آن بیش از حل نشده است، ماده‌ای دارویی و مغذی به نام عسل به وجود می‌آید.

زنبور عسل شهد گیاهان را در موقع جمع آوری به طور موقت در عسل دان خود جمع آوری می‌نماید و در هر نوبت پرواز برای جمع‌آوری شهد حدود ۴۰ میلی‌گرم شهد را به کندو حمل می کند. زنبور موقع برگشت و حمل شهد به کندو در بین راه مقداری از آب شهد را جذب و بعدا از کلیه ها دفع می‌کند. ضمناً مقداری دیاستاز از نوع اینورتاز که تجزیه کننده مواد قندی هستند را از جداره عسل دان ترشح و به شهد می افزاید. سپس این شهد یا به اصطلاح عسل نارس را در داخل سلول‌ها قرار می‌دهد و مجدداً جهت جمع آوری به سوی مزارع و منابع برمی‌گرداند.

 هنوز ثابت نشده است که زنبور عسل می‌خوابد بنابراین طول شب فرصت خوبی است برای قوام آوردن عسل به این ترتیب که در خلال شب شهد های ذخیره شده را مجدداً از انبارهای سلولها می کند و به سلولها برمی‌گردانند.

در هر نوبت مکیدن و برگرداندن مقداری دیاستاز به شهد اضافه نموده و به عکس کمی از آب اضافی شهد را به کمک جداره های عسل دان جذب می کند. این عمل تا به قوام رسیدن عسل توسط زنبوران که این وظیفه را به عهده دارند آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا شهد ایجاد شده به مایع غلیظ قوام یافته‌ای که معمولاً دارای 17 تا 6/18 درصد آب است تبدیل گردد.

تقسیم بندی انواع عسل

معمولاً عسل در طب سنتی به چند طریق تقسیم بندی می شود :

1-   بر اساس منبع اصلی گیاهی که عسل از شهد آن ساخته شده است مانند عسل گز، عسل آویشن، عسل گون، عسل بهار نارنج. ولی به علت متنوع بودن گیاهان منطقه استقرار کندوها، عسل های به دست آمده کم رنگ تر بوده و اکثرا از چندین گیاه تولید می‌شوند. اگر اصطلاحا می‌گویند عسل گز یا آویشن، منظور این است که بیشترین شهد از گیاهان گز و آویشن وارد عسل شده است.  دکتر هریک در سال ۱۹۴۸ اعلام کرد که نمی‌توان عسل را بر اساس نام‌گیاه نامگذاری نمود مگر در جایی که پوشش گیاهی منطقه منحصر به یک گیاه یا تک گلی باشد.

2-    بر اساس نام منطقه استقرار کندوهاست. مانند عسل سبلان، عسل اردبیل، عسل اعلای فیروزکوه، عسل خوانسار، عسل گرمابدر، عسل تهران، عسل سهند و عسل فارس.

برای هر یک از این مناطق تقسیم بندی دیگری نیز اضافه می‌کنند مثلاً می‌گویند عسل بهاره تهران و عسل پاییزه تهران. منظور از عسل بهاره عسلی است که اکثراً از گیاهان بهاره و شهد درختان میوه حاصل شده و تا شکفتن گلهای درختان اقاقیا ادامه دارد. عسل پاییزه عسلی است که ازگیاهان تابستانی و پاییزه که معمولاً بعد از اقاقیا رشد می‌کنند، تولید می شود.

رنگ عسل

رنگ عسل از دیدگاه طب سنتی با توجه به منابع اصلی شهد از سفید روشن تا سیاه متغیر است. بنابراین آنچه به غلط بین مردم شایع شده است که عسل زنبوران مادر(جمعیت زنبور عسل با ملکه مسن) تیره و غلیظ است اما عسل زنبوران جوان(بچه کندوها) روشن و رقیق است پایه علمی ندارد به عنوان مثال :

رنگ عسل اقاقیا روشن مانند آب است.

رنگ عسل افرا لیمویی رنگ،

رنگ عسل اسپرس زرد طلایی

رنگ عسل انواع میوه‌ها زرد متمایل به قهوه ای

رنگ عسل شبدر سرخ زرد متمایل به قرمز

رنگ عسل زیرفون زرد متمایل به سبز

رنگ عسل گل قاصد زرد تیره

رنگ عسل نارون  قهوه ای

رنگ عسل صنوبر و زبان گنجشک سبز تیره تا سیاه

رس کردن( شکرک زدن)

تصور غلط و رایج در ایران است که عسل شکرک زده و سفت شده را تقلبی می‌دانند. این ماده اشباع‌شده قندی باید در واقع جامد باشد ولی به طور اتفاقی مایع است به همین دلیل به محض اینکه شرایط مطلوب مهیا شود این تغییر فیزیکی یعنی شکرک‌زدن ایجاد می شود. باید توجه داشت که در بعضی از کشورهای خارجی مردم عسل شکرک زده را بیشتر دوست دارند و قیمت آن هم بیشتر است. بهترین درجه حرارت برای نگهداری عسل ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتیگراد است.

به طور کلی همه عسل های خالص شکرک می زنند ولی مدت لازم برای شکرک زدن عسل های مختلف با هم فرق می‌کند. اگر تمایلی به خوردن عسل شکرک زده ندارید ظرف عسل را در آب ۴۰ تا ۶۵ درجه قرار دهید هنگامی که آخرین بلور محو شد و عسل به شکل اولیه خود برگشت آن را از آب در آورید. معمولاً برای جلوگیری از تبلور عسل در کارخانه های بسته بندی کننده هم این کار را انجام می‌دهند.

دقت کنید در مورد حرارت دادن نباید عسل به دمای جوش ۱۰۰ درجه برسد چون بیشتر ویتامین های موجود در عسل از بین خواهد رفت. علاوه بر این بر اثر حرارت زیاد ماده‌ای به نام هیدروکسی متیل فورفورال پدید می‌آید که اگر نسبت آن در عسل زیاد شود مصرف آن خطرناک است.

خاصیت بلوری شدن یا شکرک زدن عسل به عوامل متعددی بستگی دارد که عبارتند از:

1. درجه حرارت محیط: برای عسل دمای ۱۴ درجه سانتیگراد مطلوب‌ترین محیط برای تبلور است. به همین دلیل است که در فریزر گذاشتن عسل برای امتحان درست نیست و همیشه عسل ها از این آزمایش سربلند بیرون می‌آیند.

2. دیاستاز:دیاستازها ذرات خیلی ریز عسل را به خود جذب کرده و باعث ته نشینی و کدر شدن آن می گردد. این خاصیت  فقط در عسل های طبیعی دیده می‌شود. فقط دیاستاز قادر است ذرات عسل را متبلور نموده و باعث شکرک زدن آن شود و و حال آنکه عسل تقلبی به علت نداشتن دیاستاز صاف و روشن باقی می‌ماند. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که اگر عسل بعد از مدتی شکرک زد حتماً طبیعی و سالم است و هرگاه ته نشین نشد می‌تواند مصنوعی یا تقلبی باشد.

کاربرد عسل در طب نوین

تحقیقات جدید مدارک بیشتری را دال بر سومند بودن عسل ارائه می‌دهد. بررسی مقالات سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۱ نشان می‌دهد حداقل ۲۵ تحقیق راجع به اثرات ضد زخم عسل انجام شده که نتایج آنها مثبت بوده است. اثر عسل به عنوان التیام دهنده زخم و نگهدارنده پوست مورد تایید قرار گرفته است.

همچنین ۴۰ مورد تحقیق دیگر نشان داده عسل دارای اثرات ضد خونریزی با موفقیت ۸۸ درصد بوده که این عمل به همراه اثرات ضد میکروب نیز بوده است.

در مطالعات متعدد نقش درمانی شستشوی دهان با عسل در زخم های دهانی به خصوص در بیماران دچار ضعف ایمنی بیان شده است .در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۲ در نیجریه تاثیر عسل بر روی سرفه های کودکان حتی بیشتر از تاثیر دیفن هیدرامین گزارش شده است.

عسل به عنوان ضد هلیکوباکتر پیلوری عمل کرده و نقش درمانی آن در زخم های دستگاه گوارش اثبات شده است. در مطالعه ای در سال ۲۰۱۱ در پاکستان مشاهده شد که تاثیر عسل طبیعی در درمان زخم معده در موش‌ها با تاثیر سایمتیدین برابری می‌کند.

در مطالعه دیگری مشاهده شد که عسل علاوه بر بهبود بخشیدن به زخم های گوارشی خطر خونریزی گوارشی را نیز کم می کند.

در مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۲ در مصر مشاهده شد که مصرف مخلوط ماست و عسل به صورت کرم واژینال در درمان عفونت کاندیدیایی واژن در زنان حامله تاثیر بیشتر و عوارض کمتری نسبت به داروهای ضد قارچ شیمیایی موضعی دارد.

کاربرد عسل در طب سنتی

عسل در طب سنتی دارای خواص و کاربردهای زیادی می باشد  که عبارتند از :

1-   منضج و از بین برنده  بلغم لزج و رطوبات از عمق بدن و سر است و قوای داروها را به بدن می رساند .

2-   عسل برای افراد گرم مزاج مضر است و بهتر است این افراد عسل را با سرکه و آب میوه های ترش مصرف کنند.

3-   عسل درطب سنتی  دردرمان و پیشگیری از انسداد عروقی، سنگ های کلیه و کیسه صفرا، بیماریهای مجاری ادراری مفید میباشد.

4-   معده و دستگاه گوارش را تقویت می‌کند و اشتها را برمی‌انگیزد . یک قاشق غذاخوری عسل با یک لیوان آب جوش صبح ناشتا مقوی معده است.همچنین در درمان بیماری‌ها و زخم‌های روده موثر است و نقش مفیدی در درمان بیماری های کبد و طحال دارد.

5-   عسل مواد زائد تجمع یافته در مغز را پاکسازی می‌کند و بنابراین در درمان بیماری هایی که در اثر تجمع این مواد بوجود می‌آیند مثل فلج و بی حسی اندام ها موثر است.

6-   غرغره با آب و عسل زخم های دهانی و لوزه ها را از بین می برد.

7-   شستن دهان با سرکه و عسل و مالیدن این مخلوط به لثه، آن را تقویت کرده و در تشکیل بافت جدید در لثه آسیب دیده کمک کننده است. مالیدن سرکه و عسل با انگشت روی دندان ها باعث تقویت، پاکسازی جرم و سفید شدن دندان می شود. به خصوص اگر این کار 4_3مرتبه در هر ماه انجام شود.

8-    استفاده واژینال از عسل، در بهبود بیماری‌های رحم کمک کننده است. 

9-   ترکیب عسل با مواد مختلف در رفع دمل ها، کک و مک و کبودی پوست در اثر ضربه مفید است. مثلا مخلوط عسل و نمک آثار ضربه کبود شده بر روی پوست را از بین می برد.

10- وقتی قسمتی از پوست زخم می شود، گذاشتن عسل بر روی محل زخم از آلوده شدن میکروبی آن جلوگیری کرده و در ترمیم سریع تر پوست کمک کننده است. 

11-عسل بادشکن است و برای معالجه قولنج روده تجویز می‌شود و در مسمومیت های غذایی دستگاه گوارش را پاک می سازد.

12- سنگ های کلیه و مثانه را از بین می‌برد برای این منظور عسل را با کندر باید مصرف کرد.

13- عسل خواب آور است و به مبتلایان به بیماری کم خوابی توصیه می‌شود که قبل از خواب چند قاشق مرباخوری عسل میل کنند.

14-برای رفع کم اشتهایی مفید است و کلاً جریان خون را در بدن بهبود می بخشد. از این رو به رشد عضلات کمک می کند پس برای کودکان کم اشتها و افراد ورزشکار بسیار مفید است.

15-عسل گرفتگی مویرگ ها را باز می‌کند و برای عروق بسیار مفید است پس سالمندان اگر هر روز شربت عسل و لیموی تازه بنوشندعمر طولانی تری خواهند داشت.

16-موم عسل نیز خواص زیادی دارد و ماسک برای صورت چین و چروک و فرورفتگی های پوست را می پوشاند و پوست را لطیف می کند.

17- در جلوگیری از پوسیدگی دندان و تقویت لثه موثر است. در تحقیقات دو تن از محققان به نامهای وسبورن و نوزیسکین وست این نتیجه بدست آمد که افرادی که از عسل استفاده می‌کنند( روزانه ۷۰ گرم) به پوسیدگی دندان مبتلا نشده اند و علاوه بر اینکه عسل قندی طبیعی است خاصیت ضدمیکروبی آن نیز در پیشگیری از پوسیدگی موثر است .

18-در رشد استخوان‌ها و درمان نرمی استخوان بسیار سودمند می باشد. اگر عسل با ذغال طبی مخلوط شود باعث سفیدی و براقی دندان‌ها می‌شود.

19-مصرف عسل در کودکان می‌تواند باعث افزایش وزن آنها شده و حال عمومی کودک را بهبود بخشد و نیاز کودک به ویتامین ب ۶ را برطرف می کند. البته به علت احتمال ایجاد واکنشهای حساسیتی استفاده از عسل برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است.

20- در گذشته درمان زخم‌های کهنه و چرکی با عسل در طب سنتی  متداول بوده است هم اکنون نیز این ماده برای درمان زخم های پوستی مزمن کاربرد دارد. رشد میکروب‌ها را متوقف کرده و پوست و اعصاب را تغذیه می نماید.

21-عسل برای درمان زخم پپتیک از ساولن بهتر عمل کرده و در درمان عفونت های پوستی بهبود سریع تری نسبت به پماد آمپی سیلین نشان داده است. فعالیت ضد باکتریایی دارد، وضعیت زخم را مرطوب نگه می دارد و ویسکوزیته بالای آن به ایجاد یک سد محافظ برای جلوگیری از عفونت کمک می کند.

22-عسل ضد کاندیدا و تریکوفیتون منتاگروفیتس است و در درمان عفونت های پوستی ناشی از این دو بسیار موثر است. این ماده به علت ساز و کار رطوبت گیری خود موجب کاهش ادم زخم شده در تسریع فرایند التیام مفید است. وجود ماده اینهیبین که خاصیت ضدباکتریایی دارد احتمالاً از طریق از بین بردن باکتری های زخم های بستر موجب تسریع التیام آنها می‌شود.

23-عسل به علت داشتن بعضی آنزیم ها به هضم غذا کمک می‌کند مثل لیپاز، آمیلاز و غیره پس از شدت هایپر اسیدیته معده می کاهد و می تواند در افراد مبتلا به ترش کردن یا رفلاکس موثر باشد. برای زخم معده و التهاب آن نیز مفید است، دستگاه گوارش را پاک می سازد و ضد اسهال است.

24-در تحقیقات ثابت شده اثر بسیار مفیدی بر عفونت های معده با هلیکوباکتر پیلوری دارد از این رو ضد زخم معده و دستگاه گوارش است.

25-از عسل در درمان انواع زخم و التهاب های قرنیه و سوزش های چشم می توان استفاده کرد .

26- عسل در درمان بیماریهای زنان و زایمان نقش مفیدی دارد .

27-در درمان بیماری های خونی مفید است. گلبولهای قرمز و هموگلوبین را افزایش می‌دهد و خاصیت ضد خونریزی دارد از این رو می تواند نقص ویتامین k بدن را جبران کند.

28- از سایر مصارف درمانی عسل  در طب سنتی می توان به اثرات کمک درمانی در بیماری سل، التهاب ریه، آسم و ذات‌الریه اشاره کرد.

29-رطوبات جمع شده در اعضای مختلف را از بین می‌برد. چنانچه افرادی که ورم دست و پا و پلک صبحگاهی بدون علت دارند ،عسل بیشتر میل کنند و مصرف میوه های سرد و لبنیات را کاهش دهند. هم ورمشان و هم وزن و سایزشان کم می‌شود.

30-اگر عسل را روی پینه های دست و پا بمالید بعد از مدتی پینه ها برطرف می‌شوند.

31-. مصرف عسل به صورت موضعی برای درمان زخم ها و همچنین جوش صورت مفید است.

32-مصرف عسل طبيعي به مدت 8 هفته موجب كاهش وزن بيماران ديابتي دچار اضافه وزن و چاقي گرديد بدون آن كه اثر منفي بر قند خون ايجاد نمايد.

33-استفاده از اسپری دهانی عسل به عنوان درمان کمکی جهت درمان فارنژیت در بیماران، می‌تواند موجب بهبودی زودتر علائم بالینی و کاهش زمان بهبودی گردد.

34-شربت عسل به عنوان تسکین‌دهنده سرفه، تورم و گلودرد مؤثر است. بررسی متون و مقالات نشان می‌دهد که عسل در مقایسه با داروهای ضدسرفه رایج نظیر دکسترومتورفان، دیفن هیدرامین و دارونما می‌تواند باعث کاهش بیشتر سرفه شبانه کودکان و بهبود وضعیت خواب کودکان و والدین شود.

35-در فرمولاسیون های آرایشی، عسل دارای اثرات نرم کننده، مرطوب کننده، تسکین دهنده و حالت دهنده مو است، پوست را جوان نگه می دارد و تشکیل چین و چروک را به تاخیر می اندازد، محصولات آرایشی مبتنی بر عسل شامل پمادهای لب، شیرهای پاک‌کننده، کرم‌های آبرسان، پس از آفتاب، لوسیون‌های مقوی، شامپوها و نرم‌کننده‌ها هستند.

36-شربت عسل: در طب سنتی به آن ماالعسل نیز می‌گویند. برای افراد بلغمی مناسب است. افزایش دهنده انرژی هاست و برای افرادی که ضعف دارند و با کمی فعالیت خسته می شوند مفید است. یک برابر عسل را با ۵ برابر آب و یک مثقال دارچین نیم کوب در پارچه با حرارت ملایم بجوشانید تا به نصف برسد روزی ثلث لیوان میل شود.

37-گاهی اوقات عسل را بدون آنکه تصفیه کنند با موم آن می فروشند و در چنین حالتی موم در درون عسل مایع غوطه می خورد و در هنگام مصرف باید عسل را مکید و موم آن را همانند آدامس جوید. این نوع عسل برای بهبود گوارش و آلرژی و در درمان سینوزیت مفید است.

38-مصرف عسل خالص باعث کاهش معنادار در شدت درد و مقدار خون‌ریزی قاعدگی در زنان مبتلا به درد قاعدگی اولیه می‌شود و مدت خون‌ریزی و فاصله بین دو خون‌ریزی، تهوع، استفراغ و سردرد همراه با درد قاعدگی را کاهش دهد واز آن می‌توان به عنوان یک روش درمانی در درمان درد قاعدگی استفاده کرد.

39-مصرف خوراکی عسل می‌تواند بر روند زایمان نیز تأثیرگذار باشد. مصرف عسل به طور معناداری شدت درد لیبر (زایمان) را کاهش می‌دهد.

40-عسل در بهبود زخم سزارین موثر است. مصرف ژل عسل بعنوان یک فراورده طبیعی و بدون عوارض جانبی می‌تواند عوارض مربوط به زخم ناحیه سزارین را کاهش دهد.

منابع :

1-  مثلت سلامت، دکترحسن اکبری

2-   حفظ سلامتی از دیدگاه طب سنتی ایران، دکتر محسن ناصری

3-   تغذیه در طب ایرانی اسلامی، دکتر غلامرضا کرد افشاری، دکتر حوریه محمدی کناری، دکتر سید سعید اسماعیلی، دکتر مریم مقیمی

4-   اثر مصرف عسل طبيعي بر وزن بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 دچار اضافه وزن و چاقي ، عطايي جعفري عسل, فروزان فر محمدحسين, حسيني سعيد, بهرامي محسن, عليرضاپور بهروز, پژوهي محمد

5-   ارزیابی بالینی اسپری دهانی عسل جهت درمان کمکی فارنژیت، نیکزاده کیگل, داورحبیب زاده, شهرام ابراهیمی, حسینعلی محمدی منفرد, معصومه میران

6-   1.Tanih NF, Dube C, Green E&et al. AnAfricanperspective on Helicobacter pylori:prevalance of Human infection, drug Resistance, and alternative approaches to treatment. Ann Trop Med Parasitol. 200‪9;103(3):189‪_204‪

7-   2.Abdelmonem AM, Rasheed SM, Mohamed AS. Bee_honey and yogurt:A Novel mixture for treting patients with vulvovaginal candidiasis during pregnancy. Arch Gynecol Obstet. 201‪2 Feb 8.

8-   3.Bukhari MH, Khalil j, Qamar S& et al. Comparative gastroprotective Effects of natural honey, Nigella sativa and cimetidine against acetylsalicylic Avid induced gastric ulcer in albino rats. j Coll Physicians Surg PAK. 201‪1;21(3):151‪_6

9-   Cohen HA, Rozen j, Krisal H& et al. Effect of honey on nocturnal cough and Sleep quality:A double_blind, randomized, placebo_controlled study. Pediatrics. 201‪2;130(3):465‪_71

10-                      Taghavizad R. The healing effect of honey as stated in quran and hadith. Quran and Medicine Journal. 2011; 1(2):3-8. https://darulquran.co.uk/wp-content/uploads/2021/02/The-Healing-Effect-of-Honey-as-Stated-in-Quran-and-Hadith.pdf

11-                      Abu Ali Sina SR. [Law in medicine (Persian)]. Tehran: Soroush Publications; 1985. https://www.ketabfroosh.com/

12-                      Honey: its medicinal property and antibacterial activity ,Manisha Deb Mandal 1, Shyamapada Mandal

13-                      Honey in dermatology and skin care, Bruno Burlando, Laura Cornara

14-                      Mirbagher Ajorpaz N, Hafezi M, Salehi S, Tayebi A, Shenasa F, Zahtabchi S. [Comparing the effect of pure and impure honey on severity of pain, amount of bleeding, and duration and interval of menstrual cycles in female students with primary dysmenorrheal (Persian)]. Evidence Based Care Journal. 2012; 2(1):23-33. [DOI:10.1007/s00404-012-2242-5]

15-                      Ghaderi SH, Zaheri F, Nouri B ,Shahoei R. The effect of honey saffron syrup on labor progression in nulliparous women. Journal of Pharmaceutical Research International. 2019; 28(4):1-8.[DOI:10.9734/jpri/2019/v28i430208]

16-                      Tonks AJ, Cooper RA, Jones KP, Blairs S, Parton J, Tonks A. Honey stimulates inflammatory cytokine production from monocytes. Cytokine. 2003; 21(5):242-7. [DOI:10.1016/S1043-4666(03)00092-9]

17-                      Mirbagher Ajorpaz N, Shahshahani M, Rahemi Z. The effect of pure and impure honey on Nausea, vomiting and headache of dysmenorrhea. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2013; 16(7):e77286. https://sites.kowsarpub.com/jkums/articles/77286.html

18-                      Amiri Farahani ËL, Hasanpoor-Azghdy SB, Kasraei H, Heidari T. Comparison of the effect of honey and mefenamic acid on the severity of pain in women with primary dysmenorrhea. Archives of gynecology and obstetrics. 2017; 296(2):277-83. [DOI:10.1007/s00404-017-4409-6] [PMID]

 تهیه شده توسط: 

1-  رقیه محبی، عضو تحریریه ی آموزشی صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی

2-   حمیده استقلال، عضو تحریریه ی آموزشی صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی