بهترین راهکارها برای تقویت قلب در طب سنتی

چکیده

متاسفانه با افزایش شیوع بیماری های قلبی و عروقی و بازگشت مردم به سوی طب سنتی بررسی و ارزیابی داروهای مقوی قلب اهمیت بیشتری پیدا می کند. با در نظر گرفتن این نکته که بیماری های قلبی با ضعف قلب در طب سنتی متناظر است استفاده از تدابیر درمان و پيشگيرانه پیشنهادی این طب کاربرد قابل توجهی دارد.  

 

 بهترین راهکارها برای تقویت قلب در طب سنتی

مقدمه

زندگی های مدرن و ماشینی امروزی همراه با استرس، تغذیه نامناسب، فعالیت بدنی کم و الگوی خواب نامناسب که تغییرات زیادی در سبک زندگی بشر داشته است. این عوامل تاثیرات بسیاری در سلامت افراد جامعه دارد به طوری که افراد را در معرض ابتلا به انواع بیماری قلبی- عروقی می کند. متاسفانه این بیماری به علت بروز ضعف قلب و اختلال در عملکرد قلب منجر به کاهش کیفیت زندگی شده است. بنابراین یافتن روش های درمانی موثر و کارآمد می تواند بسیار کمک کننده باشد. طب سنتی ایران با توجه به تاریخچه ی قدیمی، مستند و مکتوب، توانسته است تدابیرکاربردی در جهت درمان بیماری های قلبی ارائه دهد. از دیدگاه حکمای این طب، قلب یکی از اعضای حیاتی می باشد و ضعف قلب در میان انواع بیماری قلبی مشترک است و تقویت قلب به وسیله مقویات قلب بخش اصلی درمان را تشکیل می دهد پس بهتر است با عوامل تقویت کننده قلب در طب سنتی بیشتر آشنا شویم.

فهرست محتوا

1. دلایل و علائم بیماری های قلب

2. قوانین اساسی برای معالجه قلب

2-1 تقویت قلب

2-2 داروهای مقوی

 2-3 تدابیر غذایی    

 2-4 توجه به حالات روحی

2-5 رایحه درمانی در کنترل این بیماری

2-6 کنترل این بیماری توسط استفراغات

2-7 اصلاح مزاج

ببیشتر بخوانید: بامیه در طب سنتی گیاهی مملو از خاصیت شگفت انگیز

دلایل و علائم بیماری های قلب

از دیدگاه طب سنتی، جهت ارزیابی کارکرد قلب هشت علامت بررسی می شود که شامل وضعیت نبض، تنفس، ساختار قفسه سینه، میزان رویش مو در قفسه سینه به ویژه در مردان، لمس کردن بدن، اخلاق فرد، قوت و ضعف بدن و رویاها در خواب است. در حالت کلی در بیمار دارای ضعف و سوءمزاج قلب این علائمی نظیر افزایش یا کاهش فاصله بین ضربان های قلب، کندی نبض و اختلال آن، افزایش تعداد تنفس، ضعف تنفس، سرفه، تغییرات وزن، اِدم، اشتیاق به هوای سرد، خستگی، خواب آلودگی، سرگیجه، کند ذهنی، کاهش اشتها و توان جنسی، رنگ پریدگی لب ها و در موارد شدید کاهش سطح هوشیاری وجود دارد. همان طور که بیان شد یکی از دلایل ضعف قلب، سوءمزاجی است که قلب به آن دچار شده است که در چهار گروه کلی گرم، سرد، تر و خشک مورد بررسی قرار می گیرد. در هر یک موارد بالا ارزیابی علائم بیمار در تشخیص درست و بی نقص بسیار مفید است.

انواع سوءمزاج قلبی و علائم آن شامل این موارد می باشد.

علائم سوء مزاج گرم : نبض سریع، عظیم و پیوسته، در لمس گرم و هیکل لاغر، سرخی رنگ ادرار، احساس راحتی با هوای سرد، غم بدون علت، بی قراری و غضب، عطش که با هوای سرد کم می شود.

علائم سوءمزاج سرد: نبض صغیر، کند و متفاوت، بی طراوتی رنگ چهره و سفیدی ادرار، ضرر از سردی ها و نفع از گرمی، خواب زیاد، ترس و خوف، زودرنجی، کسالت، تحلیل قوا، خروج افراطی مواد از بدن مانند اسهال یا خون ریزی.

علائم سوءمزاج خشک : نبض سفت، صغیر و پیوسته، لاغری بدن کمتر از نوع گرم، بی خوابی، حالات نفسانی پایدار، سرفه ی خشک.

علائم سوءمزاج تر: نبض نرم، کند و متفاوت، نرمی و سستی بدن، سفیدی و غلظت ادرار، زیادی تب های عفونی، کسالت، کند ذهنی، سرعت تغییر حالات و بی ثباتی، زیادی آب دهان و کاهش اشتها.

بیشتر بخوانید: کاربردی ترین خواص ریواس

قوانین اساسی برای معالجه قلب

در طب سنتی ایران قلب یکی از حیاتی ترین اعضای بدن است و نیاز به مراقبت های درمانی مخصوصی دارد همینطور در بیماران مبتلا به ضعف به خاطر کاهش توانایی و عملکرد قلب، این مراقبت ها باید با توجه بیشتری انجام شود که در پنج سطح قرار می گیرد:

تقویت قلب

یکی از اساسی ترین بخش درمان، تقویت عضو است. در بیماری هایی که به علت ضعف عضو یا سوءمزاج ساده متعادل ساختن و تقویت قلب در طب سنتی، اصول مهم درمان هستند. ولی در بیماری ها که به سبب زیاد شدن یا تغییر شکل ماده خاصی به وجود می آید غالبا بعد از پاکسازی ماده برای کامل کردن معالجه و ممانعت از برگشت دوباره آن، به تقویت عضو پرداخته می شود.  برای مثال در طپش قلب که یکی از بیماری های قلب است اطبا بزرگی مانند حکیم ارزانی بیشتر تمرکز خود را بر استفاده از داروهای تقویت کننده قلب دارند.

 داروهای مقوی

بعضی از خواص مفردات به واسطه چند فعل خاص ایجاد می شود. برای مثال تقویت، معنای وسیع تری از یک کلمه دارد. به این صورت که داروهای مقوی قلب در طب سنتی، ابتدا قوام عضو را اعتدال می بخشند و مزاج آن را نیز تعدیل می کنند تا از ورود مواد بیماری زا جلوگیری شود. تعدیل قوام عضو از راه نزدیک کردن اجزای یک عضو، خشک کردن رطوبات اضافی، پاکسازی اخلاط و بخارات زائد، رقیق کردن مواد غلیظ، غلیظ کردن مواد رقیق، تنگ کردن مجرای ورودی عضو و ممانعت از پذیرش مواد زائد که به سمت عضو روانه می شود و تحلیل اتفاق می افتد. مزاج عضو به وسیله گرم کردن عضو سرد شده و سرد کردن عضو گرم اعتدال پیدا می کند البته افزایش رطوبت در یک عضو باعث افزایش تری و انعطاف پذیری و کاهش رطوبت آن منجر به افزایش خشکی می شود. به عنوان مثال،گل گاوزبان هر دو مزاج گرم و سرد معتدل می کند در حالی که ابریشم باعث گرم کردن؛ صندل و کافور باعث سرد شدن می شود. مفردات تقویت کننده قلب در طب سنتی شامل: آمله، سنای مکی، قرنفل و کمون، طباشیر و اقلیمیا، آس، اترج، امرود، بادرنجبویه، سیب، دارچین، زعفران، زرنباد، سعد، تخم گشنیز، سعد، صندل، عنبر، عود، هل، سیب، بیدمشک، مربای به، اسطوخودوس، فستق، اشنه، گل سرخ، نعناع، نیلوفر و نسرین چون عطر و بوی مطبوعی دارند بسیار مناسب هستند. یکی دیگر از با ارزش ترین موارد در نگرش حکمای طب سنتی، در نظر گرفتن بیماری های مشارکتی به این معنا که قلب ممکن است به خاطر وجود خلط بلغم یا سودای ترکیب شده با صفرا در معده باعث ضعف قلب می شود. در این گروه از بیماران، اصلاح تغذیه و تقویت معده می تواند نقش بسزایی در افزایش اثرات درمان داشته باشد. توصیه های غذایی راحت همانند کاهش حجم غذا در هر وعده، کاهش مصرف مایعات همراه غذا، کاهش مصرف حبوبات و مواد غذایی نفاخ و تقویت دهانه معده به وسیله مربای به، مربای آمله، آویشن و دارچین به همراه غذا یا بعد از وعده غذایی  دارای اثرات فراوان و سودمندی می باشد.

بیشتر بخوانید: عجایب درمانی گیاه سمی مامیران

تدابیر غذایی    

رژیم غذایی در بیماری های قلبی و استفاده از غذاهای مفید در کنار درمان های تقویت قلب در طب سنتی اهمیت فراوانی دارد. استفاده از غذاهایی همانند ماءاللحم، زرده تخم مرغ نیم برشت، شیربادام یا حریره بادام، گوشت پرندگان کوچک مانند جوجه مرغ یا بلدرچین، نان گندم، فالوده سیب، انار، پسته، زرشک، مویز و مربای به علاوه بر تقویت بدن خلط صالح هم در بدن ایجاد می کنند. 

توجه به حالات روحی

دوری از افکار بیمار گونه نظیر وسواس، خشم و غضب در روند بهبود قلب بسیار تاثیرگذار است. کنترل این اعراض منفی به وسیله گلاب، زعفران، هل کمک کننده می باشد.

رایحه درمانی در کنترل این بیماری

مسیر بویایی یکی از مواردی است که حکما آن را تاکید کرده اند. بوییدن رایح های ملایم و مطبوع مثل گلاب، مشک، عنبر، بیدمشک، صندل، ترنج، لیمو و پرهیز از رایحه های ناخوشایند در عملکرد قلب موثر هستند همچنین ماساژ و نقاط فشاری به همراه روغن های مناسب در افزایش اثرات درمان سودمند است.

کنترل این بیماری توسط استفراغات

در منابع طب قدیم ایران، خارج کردن مواد زائد به عنوان راهکارهای درمانی مهم است که این کار به وسیله فصد انجام می شود و پزشک ماهر باید این مورد را تشخیص دهد. چنانچه پزشک مانعی برای انجام فصد ببیند حجامت بین دوکتف تجویز می شود. نکته قابل توجه این است که به همراه این کار از داروهای تقویت قلب در طب سنتی مصرف شود؛ چون که این کار باعث کاهش آسیب به سایر اعضای بدن می شود. از دیگر موارد مهم توجه به نداشتن تب، شرایط معده و نداشتن یبوست است.

بیشتر بدانید: دوره مهارت های طب سنتی

اصلاح مزاج

در اصلاح سوءمزاج بیماران قلبی، باید درمان به این صورت انجام شود که در سوءمزاج سرد از داروها با مزاج گرم و در سوءمزاج گرم از داروهای سرد تجویز می شود. ولی باید به شدت اثر دارو دقت شود که موجب سوءمزاج مقابل و تشدید ضعف در بیمار نشود. از طرفی مصرف داروهای مفرد در مقایسه با داروهای مرکب عوارض کمتری دارد. در صورتی که داروی معتدل یا نزدیک به اعتدال مانند گل گاوزبان در دسترس باشد، مصرف آن اولویت دارد. در نتیجه، هر دارویی که جهت بیماری قلبی چه با قصد پاکسازی و چه با قصد تعدیل مزاج به کار گرفته شود می بایست حاوی بخش تقویت کننده قلب و روح نظیر گلاب، بیدمشک، صندل، سیب، به و انار باشد.

منابع

مقاله توصیف داروهای مقوی قلب و نحوه عملکرد آنها از دیدگاه طب سنتی ایران مجله طب سنتی اسلام و ایران، سال پنجم.

مقاله سایت sid تحلیل علائم و کلیات درمان بیماری نارسایی قلبی بر اساس دیدگاه طب سنتی ایران

 تهیه شده توسط فاطمه سلیمانی دستیار دکتر یوسفی و عضو تحریریه آموزشی صدای حکیم