کاربردی ترین تدابیر لازم جهت درمان حملات پانیک از نظر طب سنتی
کاربردی ترین تدابیر لازم جهت درمان حملات پانیک از نظر طب سنتی
مقدمه
حمله پانیک چیست؟ آیا تاکنون این عبارت را شنیده اید؟ حمله پانیک عبارت است از حملهٔ حاد شدید اضطراب، همراه با احساس مرگ قریب‌الوقوع، که فراوانی بروز آنها از چند حمله در یک روز تا یک مورد در سال، متفاوت است.اختلال وحشت‌زدگی، نوعی وضعیت روانی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانیِ وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آنها مشخص میشود. این حملات که معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشند، با علایمی چون تپش قلب، عرق‌کردن، احساس تنگی نفس و فشردگی در قفسهٔ سینه، احساس ازدست‌دادن تعادل یا گیجی همراه است. این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر می‌کنند دچار سکتهٔ قلبی شده‌اند و می‌ترسند که بمیرند.با وجودی که خود بیمار فکر میکند که مرگ یا آسیب جسمی قریب‌الوقوع است، اما حملهٔ پانیک باعث عوارض جسمانی (همانند مرگ یا سکتهٔ قلبی) نمی‌شود. بنابراین حملهٔ پانیک، اگر هم روی دهد، مدت محدودی دارد و به هیچ عنوان مرگ‌آور و خطرناک نیست. هرچند خطر خودکشی برای بیماران مبتلا به حملهٔ پانیک بسیار بالاست.
چند روش عالی برای درمان اضطراب و افسردگی در طب سنتی
نشانه ها، عوارض و دوره آغاز این بیماری
نشانه های بروز این بیماری، حالات شدیدی از ترس، تپش قلب، عرق‌کردن، لرزیدن، تنگی نفس و کرختی میباشد و عوارض این بیماری خودکشی و خود زنی است.
معمولا دوره آغاز این بیماری بیشتر در اوایل نوجوانی تا پایان جوانی مشاهده میشود و دوره این بیماری معمولا چند ثانیه تا چند ساعت رخ میدهد.
علت پیدایش حمله پانیک چیست؟
اختلال ترس، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال اضطراب پس از سانحه، اختلال سوء مصرف مواد، اختلال افسردگی عمده.
از جمله عوامل تشدید کننده این بیماری، سیگار کشیدن، فشار های روانی است.
فراوانی این بیماری در مناطق مختلف:
در علم همه‌گیرشناسی یا اِپیدمیولوژی با توجه به بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته، فراوانی این بیماری در مناطق مختلف متفاوت است.۳ درصد (اروپا) و ۱۱ درصد (ایالات متحده).
به عبارت دیگر حملات پانیک با یکسری از علایم سوماتیک از جمله تپش قلب و تاکیکاردی و تنگی نفس و احساس اختناق و غیره همراه است، غالباً بیماران پانیک را به درمانگاه های طبی می کشاند. براین اساس پژوهش‌هایی صورت گرفته است که شیوع حملات پانیک و میزان اضطراب بیماران تحت آزمایش عملکرد ریوی مورد بررسی قرار می دهد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه های دموگرافیک،اضطراب اسپیلبرگرو حمله هراس از سری پرسشنامه های SADS بوده است.
یافته های حاصله از این پژوهش مشخص میکند که ۴۲/۵۰ درصد یعنی حدود ۵۸ نفر از ۱۱۵ بیمار مراجعه کننده، حملات پانیک را تجربه کرده اند. اما از نظر بیماری ریوی بین افرادی که حملات پانیک را تجربه کرده بودند و کسانی که چنین تجربه ای نداشتند اختلاف معنی داری به دست نیامد و از نظر میزان اضطراب و برآورد شخصی فرد از میزان اضطراب خود، اختلاف معنی داری بین افراد با حمله پانیک و غیر پانیک به دست آمد و مشخص شده افراد مراجعه کننده از میزان اضطراب بالایی برخوردار بودند.
پرسشنامه دیگری در اختیار بیماران قرار گرفت که پرسشنامه حملات هراس نامگذاری شده بود، در پاسخ به اولین سوال این پرسشنامه که این چنین بیان شده بود «آیا هیچ وقت حمله ای داشته اید که در موقعیت هایی که بیشتر مردم نمی ترسند ناگهان دچار وحشت، ترس، اضطراب یا ناراحتی شوید؟» ۳/۷۹ درصد افراد پانیک به این سوال پاسخ مثبت دادند و در پاسخ به دومین پرسش حملات هراس آیا هیچ وقت حمله ناگهانی خود به خودی داشته اید که ضمن آن ناگهان دچار وحشت، ترس، اضطراب، یا ناراحتی شوید؟» ۲/۸۶ درصد افراد پانیک به این پرسش، پاسخ مثبت دادند و ۸/۳۴ درصد به هر دو سوال پاسخ مثبت دادند.
بر اساس این پرسشنامه ۵۸ نفر حمله پانیک داشتند که از بین آنها ۷۸% تپش قلب، ۷۵% تنگی نفس، ۸/۶۳ درصد احساس درد و فشار در قفسه سینه، ۵/۶۵ درصد تعریق زیاد و ۶۲ درصد احساس لرز و تکان گزارش کرده بودند.
در چندین مطالعه جداگانه نشان داده شده است که حمله پانیک در بیماران آسمی شیوع بالایی داشته است با توجه به اینکه این بیماران جزء بیماران با مشکلات ریوی هستند.
مصرف سیگار در بیماران دارای مشکلات اضطرابی،بالاتر از افراد عادی میباشد و در مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که سیگار کشیدن روزانه، خطر ایجاد اولین حمله پانیک را افزایش میدهد و به عبارتی بیماری ریوی ممکن است یکی از مکانیسم هایی که فرد سیگاری را به سمت حملات پانیک سوق می دهد. در مطالعات دیگری مشخص شده است که علایم پانیک در بیمارانی که نشانه‌های اختلال ریوی را دارا هستند و شخص را به سمت یک تشخیص نادرست با یک درمان اشتباه سوق می دهد.
تدابیر لازم جهت کاهش یا دفع حمله پانیک از نظر طب سنتی:
در مبانی طب سنتی، حفظ سلامت روان و نفس از دو بُعد، مورد توجه قرار میگیرد، بُعد اول محافظت در برابر اعراض و عوامل خارجی که روح انسان را به مخاطره می‌اندازد، مانند غم، استرس و غیره و بُعد دوم، محافظت در برابر عوامل داخلی که آسیب به نفس می رساند، مانند دلمشغولی یا ذهن مشغولی.
برای مقابله با این عوامل تدابیری نیاز است از جمله این که در حالت سلامت نفس و روان، این تمرین را انجام می دهیم، دنیا بر وفق مراد ما نیست،تمام مسائل در این دنیا با تلخی و رنج همراه است،بر این موضوع باید اطمینان قلبی حاصل کنیم که با تمرین تفکر و اندیشه و دقت نظر در دنیا این اطمینان قلبی حاصل خواهد شد.
هر فردی بنیه نفسانی خود را در آستانه تحمل سختی ها و گرفتاری های خود بشناسد و با شناخت آنها چاره اندیشی لازم را انجام دهد.
با توجه به اینکه انسان همواره در معرض آسیب‌های نفسانی قرار دارد پس باید تدابیر اِعاده سلامت نفس را هم بداند. جوهر نفس نسبت به جوهر جسم از لطافت بیشتری برخوردار است، لذا دانستن تدابیر اِعاده سلامت نفس مهمتر است. جسم در معرض آفت و آسیب قرار گرفته، که اِعاده آن با غذا و دواست، اما در آسیب نفس اِعاده با هم جنس آن است و غذا و دوا سهم کوچکی را دارند، لذا فرد باید به مساله نفس خود آگاه باشد و مراقبت نماید تا دچار بیماری های نفسانی نشود. همچنین نقش طبیب خوب و شخص ثالث خوب در کنار فرد، برای مداوای بیماری های نفسانی مهم است، زیرا افراد و انسان ها، معمولاً از دیگران نسبت به خود پذیرش و مقبولیت سخن بیشتری دارند، فرد اگر گرفتار یک عارضه و آسیب نفسانی باشد، دیگر در فکر کردن ناتوان است لذا باید فرد سالمی او را در تدابیر همراهی کند. اعراض نفسانی منفی روح و قوای بدنی و نفسانی را تضعیف می کند و نهایتاً باعث بیماری میشود.
در مبانی طب سنتی معمولا نشانه های حملات پانیک از جمله اضطراب، تنش فکری، تپش قلب و غیره را میتوان در افراد مبتلا به سوء مزاج صفرا یا گرم و خشک مشاهده کرد که طب سنتی تدابیر لازم را جهت کاهش این علایم در نظر گرفته است. ازجمله این تدابیر، پرهیزات و توصیه های است، مانند پرهیز از مصرف گوشت پرندگان کوچک، تخم مرغ سفت یا نیمرو شده، میگو، شتر و شترمرغ، به دلیل اینکه از جمله غذاهای غلیظ هستند، غلظت خون می آورد و برای قلب مضرند، و همچنین غذاهایی مانند فسنجان شیرین و غذاهای چرب و سرخ شده نیز مضر میباشد. سبزیجاتی مانند فلفل سبز و قرمز، سیر، پیاز، جعفری، تره، شاهی، کرفس، مرزه، ترخون، از جمله پرهیزاتی است که مبانی طب سنتی برای جلوگیری از تنش فکری و اضطراب در نظر گرفته است.
مصرف دمنوش هایی مانند پونه، نعنا، کاکوتی، چای کوهی، اسطوخودوس، سنبل الطیب، بهار نارنج نیز ممنوع میباشد.
مصرف آجیل و میوه هایی مانند خرما، نارگیل، مویز، انجیر، کشمش، گردو، فندوق، روغن آفتابگردان نیز برای اضطراب و تنش فکری مضر میباشد.
و اما توصیه های در نظر گرفته شده در مبانی طب سنتی جهت رفع و کاهش حملات پانیک میتوان به مواردی از جمله غذاها و میوه های سرد و تر مانند خورشت آلو، کدو، ریواس، سوپ جو، اسفناج، ماهی ، ترش مزه های طبیعی مانند نارنج، تمر هندی، غوره، مرکبات، لیمو شیرین، پرتغال، انار، زرشک، خیار، فالوده خیار، هندوانه، اشاره نمود.
ازجمله تدابیر لازم جهت کاهش حملات پانیک می توان به این نکته اشاره کرد که بعد از غذا خوردن ترس و غم و اندوه و خشم و غصب ممنوع می باشد. به دلیل اینکه باعث پنهان شدن و انغمار حرارت غریزی شده و تنفس به طور کامل انجام نمی شود و باعث اختلال در خواب، اختلال در هضم میشود و اگر خشم و غضب بعد از غذا باشد، حرارت غریزی، شعله اش افزون می شود و باعث سوختن اخلاط میشود.
خشم بعد از غذا بدن و روح مدبر را دچار اضطراب می کند و مواد غذایی را پراکنده می کند و قبل از هضم از معده غذا را خارج می سازد یعنی زمینه سازی برای تولید خلط های ناصالح شده و باعث اختلال در هضم میشود.
یکی دیگر از تدابیر مبانی طب سنتی جهت کاهش حملات پانیک، تعادل در غذا خوردن میباشد، یکی علایم بیش از اندازه غذا خوردن، اضطراب در حین خواب است و باعث ایجاد حملات پانیک می شود.
گیاهان دارویی موثر جهت کاهش حملات پانیک در طب سنتی:
از جمله گیاهان دارویی موثر جهت کاهش اضطراب و استرس در بیماران مستعد به حملات پانیک، گیاه بهار نارنج با نام علمی Citrus aurantium ( سیترِس اُرانتیوم ) میباشد .گونه جنوب ( فیروز آباد فارس ) مرغوبیت بیشتری دارد زیرا میزان آلکان ها در مقایسه با اسانس شمال خیلی بیشتر و همینطور وجود آلدهید که در اسانس بیانگر برتری محصول است در اسانس جنوب بیشتر است و همینطور بخشی از مواد موثره که اثرات ضد میکروبی دارد نیز در بهار نارنج جنوب بیشتر است اما بخشی از مواد موثری اسانس که جزو ترکیبات معطر ند، در بهار نارنج شمال بیشتر است.
روش استفاده از گیاه بهار نارنج جهت کاهش حملات پانیک:
۱۰ گرم گل بهار نارنج، به همراه دو لیوان آب‌جوش ۲۰ دقیقه بجوشد سپس صاف کرده و همراه عسل در سرد مزاجان و همراه شکر در گرم مزاجان میل میشود.
یک قاشق مرباخوری از گل شکوفه خشک شده به همراه یک فنجان آب جوش به میزان ۱۰ دقیقه دم بکشد و مصرف شود.
نکته قابل ذکر این است که عرق بهارنارنج سریع فساد می پذیرد لذا باید زود مصرف شود و در فضای تاریک به دور از نور نگهداری شود.
خواص درمانی این گیاه بسیار زیاد است و از جمله خواص درمانی این گیاه که میتوان نام برد، مقوی قلب و دماغ و همچنین کاهش و رفع غم و اندوه و افسردگی و کاهش و استرس میباشد.
یکی دیگر از گیاهان دارویی موثر جهت کاهش علائم حملات پانیک، بادرنجبویه با نام علمی melissa afficinalis مِلیسا آفیسینالیس و نام انگلیسی lemon bal
سایر نامهای آن : بادرَنگبویه، وارَنگ بو، وارانوو، مِلیس، بادرَشبی، مفرح قلب.
در کتاب ادویه قلیه از جمله خواص این گیاه را آرام بخشی و شادی بخشی و همچنین تقویت قلب معرفی کرده است.
مشخصات این گیاه این است که اگر آن را کف مال کنید یعنی خشک شده آن را با دست پودر کنید، بوی لطیف لیمو می دهد البته باید بدانید که گیاه تازه به خشک آن ارجحیت دارد.
تعداد دیگری از ترکیبات این گیاه، کاریوفیلین اُکساید، که مانع تجمع غیر طبیعی مایع در غشای بین سلولی بافت های بدن می شود پس می توان گفت ضد تومور و ضد سرطان است.
دارای لینالول میباشد که ضد ویروس است.
به دلیل دارا بودن اسید آمینه های طبیعی، در مغز به عنوان پیام رسان عصبی فعالیت می کند و باعث آرام بخشی و ضد استرس و ضد ترس و ضد تشنج و ضد اختلال در خواب می باشد برخی مواد موثره بادرنجبویه تمایل به گیرنده های گابا دارند که باعث افزایش سطح گابا در مغز می شوند.
آرامبخش و خواب آور است.
از جمله ویژگی های این گیاه ، تقویت کننده حافظه، مانع التهاب اعصاب، آرام بخش، خواب آور، درمان مشکلات خواب، افسردگی، عصبی بودن و در درمان اختلالات پرکاری تیروئید نیز موثر واقع بوده است همچنین در بعضی مطالعات نشان داده شده که در درمان دلشوره ، خفقان قلب یا تپش قلب و تند خویی نیز موثر بوده است.
تاکید شده است که افرادی که هنگام نگرانی و اضطراب دچار درد معده می شوند می توانند از این گیاه استفاده کنند.
همچنین برای افرادی که دچار میگرن هستند می تواند کمک کننده باشد.
افعال و خواص این گیاه در طب سنتی:
مقوی اعضای باطنی، مفتح، ملطف، نافع جمیع علل، مقوی اعصاب و مقوی حافظه و مفرح بخش
جهت تقویت قلب می توان این گیاه را همراه با سنبل الطیب و گل گاوزبان دم کرده و استفاده نمود.
جهت درمان مشکلات هاضمه و عصبانیت و افسردگی و مشکلات خواب می توان ۳ گرم برگ خشک این گیاه را همراه با یک فنجان آب جوش به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم کرده و تا روزی ۳ بار مصرف نمود.
همچنین ۲۰۰ میلی گرم پودر خشک شده گیاه را یکتا سه کپسول در روز مصرف نمود.
۵۰ قطره از عصاره این گیاه را در یک لیوان آب ریخته مخلوط کرد و تا روزی ۳ بار مصرف نماید.
نشانه ها، عوارض و دوره آغاز این بیماری
نشانه های بروز این بیماری، حالات شدیدی از ترس، تپش قلب، عرق‌کردن، لرزیدن، تنگی نفس و کرختی میباشد و عوارض این بیماری خودکشی و خود زنی است.
نتیجه گیری:
معمولا دوره آغاز این بیماری بیشتر در اوایل نوجوانی تا پایان جوانی مشاهده میشود و دوره این بیماری معمولا چند ثانیه تا چند ساعت رخ میدهد.
بیماری پانیک یک اختلال هراس و یا اضطراب می باشد که تحت شرایط خاصی بروز پیدا میکند و اختصاص به سن خاصی ندارد زمانی که فرد به حمله پانیک دچار میشود دارای استرس و ضربان شدی قلبی می شود. این ویژگی باعث می شود حال جسمی فرد به هم ریخته و به مراکز طبی مراجعه نمایند.استرس و اضطراب دشمن اصلی بیماری پانیک می باشد، بنابراین زمانی که شما دچار استرس می شوید از گیاهان آرامبخش و ضد استرس استفاده کنید.
از جمله عوامل تشدید کننده این بیماری مصرف چای، قهوه، سیگار، مصرف مواد مخدر، بی خوابی، و برخی بیماری های خاصی مانند پرکاری تیروئید، و دیابت در افراد می باشد. که طب سنتی تدابیر لازم را جهت کاهش و رفع این حملات در نظر گرفته است.
منابع:
بررسی شیوع حملات پانیک و میزان اضطراب بیماران تحت آزمایش عملکرد ریوی – حسینی سید حمزه – رضا زاده رضا – کریمانی مهران
گیاهان دارویی- دکتر علی یوسفی
مبانی طب سنتی- دکتر علی یوسفی
تهیه کننده:
سمانه عسگری ولاشانی- عضو هیئت تحریریه موسسه صدای حکیم و دستیار استاد علی یوسفی
