تدابیر حین بارداری در طب سنتی

تدابیر حین بارداری در طب سنتی

مقدمه:

برای اینکه فرزند سالم داشته باشیم به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

پاکسازی دربدن قبل از بارداری بسیار اهمیت دارد چرا که موجب سپری شدن ایام خوب و بدون عارضه برای زنان در دوران بارداری و در نهایت یک کودک زیبا و خوش اندام در سلامت و تعادل کامل جسمی و روحی به دنیا آورد.

برای این منظور باید طبع زن و مرد را به اعتدال نزدیک کرد.پاکسازی به طور متوسط به حداقل 45 روز زمان احتیاج دارد و 45 روز پس از آن برای داشتن رژیم صحیح نیاز است،که به این ترتیب حداقل سه ماه قبل از بارداری باید رژیم غذایی مناسب و تدابیر را رعایت کرد.

برای تغذیه بارداری طب سنتی توصیه های مفید و موثری شده است تا سلامت جنین و مادر حفظ شود و بارداری موفقیت آمیز اتفاق بیفتد.

یکی از مهمترین اصول حفظ سلامت در طب سنتی، توجه به خوردنی ها و آشامیدنی هاست که با رعایت اصول آن به حفظ سلامت مادر و جنین کمک بسیار خواهد شد.

مراقبت ها و تدابیر دوران بارداری در طب سنتی

تغذیه بارداری در طب سنتی یکی از مهمترین انواع مراقبت ها و تدابیر دوران بارداری است.

حکمای طب سنتی ایران بر اساس اصول ششگانه ی حفظ سلامت تاکید فراوانی بر تدابیر این دوران دارند.

در این راستا دستور العمل هایی برای حفظ سلامت مادر و جنین عنوان شده است که با رعایت این توصیه ها می توان کمک شایانی به حفظ سلامت و رفع عوارض این دوران حساس نمود.

آداب تغذیه بارداری درطب سنتی

تغذیه در بارداری طب سنتی آداب و اصولی دارد که در ادامه بیشتر به آن پرداخته خواهد شد.

چگونگی غذا خوردن و حجم آن:

از همان ابتدای بارداری باید به میزان غذا در هر وعده توجه کرد. مادر باید در حد تعادل غذا بخورد یعنی نه پرخوری کند و نه خیلی کم غذا بخورد.

زیاد خوردن و بسیار کم خوردن در هر وعده مضر بوده، هر دو سبب اختلال در هضم و به دنبال آن سایر مشکلات در مادر باردار می شوند.

نکته دیگرافزایش تعداد وعده های غذایی در کنار حجم مناسب غذا است که با توجه به افزایش نیاز خانم باردار نسبت به قبل از بارداری ، راهکار مناسبی برای کاهش عوارض گوارشی در این دوران خواهد بود.

نوع غذا طی بارداری در طب سنتی:

غذای زن باردار باید غذایی لطیف با هضمی سریع باشد ؛ مانند : شوربا و غذاهای تهیه شده از گوشت بره و بزغاله و گوشت پرندگان غیر آبی مانند مرغ خانگی (پرندگانی که در آب زندگی می کنند در این دوران مناسب نیستند )

به ویژه نزدیک زایمان بهتر است از مصرف غذاهای حجیم و غذاهایی که هضم سختی دارند پرهیز شود .

نکته دیگری که در خصوص نحوه غذا خوردن باید مورد توجه قرار گیرد ، عدم مصرف غذاهای مختلف در یک وعده است .به این دلیل که غذاهای مختلف هضم متفاوتی دارند و گوارش در مادران باردار را دچار اختلال می نمایند .

غذا،میوه و سبزیجات مناسب دوران بارداری

در ادامه انواع غذا ، میوه و سبزیجات مناسب تغذیه در بارداری معرفی و بررسی می شود .

میوه و سبزیجات :

●       مویز

●       به شیرین

●       سیب شیرین رسیده

●       گلابی

●       کاهو

●       کاسنی

●       انار   

غذاها :

●       نان مرغوب

●       گوشت مرغ خانگی

●       بزغاله فربه یکساله بریان

●       بره یکساله

●       شوربا چرب

●       آش زیرباج

تغذیه سالم بارداری در طب سنتی

همیشه داشتن یک رژیم غذایی متعادل بسیار مهم است _ و حتی در زمان بارداری از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا آنچه می خورید منبع اصلی مواد غذایی برای کودک شماست . با اینحال ، بسیاری از زنان آهن ،فولات ، کلسیم ، ویتامین D یا پروتئین کافی دریافت نمی کنند.

بنابراین هنگامی که باردار هستید . برای شما مهم است که مقدار غذاهایی را که می خورید با این مواد مغذی افزایش دهید.بیشتر خانم ها می توانند نیازهای بیشتر خود را با یک رژیم غذایی سالم شامل میوه ها ، سبزیجات ، غلات سبوس دار و پروتئین فراوان برطرف کنند.سعی کنید انواع غذاها را از این گروه های غذایی اساسی بخورید .اگر این کار را انجام دهید احتمالا تمام مواد مغذی مورد نیاز برای بارداری سالم را دریافت خواهید کرد.

مواد مغذی کلیدی مورد نیاز دوران بارداری

طبق تحقیقات انجام گرفته شما و کودک برای بارداری سالم به این مواد مغذی اصلی نیاز دارید :

کلسیم

به ساخت استخوان ها ودندان های محکم کمک می کنند . منابع اصلی شامل شیر ، پنیر ، ماست و ساردین است در دوران بارداری روزانه به هزار میلی گرم نیاز دارید .

آهن

به سلول های قرمز خون کمک می کند تا اکسیژن را به کودک شما برسانند . منابع شامل گوشت قرمز بدون چربی ، لوبیا خشک ، نخود فرنگی و غلات غنی شده با آهن است در دوران بارداری روزانه به27 میلی گرم نیاز دارید.

ویتامین A

شما برای سلامت پوست، بینایی و رشد استخوان به این ویتامین نیاز دارید . هویج ، سبزیجات تیره برگ دار و سیب زمینی شیرین منابع خوبی هستند در دوران بارداری روزانه به 770 میکرو گرم نیاز دارید.

ویتامین C 

باعث بهبود لثه ها ، دندان ها و استخوان ها می شود و به بدن شما در جذب آهن کمک می کند . منابع خوب شامل مرکبات، کلم بروکلی ، گوجه فرنگی و توت فرنگی است. در دوران بارداری روزانه به 85 میلی گرم نیاز دارید.

ویتامین D

به بدن در جذب کلسیم کمک می کند به استخوان ها و دندان های کودک شما کمک میکند . منابع عبارت اند از قرار گرفتن در معرض نور خورشید ، شیر غنی شده و ماهی های چرب مانند ماهی غزل آلا.در دوران بارداری روزانه به 600 واحد بین المللی (IU) نیاز دارید.

ویتامین B₆

به تشکیل سلول های قرمز خون کمک می کند و به بدن شما در استفاده از پروتئین،چربی و کربوهیدرات ها کمک می کند ویتامین B₆ را می توانید در گوشت گاو ، جگر غلات سبوس دار و موز پیدا کنید.

ویتامین B₁₂

به تشکیل گلبول های قرمز کمک و سیستم عصبی شما را حفظ می کند این ویتامین را فقط در محصولات حیوانی می توانید پیدا کنید . منابع خوب شامل جگر،گوشت ماهی ، مرغ وشیر است. در دوران بارداری روزانه به 2.6 میکرو گرم نیاز دارید.

فولات (اسید فولیک)

ویتامین B در تولید خون و پروتئین  مهم است . همچنین خطر نقص لوله عصبی (نقص مادرزادی و نخاعی ) را کاهش می دهد . فولات را می توانید در سبزیجات سبز،برگ دار،جگر،آب پرتقال،حبوبات(شامل لوبیا ،نخود،عدس)و مغز ها پیدا کنید .

برای کاهش خطر نقص در لوله عصبی باید روزانه حداقل 400 میکرو گرم فولات دریافت کنید. در دوران بارداری پزشکان توصیه می کنند روزانه 600 میکرو گرم دریافت کنید.

ممنوعات تغذیه دوران بارداری

●       از خوردن مواد غذایی و آشامیدنی خیلی گرم و خیلی سرد مانند بستنی ،آب یخ ، برف ویخ اجتناب کنند .

●       از خوردن خوراکی های خیلی شیرین و خیلی چرب بپرهیزند.

●       غذاهایی که باعث یبوست می شوند را نخورند.

●       سرکه را به تنهایی مصرف نکنند.

●       از مصرف مواد غذایی نفاخ مانند لوبیا،باقالا،کنجد،نخود، کرفس،ترب،سیر و پیاز خام و هر ماده غذایی که مادر را دچار نفخ می کند اجتناب کنند.

●       از خوردن غذاهایی با طعم تند و تیز مانند: زیتون خام ، فلفل و دارفلفل بپرهیزند.

●       در زمان بارداری (حتی غیر بارداری) سعی کنید سرخ کردنی نخورید. مرغهای بازار را نخورند. کباب پخته شده روی ذغال و همچنین عسل خیلی مفید است، اگر عسل پخته باشد خیلی بهتر است مانند مربا و داخل کمپوت و یا داخل غذا (مثلاً اگر در قیمه هم یک قاشق عسل ریخته شود، مزه اش را عوض نمی کند ولی می تواند یک دوای بسیار مفیدی باشد در زمان بارداری)

●       فعالیت برای حاملگی زیان آور نیست، اما باید در این دوران از انجام کارهای سنگین و جابجا کردن وسایل پرهیز نمود. خانم باردار نباید خود را خسته کند و در فواصل کار روزانه لازم است مدتی استراحت کند.

●       زنان باردار باید توجه کنند که به پشت خوابیدن به علت چسبیدن رحم به ستون فقرات موجب وارد آمدن فشار به بند ناف شده و ممکن است باعث پاره شدن آن گردد. برای جابجا شدن هنگام خواب باید ابتدا نشسته و بعد به سمت دیگری که می خواهند، بخوابند و از غلتیدن بپرهیزند، زیرا موجب پیچیدن بند ناف به دور جنین خواهد شد.

●       از خوردن باز کننده های حیض مانند : لوبیا،نخود،کنجد،سداب،کرفس ،رازیانه،شنبلیله و یونجه اجتناب کنند.

●       در صورت تجمع رطوبات لغزنده زیاد در بدن خانم باردار ،بهتر است که تدابیر دفع رطوبات را بکار گیرند و از مواردی که باعث افزایش رطوبات می شود مانند : حمام زیاد ، خوردن میوه های آبدار ،خوردن غذاهای آبکی مانند انواع سوپ،آش وشوربا های چرب پرهیز کنند ؛ چرا که زیادی رطوبت در رحم مهم ترین دلیل سقط است.

●       در مرحله بعد در صورت دوام این رطوبات،برای جلوگیری از عوارض ،ضروری است،مادر را به پزشک متخصص معرفی نمایند.

●       از قرار گرفتن در معرض بوهای تند و تیز خودداری کنند.

●       ضروری است از مصرف هرچه قلب یا معده را ضعیف می کند و یا سبب لغزیدن و خروج بی موقع جنین می شود؛ مانند مصرف گل بنفشه(مضر قلب و اندوه آور است)گل خطمی(باز کننده عروق و رحم و حیض و مصرف آن با سقط همراه است) و گل پنیرک به ویژه اگر مزاج ضعیف دارند خودداری کنند.

لازم است ذکر شود که رعایت این پرهیزات در سه ماه نخست بارداری اهمیت بیشتری دارد .

بیماری های شایع در دوران بارداری

دیابت در دوران بارداری:

مصرف مقدار کمی جو، سویق جو در غذاها سبب جلوگیری از دیابت بارداری می گردد.

تهوع و استفراغ:

حکمای طب سنتی عقیده دارند مهمترین رفع دفع فضولات و مواد زائد از بدن زنان از طریق قاعدگی می باشد، با ایجاد بارداری و قطع قاعدگی مواد زائد بدنی به ویژه در ماههای اول بارداری افزایش یافته،این مواد به معده و رحم ریزش پیدا میکند و به دنبال آن در یک بارداری طبیعی عوارض زیر مشاهده می شود: تهوع-استفراغ-تنگی نفس-درد سردل- تمایل به بعضی از غذاها و آشامیدنی هاو تمایل به بعضی مواد غیرخوراکی مانند خاک و گچ

استفاده از مواد زیر در کاهش حالت تهوع و استفراغ موثراست:

استفاده از آب انار (که بدون دانه و ترش و شیرین باشد) بعد از بیدار شدن مادر از خواب قبل از بلند شدن کامل از جای خود میل نمایند. به را در فویل پیچیده و در فر پخته و بعد از غذا مصرف کنند.نگه داشتن حب الرمان با برگ نعنا ساییده به صورت قرص در دهان،قرار دادن ضمادهای مقوی روی معده، پیاده روی ملایم، شربت زنجبیل و عسل

نفخ:

جهت درمان نفخ مصرف آب بین غذاها را تعطیل کنید.

افسردگی:

افسردگی دوران بارداری را با مصرف انگور و مویز و کشمش و همچنین آب انگور درمان کنید به ویژه انگور سیاه

کم خونی و فقر آهن:

فالوده سیب، شیره انگور، آب آهن تاب تغلیظ شده، استفاده از کفگیر حسوم داخل قابلمه بگذارید تا در حین پخت، باعث آزاد سازی آهن در غذا گردد وکمبود مختصر آهن را جبران نماید.

یبوست:

در دوران حاملگی معمولاً اجابت مزاج نامنظم و یبوست ایجاد می شود. لذا خانم باردار باید از مایعات کافی و سوپهای چرب استفاده نماید. حرکت و فعالیت نیز در بهبود وضع اجابت مزاج موثر است. در تمام دوران بارداری، باید شکم نرم بوده و از یبوست جلوگیری شود.خوردن انجیر، آلو و روغن زیتون موجب لینت مزاج می شود. همچنین خانم باردارمی تواند یک قاشق چایخوری خاکشیر را در یک لیوان آب جوشیده ولرم ریخته با کمی عسل روزی یک الی دو بار از این نوشیدنی استفاده کند.در صورتی که با دستورات معمول اجابت مزاج به راحتی صورت نگیرد می توان گلبرگ گل سرخ خشک شده را شب در گلاب قرار داده و صبح آنرا ساییده با نبات شیرین کرده، مقدار 10 گرم از آن را ناشتا میل کند و یا اینکه از تازه آن استفاده کند که نیاز به خیساندن نیست. مصرف این ترکیب بدون آزار و اذیت موجب لینت مزاج می شود.در استفاده از مواد ملین این نکته باید مورد توجه باشد که زن باردار دچار اسهال نشود زیرا برایش مضر شود.

زایمان راحت

درصورتیکه امکان زایمان طبیعی وجود دارد، به هیچ وجه، عمل سزارین توصیه نمی شود، چرا که سزارین غیر از اینکه عوارض یک عمل جراحی را دارد در سلامتی نوزاد نیز تاثیر منفی دارد.در حالیکه درزایمان طبیعی رحم سریع تر جمع می شود و به شکل اولیه بر میگردد همچنین مادرانی که زایمان طبیعی انجام می دهند شیردهی بهتری خواهند داشت.

برای زایمان راحت و طبیعی نکات مهم وقابل توجهی در طب سنتی اسلامی بیان شده از جمله روغن مالی شکم،کمر وولگن زن باردار با روغن هایی نظیر: بادام شیرین،روغن بنفشه و روغن زیتون شب ها پیش از خواب،جهت افزایش رشد جنین و نرم شدن لگن ،زایمان سهل و بدون ریسک توصیه شده است همچنین برای تسهیل در زایمان یک هفته مانده به زایمان باید روغن کنجد و خود کنجد را زیاد میل کنند و دم کرده گل گاوزبان و آویشن زیاد بخورند.ضمنا روغن مالی با روغن گل سرخ سبب کاهش ترکهای پوستی ناشی از افزایش سایز شکم در زن حامله خواهد شد.

نتیجه گیری

به دنیا آوردن فرزند،پدیده ای است بسیار پیچیده که از تصور ما انسان ها خارج است .شرایط به وجود آوردن پسر یا دختر به مشیت الهی بستگی دارد ، ولی اگر زن و شوهر جوانی بخواهند برای بچه دار شدن اقدام کنند لازم است که نکاتی که در این مقاله ارائه شده را قبل از باردار شدن رعایت کنند که در این صورت می توانند فرزند سالم وزیبایی داشته باشند.

منابع

1 طب اکبری ، 2 معالجات عقیلی ، 3 شرح اسباب

منبع سایت معتبر تندرستان

مژگان تن ساز پزشک ، دستیار دکترای تخصصی طب سنتی ایران

دانشگاه علوم پزشکی تهران

کتاب از بارداری تا شیردهی با طب ایرانی

تهیه شده توسط:

خانم محمدی عضو تحریریه صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی...