خواص نخود در طب سنتی

مقدمه

خواص نخود در طب سنتی چیست؟ آیا میدانید نخود پادشاه حبوبات است؟

نخود یکی از حبوبات بسیار پرخاصیت است که در طب سنتی به استفاده از آن بسیار سفارش شده است. متاسفانه این کوچولوی پرخاصیت به مرور زمان در عصر تکنولوژی و مدرنیته کنونی فراموش شده است. از دیرباز نخود در سبد غذایی ما ایرانیان بود، از آبگوشت گرفته تا نخودچی کشمش و فلافل و سمبوسه محلی همگی جزو غذاها و تنقلات محبوب ایرانیان بوده اند ولی امروزه ما به جای نخود، چیپس و چفک و غذاهای فست فودی میخوریم!

 خواص نخود در طب سنتی

نخود در کتابهای مرجع طب سنتی با نام حمص آورده شده است و بر مصرف آن بسیار تاکید شده است. نخود دارای املاح، ویتامین و پروتئین های متعددی از جمله نشاسته، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، مس و ویتامین های خانواده آ و ب است. این ماده غذایی برای همه افراد مخصوصا افراد سرد مزاج و در فصل های پاییز و زمستان بسیار مناسب است.

از آنجایی که گیاه نخود مقاوم به بی آبی و طالب روزهای بلند و آفتابی است در اکثر مناطق ایران قابل کشت است و خوشبختانه بیشترین کشت در بین حبوبات در ایران را دارا است. 

بررسی ترکیب شیمیایی نخود

نخود دارای پروتئین قابل توجهی است، کلسترول ندارد و حاوی مواد معدنی مانند آهن و فسفر و پتاسیم و ویتامین های خانواده B,A,C,K است.

مزاج نخود و مصلح آن

مزاج نخود گرم و خشک درجه اول است. البته نخودهایی که تازه و سبز هستند میزان خشکی کمتری دارند و به تری نزدیکتر هستند. افرادی ممکن است با خوردن نخود دچار نفخ بشوند، این افراد بهتر است نخود را با مصلح آن یعنی نمک، شوید، پودر خردل یا زیره سبز مصرف کنند. بهترین نوع نخود، نخود سفید و بزرگ و نسبتا تازه است. برای گرفتن نفخ نخود بهتر است آن را چند ساعتی با دو برابر آب خیس کنید.

برخی از خواص نخود در طب سنتی

1.  مدر (ادرار آور) است

  اشتها آور است

  باعث زیاد شدن شیر مادر میشود

  باعث زیاد شدن آب کمر میشود

  نخود خون صالح و با کیفیت تولید میکند

  مصرف آن با عسل برای تقویت بنیه جنسی بسیار مناسب است

  سبب پاکسازی کبد میشود

  به دلیل داشتن کلسیم بالا، استخوان ها را استحکام بخشیده و از پوکی استخوان جلوگیری میکند

  آب نخود برای زخم ریه مفید است

  نخود به دلیل مواد معدنی که دارد بسیار خونساز است

  خیس کردن نخود در سرکه و خوردن آن بصورت ناشتا در دفع کرم های معده مفید است

  ریه را تقویت میکند

  مقوی حرارت غریزی است

   به دلیل آنکه خون صالح تولید میکند و انرژی را است یکی از بهترین غذاها برای دوران نقاهت و بیماری است

  برطرف کننده تنگی نفس است

  چاق کننده است

  اگر با شیر پخته شود برای باز کردن صدا مفید است 

خواص نخود برای مردان

از جمله خواص نخود در طب سنتی تقویت قوه باه و نیروی جنسی در آقایان است. شاید بتوان گفت در زمینه تقویت بنیه عمومی و تقویت بنیه جنسی بهتر از نخود نداریم و در این زمینه نخود پادشاهی میکند. استفاده از نخود به هر شکل (نخود آب، نخودچی، فلافل، آبگوشت و ...) در تقویت میل جنسی بسیار موثر و راهگشا است. البته برای تاثیرگذاری بیشتر در افزایش میل جنسی سفارش شده است که نخود یا نخودآب را همراه عسل میل کنید. نخود به دلیل اینکه باد یا ریح تولید میکند در تقویت کیفیت و مدت زمان نعوظ هم نقش بسزایی دارد.

نخود آب و خواص آن

نخودآب از غذاهای محبوبی است که برای تقویت بنیه و برای تمامی سنین سفارش شده است. نخودآب همان خواص نخود را دارد و اگر با عسل ترکیب شود معجونی قوی برای تقویت میل جنسی و نعوظ در مردان است. همچنین این ترکیب یعنی ترکیب نخودآب با عسل برای پاکسازی کلیه و مثانه از سنگ ریزه بسیار مفید است.

طرز تهیه نخودآب:

نخود را از شب قبل خیس می کنیم تا نفخ آن گرفته شود. سپس نخود را صاف می کنیم، پیازها را خرد کرده با روغن سرخ می کنیم تا طلایی شوند.

نخود را به پیازهای طلایی شده به همراه نمک و فلفل و زردچوبه و ۴ تا لیوان آب اضافه نمایید ، زمانی که به جوش افتاد، حرارت را کم کنید تا با حرارت ملایم بپزد ، وقتی غذای شما خوب پخته شد ، آرد را در نصف استکان آب سرد حل کرده و به خوراک اضافه کنید ، بعد از اینکه چند جوش خورد شعله را خاموش کنید . میتونید این غذا را با آبغوره و یا سرکه میل نمایید.

نکته: آبی که در آن نخود را خیس کرده اید را میتوانید با عسل ترکیب کرده و بنوشید. این ترکیب برای اعاده شهوت و تقویت قوه باه بسیار عالی است.

طرز تهیه آش نخود یا شوربای نخود

یکی از خواص نخود در طب سنتی پاکسازی کننده کبد و افزایش انرژی است. برای پاکسازی کبد بهترین غذا آش نخود یا شوربای نخود است که طرز پخت آن به این روش است:

یک عدد ماهیچه تازه گوسفند را با آب کافی و کمی نمک حرارت دهید تا به جوش بیاید و کف آن را بگیرید. سپس یکی دو مشت نخود جوانه زده یا نخودی که از قبل خیس شده است را همراه با کمی سیب یا به اضافه کنید. قبل از برداشتن از روی اجاق گاز کمی زعفران اضافه کنید.

نکته: کودکان و اطفال و افراد با معده و بدن ضعیف که هضم این آش برایشان دشوار است آن را صاف کنند و آب آن را دو ساعت قبل از غذا میل کنند.

تفاوت نخود سیاه با نخود سفید

نخود سیاه در همه خواص و افعال قوی تر از نخود سفید است، مخصوصا در بحث سنگ شکنی و مدر بودن بسیار از نخود سفید قوی تر است. البته استفاده از نخود سیاه منع مصرف بیشتری دارد، مخصوصا خانم های باردار باید در مصرف آن احتیاط کنند چون باعث سقط جنین میشود.

نکته: لپه همان نخود سیاه است که برای زیبایی پوست آن گرفته شده است.

نکات تکمیلی و موارد احتیاطی در مصرف نخود

  نخود ذاتا نفاخ است و ممکن است با بعضی از معده ها سازگار نباشد. برای اینکه نفخ نخود را کاملا بگیرید بهتر است نخود را قبل از پختن خیس کنید و چند بار آب آن را عوض کنید. البته افزودن کمی برنج یا گلپر در انتهای پخت به نخودآب میتواند مانع از نفخ آن شود.

  نخود غذای تقریبا سنگینی است بنابراین سعی کنید آن را همراه غذاهای سنگین دیگر نخورید چون در این صورت هضم آن کمی مشکل ساز شده و شما را به زحمت خواهد انداخت!

  خانم های باردار در مصرف نخود سیاه یا لپه بسیار احتیاط کنند چون نخود سیاه مسقط جنین است.

 افراد دارای معده سرد سعی کنند تا دو ساعت پس از خوردن نخود آب ننوشند، ولی افراد دارای مزاج گرم میتوانند اندکی آب در حین یا پس از خوردن نخود مصرف کنند.

  افرادی که زخم مثانه دارند نباید نخود مصرف کنند، همچنین افرادی که دچار نفخ معده هستند نیز از مصرف نخود خودداری کنند.

نتیجه گیری

نخود یکی از بهترین حبوباتی است که خواص بینظیری دارد، نخود منع چندانی ندارد و طیف وسیعی از افراد میتوانند از آن استفاده کنند. نخود پروتئین و کربوهیدرات قابل توجهی دارد و دارای مواد معدنی نیز است و از جهات بسیاری نیاز های غذایی بدن را تامین میکند. خوشبختانه در کشور ما نخود یک محصول بومی است و به وفور یافت میشود. در هر سنی که هستید میتوانید هفته ای دو سه وعده از این ماده غذایی ارزشمند استفاده کنید. به کودکان خود نیز یاد دهید به جای خوردن چیپس و پفک و تنقلات مصنوعی، از تنقلات طبیعی مانند نخودچی کشمش و به جای برگرهای کارخانه ای از فلافل خانگی استفاده کنند.

منابع:

تدریس مفردات استاد یوسفی

سایت طبایع

مقاله های سایت SID

عامري شهرابي آرتيمس, بديعي فوژان*, احساني محمدرضا, مفتون آزاد ندا, سرمدي زاده دريادخت، بررسي خواص عملگر و حرارتي کنسانتره و ايزوله پروتئين نخود و سويا، پاييز 1390 , دوره  6 , شماره  3

کتاب حفظ سلامت دکتر محسن ناصری

تهیه شده توسط:

 امیر قلیزاده عضو تحریریه آموزش صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی