نکات کلیدی جوانسازی پوست با طب سنتی
نکات کلیدی جوانسازی پوست و رفع چین و چروک با طب سنتی
مقدمه:
با گذر زمان و بالا رفتن سن، پوست دچار تغییر و تحولاتی می شود و به مرور زمان پیر و چروکیده می شود.
انسان از گذشته تاکنون. همواره به شیوه های مختلف، در پی داشتن پوستی جوان و شاداب بوده است. اما به راستی می توان جلوی پیری پوست را گرفت و یا آن را به تعویق انداخت؟ چرا پوست دچار چین و چروک می شود؟ در این جا قصد داریم نکاتی را در مورد پیشگیری و درمان چین و چروک پوست صورت در طب سنتی بیان کنیم.
ساختمان پوست:
ساختمان پوست طبیعی از نظر بافت شناسی به شرح زیر می باشد:
۱- روپوست یا اپیدرم
۲- میان پوست یا درم
۳- هیپودرم یا بافت چربی
۴- غده ترشح‌کننده چربی
۵- فولیکول مو
۶- غده عرق پوست
روپوست یا اپیدرم: این قسمت، از بافت پوششی سنگفرشی تشکیل‌شده که سلولهای آن در چهار لایه به شکل‌های مختلف روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. سلولهای لایه‌های عمقی‌تر در یک ردیف، مرتباً در حال تقسیم و افزایش هستند. در صورتی که سلولهای لایه‌های سطحی پیوسته شاخی شده و به حالت فرسایش و ساییدگی درمی‌آیند و ورقه ورقه از سطح بدن خارج می‌شوند. سلول‌ها بعد از این‌که می‌میرند، روی لایه شاخی قرار می‌گیرند که بعد از پوست کنده شده و ریزش می‌کنند. روزی سی هزار سلول مرده از پوست جدا می‌شود.
با از بین رفتن سلولهای لایه‌های شاخی شده‌ی سطحی، سلولهای جوان‌تر که در لایه‌های زیرین قرار دارند، جای آن‌ها را می‌گیرند.
لایه سلولهای بازال یا لایه پایه: مهم‌ترین لایه از قسمت روپوست می باشد. در بین سلولهای این لایه، سلولهای جداگانه از نوع دیگری نیز وجود دارد که «ملانوم» نامیده می‌شود. این نوع سلول‌ها، حاوی رنگدانه‌های سیاه موسوم به «ملانین» هستند که تیرگی رنگ پوست مربوط به آن است.
سلولهای خاردار: لایه خاردار یا لایه مارپیچی از پنج‌تا ده ردیف سلول تشکیل شده است.
لایه پوستهای یا شاخی: سطحی‌ترین لایه از لایه‌های چهارگانه در اپیدرم یا روپوست، لایه شاخی است. سلولهای روی این لایه، به‌مرور و به‌صورت ورقه ورقه شده و از سطح بدن خارج می‌شوند.
در هر حال با پوسته ریزی و با جدا شدن آن‌ها از بدن، سلولهای جوان که دائماً ساخته می‌شوند، جای آن‌ها را می‌گیرند تا به‌این‌ترتیب لایه‌های پوست بتوانند با نظم و ترتیب، ساختمان بافتی خود را برقرار سازند. با بالا رفتن سن و کم شدن تولید سلولهای جوان، به مرور زمان چین و چروک در پوست ظاهر می شود.
لایه درم: پنج برابر ضخیم‌تر از اپیدرم، با غشای پیوندی پایه می باشد.
بافتی از خون، لنف، پایانه‌ی عصبی و مهم‌تر از همه کلاژن و الاستین ها، غده‌های چربی و عرق، فولیکول‌های مو و … در این لایه وجود دارد. وظایف این لایه به شرح زیر می باشد.
تغذیه اپیدرم، با شبکه مویرگی از خون.
موجب استحکام و کشیدگی پوست( ضد چین و چروک) با شبکه ای از کلاژن و الاستین.
تأمین‌کننده خاصیت ارتجاعی پوست.
منبع ذخیره رطوبت و آب
بیشتر بخوانید: ساده ترین راهکار برای درمان زگیل در طب سنتی
چرا باید از پوست مراقبت کنیم؟
پوست، بزرگ‌ترین اندام بدن و حدود دو متر مربع مساحت دارد وظایفی از جمله، تنظیم حرارت بدن، خروج بخش عمده‌ای از فضولات بدن در قالب عرق، بخارات نامحسوس و چرک از طریق پوست انجام می شود. همچنین ادراکات ما، خصوصاً حس لامسه و تنظیم خیلی از هورمون‌ها و آنزیم‌ها، تأمین‌کننده بخشی از سیستم ایمنی بدن بر عهده پوست می باشد.
در هر چهار میلی‌متر از پوست بدن، حدود هفتصد غده مترشحه عرق وجود دارد. حدود شصت فولیکول مو، هزاران مویرگ و سلولهای لامسه، هزاران پایانه‌ی عصبی و هزاران سلولهای لانگرهانس که بحث تقویت سیستم ایمنی بدن را انجام می‌دهند، غدد ترشح کننده چربی، غدد ترشح کننده عرق و همچنین سلولهای ملانسیت که ملانین و رنگ‌دانه ها را تشکیل می‌دهند، در پوست وجود دارد.
همچنین پوست، دارای قابلیت ارتجاعی است و به‌عنوان یک سد دفاعی می تواند بدن را در مقابل ضربه‌ها، عوامل فیزیکی و شیمیایی، تغییرات شدید حرارتی و رطوبتی، سموم و همچنین عوامل عفونی و بیماری‌زا حفظ کند.
آنچه بهتر است در مورد کلاژن بدانید.
کلاژن، از واژه یونانی کلا (چسب) گرفته‌شده است. حدود یک‌سوم کل پروتئین‌های بدن از نوع پروتئین کلاژنی هستند.
کلاژن، یک مایع شبیه ژلاتین است و پروتئینی می باشد که به‌خوبی می‌تواند آب را در خود حفظ کند و پوست را نرم و لطیف و مرطوب نگه دارد. درعین‌حال، به پوست امکان می‌دهد که هنگام باز و بسته شدن اندامهای بدن در شرایط گوناگون، قابلیت انعطاف مناسبی داشته باشند. وقتی سن افراد افزایش می‌یابد، کلاژن بر اثر تغییراتی، از نرمش و انعطافش کاسته می‌شود. در این شرایط وقتی کلاژن منبسط یا منقبض می‌شود به حالت نخست برنمی‌گردد و در نتیجه خطوطی ایجاد می‌شود که وقتی این خطوط ادامه‌دار شد چین و چروک روی پوست شکل می‌گیرد.
می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: درمان بیماری پسوریازیس در طب سنتی
آیا روش‌هایی برای تقویت کلاژن‌ها وجود دارد؟
خوراکی‌هایی وجود دارد که در ساخت و ایجاد کلاژن و تقویت آن مفید است از جمله:
پروتئین سفیده تخم‌مرغ؛ هم به‌صورت ماسک، بر روی پوست گذاشته شود و هم به صورت تخم‌مرغ نیم برشت(عسلی)، خورده شود.
جوانه گندم؛
شیر و سایر لبنیات ها؛( با آداب مصرف)
گلاسین پوست خروس محلی؛ خوردن غذاهایی مانند اشکنه یا آبگوشت مرغ( جوجه خروس). ژلاتینیی که در پوستش وجود دارد به کلاژن سازی کمک می‌کند.
دانه کنجد؛ روغن برای سرخ کردنی‌ها، ۳۰٪ تا ۵۰٪ روغن ارده کنجد باشد.
ویتامین C؛ که در مرکبات، مخصوصاً لیموشیرین، نارنگی و پرتقال شیرین وجود دارد.
توت؛ سیاه، سفید و شاه‌توت.
سوپ استخوان؛ ژل حاصل از قلم گاو غنی از منیزیم، فسفر، کلسیم و کلاژن است. در هر خورشتی یک یا دو قاشق غذاخوری از این ژل می توان اضافه کرد.
سیر؛ حاوی گوگرد مناسبی برای کلاژن سازی است که می توان به صورت پخته و یا ترشی در سرکه طبیعی استفاده کرد.
سبزیجات برگ‌دار؛ مثل اسفناج و برگ چغندر
گوجه‌فرنگی
بادام‌هندی و تنقلات دیگر( بادام، گردو و …)
حلزون تراپی؛ به تقویت کلاژن و کلاژن سازی کمک می کند و همچنین کرم حلزون.
علت های مختلف به وجود آورنده چروک پوست:
پوست هم با محیط درون و هم با محیط بیرون در ارتباط است. در نتیجه عوامل داخلی همانند تغذیه و گوارش، ورزش، خواب و … و هم عوامل خارجی مانند باد، آفتاب، خشکی، گرما، سرما و …بر پوست تاثیر می گذارند.
سرما: هنگام احساس سرما، عروق خونی پوست جمع، و جریان خون کند و پوست کم‌خون می شود و سرعت خشک شدنش بیشتر می‌شود، زیرا غدد چربی کم ترشح می‌کند. در نتیجه خطوط پوست نمایان‌تر شده و به اصطلاح چروک می‌شود. در این زمان باید از استعمال صابون خودداری کنید و چربی مختصر مانده بر پوست را برطرف نسازید.
ادکلن و محصولات الکل‌دار نیز همین کار را با پوست کرده و سبب ایجاد چین‌وچروک می‌شوند.
باد: باد، چه گرم و چه سرد، رطوبت پوست را گرفته و آن را خشک می‌کند و در نتیجه چین‌وچروک زود ظاهر می‌شود. در این حالت، تغذیه پوست به علت کندی جریان خون پوست، به خوبی صورت نمی‌گیرد و به تدریج سلولهای سطحی پوست پولکی شده و به صورت فلس در می‌آیند.
سالخوردگی: مولکول‌های پروتئین سازنده‌ی تار های کلاژن بافت پیوندی که به پوست کشسانی می‌دهند، به هم متصل و حتی آهکی می شوند. و همچنین به علت کاهش تولید سلولهای جوان، در قسمت های میانی پوست و جایگزین نشدن آن با سلولهای از دست رفته ی رو پوست و قسمت شاخی، پوست در سالخوردگی دچار چین و چروک می شود. و همچنین کم‌رنگ‌تر و خال‌دار شده و کشسانی آن کاهش می‌یابد.
آفتاب: در صورت نفوذ اشعه ی آفتاب به لایه های بدون چربی پوست، به آن آسیب خواهد رساند و بافتهای کلاژن و آلاستین غشاء میانی پوست را از بین برده و چین و چروک پوست را تشدید می کند. اشعه ی ماوراء بنفش نیز به عنوان عامل اصلی پیری زود رس پوست شناخته شده است.
مصرف دخانیات: در خون افراد سیگاری، مقدار اکسیژن کمتری وجود دارد و تنگی و انقباض مویرگی در پوست، اجازه ی بهره ی کامل از اکسیژن و مواد مغذی را به پوست نمی دهد.
بیشتر بخوانید: درمان سریع کهیر در طب سنتی
چرا پوست پیر و چروک می شود؟
با گذشت زمان و پس از دوره جوانی استقامت پوست کاسته می‌شود به طوری که در هنگام پیری پوست چروک و نازک‌تر می‌شود.
علت نازک شدن پوست در زمان پیری، تحلیل و کاهش چربی‌های زیر جلدی و همچنین کاهش بافت کلاژن است که در اثر آن‌ها، پوست قدرت ارتجاعی خود را از دست داده و چین‌وچروک به خود می گیرد.
برای داشتن پوستی صاف و شاداب چه کارهایی انجام دهیم؟
تغذیه ی مناسب: از آنجایی که قسمتی از فضولات بدن، از طریق پوست دفع می‌شود لذا، هر چه میل می‌کنید، اعم از خوردنی و آشامیدنی، اگر دارای سموم، فضولات، غلظت، فشردگی و تولید کننده اخلاط ناصالح زیاد( بلغم، صفرا و سودا ) مثل کنسروها، نوشابه‌ها، گوشت گاو، ماکارونی، آش‌رشته، سیر و پیاز خام و… باشند ، و همچنین پر خوری و بر هم خوری( مثلاً خوردن برنج و ماست و خورشت و سالاد و دسر در یک وعده) و ناسازگار خوردن (مثل خوردن ماست و ترشی و سالاد و یا خوردن همزمان غذای خام و پخته)، آسیب‌های جدی به پوست شما می‌رسانند.
خواب: خواب، به طور غیر مستقیم بر روی پوست تاثیر می گذارد. چون همه ی اندامهای بدن، عملکردشان در خواب تنظیم و به عبارتی تجدید ارواح و قوای اعضاء در خواب خوب اتفاق می‌افتد لذا، بدخوابی و بی‌موقع خوابیدن و خواب بی‌کیفیت، موجب ضعف دستگاه گوارش، ضعف طحال و بیماری روحی و روانی شده و در نتیجه موجب خستگی، بدرنگی و پیری پوست می‌شود.
بجزء خواب قیلوله، خوابیدن در طول روز نیز باید حذف شود.
ورزش: وقتی فعالیت فرد زیاد باشد و استراحت کافی نداشته باشد، موجب کاهش رطوبت غریزی بدن و از جمله پوست می شود، که یکی از عوارض آن زردی و چروک پوست می‌باشد. اما ورزش به اعتدال باعث رقیق شدن فضولات بدن و باز شدن منافذ پوست و دفع فضولات می شود. پیاده‌روی نیم‌ساعت الی یک ساعت روزانه بسیار مفید است.
اعراض نفسانی: داشتن استرس، خشم و عصبانیت به علت بر هم ریختن ساختار پوست، موجب بروز لکه‌های تیره و چین و چروک در پوست می‌شود.
یبوست: محال است فردی به یبوست مبتلا باشد و پوست خوب و شادابی داشته باشد.
پیشگیری و درمان چین و چروک انواع پوست:
چین‌وچروک پوستهای معمولی: برای برطرف کردن چین و چروک پوست صورت درصورتی‌که پوست معمولی باشد، نه چرب نه خشک؛ ضمن پرهیز از مصرف دخانیات، کرم‌های زیبایی، پرهیز از شستشو با آب گرم یا آب آهک دار، پرهیز از آفتاب و سوز و باد، برای رفع چین‌وچروک مصرف زیاد آب‌هویج و گرمک توصیه می شود.
سفیده تخم‌مرغ را خوب هم زده تا کف کند، بعد آب صاف کرده توت‌فرنگی تازه را با آن مخلوط کرده و دوباره هم بزنید. قبل‌ازظهر آن را به وسیله پنبه روی صورت بمالید. پس از یک ساعت، ۱۵ گرم جوش‌شیرین را در یک لیتر آب، حل کرده و با آن صورت را بشویید.
چین‌وچروک صورت پیران: برای برطرف کردن چین‌وچروک صورت پیران افراد مسن، ضمن پرهیز از دخانیات، بی‌خوابی شبانه، حرص‌وجوش، ناراحتی و عصبانیت و پرهیز از آفتاب، سوز و باد و شستشو با آب گرم یا آب‌آهک دار، هر روز ۱۰ گرم سریش را در آب نیم گرم حل کنید و چند قطره ادکلن به آن بیافزایید و به‌صورت بمالید و استراحت کنید و پس‌از ۱۵ یا ۲۰ دقیقه صورت را بشویید.
اگر پوست صورت درهم رفته و چروک شده و حالت پیری و فرسودگی به خود گرفته‌است، برای رفع آن در فصل گرمک از گرمک و آب گرمک زیاد استفاده کنید.
درمان چین و چروک پوست در طب سنتی
بیماری‌های پوستی چون به‌تدریج به وجود می‌آیند، در درمان هم مقاوم هستند و به‌تدریج و با حوصله رفع و دفع می‌شوند لذا انتظار معجزه درمان‌های یک‌شبه نداشته باشید. اما برای پیشگیری پیری و درمان چین و چروک پوست در طب سنتی چه راهکارهایی وجود دارد؟
توت‌فرنگی: توت‌فرنگی را اگر به صورت محلول برای شستن صورت مصرف کنید، چین‌وچروک پوست را صاف می‌کند.
گرمک: به اکسیر جوانی شهرت دارد. اگر آن را به شکل ماسک به چهره بگذارید، چین‌وچروک و لکه‌های سیاه صورتتان برطرف می‌شود و پوستتان از شادابی و طراوت خاصی برخوردار می شود.
زیتون: برای رفع چین و چروک پوست، لطافت و نرمی و شادابی پوست مفید است.
آب سیب: آب سیب تازه را شب و صبح به پوست خود بزنید.
به: به را ۱۵ روز در الکل خیس کرده و با محلول آن صورت را ماساژ دهید.
خیار: استفاده از ماسک خیار برای چین و چروک پوست مفید است.
روغن بادام تلخ
آب لیموی تازه
رازیانه: هر روز یک قاشق سوپخوری از آن را نرم بکوبید و در ظرفی آب جوش بریزید و در حال جوش بخور دهید.
تخم پرتقال: آن را بکوبید و شب تا صبح روی پوست خود قرار دهید.
دو نسخه کاربردی برای رفع چین و چروک پوست.
سیب زمینی خام را رنده کنید و با کمی لعاب اسپرزه یا لعاب قدوم مخلوط کنید و به صورت بمالید، پس از پانزده دقیقه صورت را بشویید.
هر روز یک مثقال صمغ عربی ساییده را در آب هویج حل کرده و به صورت بمالید، پس از پانزده دقیقه با آب نیم گرم صورت را بشویید.
بیشتر بدانید: ثبت نام دوره آموزش مبانی طب سنتی سطح دو( سته ضروریه)
نتیجه گیری:
خلاصه برای تأمین سلامتی و داشتن زیبایی طبیعی، داشتن آگاهی و رعایت اصول صحیح بهداشت، شامل پاکیزگی و نظافت، تغذیه‌ای مناسب، فعالیت‌های بدنی و ورزش، خواب کافی و حفظ آرامش روحی و عصبی لازم و ضروری‌ست. متذکر می‌شود که مهم‌ترین عامل خارجی که می‌تواند بر پوست اثر کرده و باعث اختلالات شدید و نامطلوب در آن شود تابش آفتاب است.
منابع:
بنیاد پژوهش های قرآنی حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۵، مجموعه مقالات قرآن و طب، دانشگاه شاهد، موسسه ی انتشاراتی بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه.
حاجی شریف، احمد، ۱۳۸۶، اسرار گیاهان دارویی، تهران، حافظ نوین.
حاجی شریف، احمد، ۱۳۸۸،دایرةالمعارف گیاه درمانی ایران، قم، حاذق.
دریایی، محمد، ۱۳۸۸، دانش نامه طب اهل بیت(ع)، تهران، پیام کتاب.
دریایی، محمد، ۱۳۸۹، طب الصادق(ع)، قم، حاذق.
نورانی، مصطفی، ۱۳۸۴، دایرةالمعارف بزرگ طب اسلامی، قم، ارمغان یوسف.
ویلز، جودیت، بدر، افسون. ۱۳۹۰، در ده هفته ده سال جوان شوید، تهران، پارسا.
یوسفی، علی، ۱۴۰۰، مبانی طب سطح ۲، گروه آموزشی طب سنتی، اندیشکده سبک زندگی صدای حکیم، تهران، ایران.
تهیه شده توسط زهرا رامه دستیار استاد یوسفی و عضو تحریریه صدای حکیم
