گیاه دارویی مامیران

مامیران یا مامیزان کبیر گیاهی داروئی از تیره خشخاش Papaveraceae است که نام علمی آن Chelidonium Majus می باشد.

مامیران ، گیاه پرستو میز نامیده میشود.

گیاهی است علفی، چندساله با شیره نارنجی رنگ، منشعب به رنگ سبز تیره، واجد کرک های پراکنده و دارای بن ساقه ای پوشیده از قاعده های پایای برگ ها و ساقه ای منشعب به ارتفاع ۹۰- ۳۰ سانتیمتر. برگ ها شانه ای دارای ۷-۵ برگچه تخم مرغی تا مستطیلی شکل.

گل آذین چتر مانند آن دارای ۶-۲ گل، گل با دو کاسبرگ آزاد و ریزان و چهار گلبرگ کامل زرد رنگ، واژ تخم مرغی است.

پرچم ها زرد رنگ، میوه به شکل کپسول کشیده، کمابیش مستقیم و فاقد کرک است.

دانه های آن سیاه رنگ هستند. اندام دارویی مامیران قسمت هوایی گیاه است که در هنگام گل دادن جمع آوری می شوند.

سرشاخه هوایی مامیران دارای ۱-۱/۰ درصد آلکالوئید با بیش از ۲۰ آلکالوئید است. این گیاه در زمین های بایر به صورت خودرو رشد می کند و به صورت وسیعی در اروپا و آسیای شمالی و مرکزی می روید.

اندام دارویى مامیران قسمت هوایى گیاه است که در هنگام گل دادن جمع آورى مى شوند.

 

پرورش گیاه

پرورش این گیاه از طریق دانه صورت می گیرد و زمین زراعتی باید سایه دار و نسبتاً مرطوب, ماسه ای و نرم با خاک پوسیده باشد.

بذر آنرا در گلخانه در اویل اسفند و یا مستقیماً در زمین شخم خورده در ردیفهایی به عرض 50 سانتی متر در طول فروردین ماه می کارند میزان بذر مورد نیاز گلخانه هر هکتار 200 گرم و میزان آن در زمین اصلی 2 کیلو گرم د رهکتار می باشد.

ماههای اردیبهشت و خرداد نهالها را در کرتهای 20*50 سانتی متر نشاء می کنند.جهت تقویت زمین مقدار 150 تا 75 کیلو گرم کود ازت خالص ( نیترات آمونیوم و کلسیم سیانید ) در هر هکتار اضافه می کنند. برای مبارزه با علفهای هرز یک تا دوبار چنگک با دیسک ماشینی زده می شود.

 

برداشت

قسمت هوایی گیاه را در فروردین تا شهریور و ریشه ها را از مهر تا آبان یا اسفند تا فروردین قبل از جوانه زدن محصول برداری می کنند ( از دومین سال کشت چین اول گیاه را در ماه اسفند و فروردین و چین دوم آنرا در شهریور یا مهر با علف چین و ریشه ها را در مهر و آبان و اسفند و یا فروردین برداشت می نمایند).

پس از برداشت محصول و تمیز کردن آن قسمت هوایی را در حرارت 50 تا 60 درجه سانتی گراد و ریشه را در حرارت 60تا 80 درجه سانتی گراد خشک می نمایند.

با شرایط فوق الذکر بازدهی هر هکتار 6/3 تن محصول خشک به صورت گیاه کامل و 8/2 تن ریشه است.

گیاه دارویی مامیران

دامنه انتشار

نواحی شمال ایران مانند گیلان: اطراف رشت، رودبار، عمارلو ( کبوتر چاک و زرد چین )، گرگان، بندر گز و مازندران. 1

 

اثرات گیاه مامیران

 

اثرات اندام های هوایی مامیران

این گیاه ضد دردی ملایم، صفرا آور، ضد میکروب، و آرام بخش مرکزی بوده، همچنین از بین برنده اسپاسم ماهیچه های صاف می باشد.

براساس آزمایش های انجام شده نشان داده شده است که گیاه مزبور سیتواستاتیک بوده، موجب تحریک جزیی دستگاه ایمنی می شود.

 

اثرات ریشه مامیران

عصاره ریشه این گیاه که حاوی ۸۰ درصد آلکالویید می باشد، دارای اثراتی مشابه با اثرات برگ های تازه است، یعنی در صورت تزریق زیر جلدی و یا مصرف خوراکی موجب بی حرکت نمودن، ایجاد وقفه در عملکرد روده و در مقادیر بالاتر نیز سبب کاهش تونیسیته روده و انقباض رحم می شود.

براساس نتایج حاصل از بررسی سیتوتوکسیک مربوط به ناحیه حلق و بینی، گیاه مذکور دارای اثر متوقف کننده رشد سلول های سرطانی است.

 

خواص درمانی گیاه مامیران

 

خواص درمانی اندام های هوایی مامیران

از اندام های هوایی این گیاه برای درمان دردهای اسپاسمی مجاری صفرا و دردهای ناحیه معده ای و روده ای استفاده می شود.

در طب سنتی، اندام های هوایی گیاه مذکور جهت درمان بیماری های پوستی مانند جوش، تاول، جرب و زگیل به کار برده می شود.

همچنین استفاده از این گیاه جهت درمان التهاب کیسه صفرا، سنگ های صفراوی، یرقان نزله ای، التهاب معده و روده، ناراحتی های در حال کمون و منتشر کبدی، بیماریهای کیسه صفرا و همچنین برای درمان پولیپ های روده و توده های ایجاد شده در پستان مفید می باشد.

مصرف این گیاه جهت درمان آنژین صدری، گرفتگی عضلات، آسم، تصلب شرایین، فشار خون بالا، سرطان معده، نقرس، آماس و هپاتیت توصیه می شود.

در طب چینی اندام های هوایی این گیاه جهت درمان التهاب پلک، درماتیت توأم با زخم و تب، زگیل، آماس، آسیت، یرقان و کارسینوم به کار برده می شود.

 

خواص درمانی ریشه مامیران

در طب سنتی، ریشه تازه این گیاه جهت تسکین دندان درد، جویده می شود. همچنین از پودر ریشه گیاه مزبور نیز برای تسکین درد ناشی از کشیدن دندان استفاده می گردد.

در چین فرآورده های حاصل از ریشه این گیاه جهت درمان قاعدگی نامنظم به کار برده می شود.

طبع این گیاه گرم و خشک است و در درمان برقان ناشی از انسدادهای کبدی نافع بوده و جویدن آن در تسکین دندان درد مؤثر است.

در بهبود دل پیچه نافع و نیز مدر می باشد.

استعمال موضعی آن سبب جلای ناخن می گردد.

از ریشه این گیاه جهت درمان التهاب، سنگ و اختلالات مزمن دستگاه کبدی – صفراوی، روماتیسم، التهاب ریه و جنب استفاده می گردد. 2

گیاه دارویی مامیران

 

روش مصرف

از داروی خرد و پودر شده اندام های هوایی این گیاه برای تهیه دم کرده و جوشانده استفاده می گردد.

عصاره های خشک آن نیز جهت تهیه اشکال دارویی مایع و جامد دارای مصارف خوراکی به کار برده می شوند.

 

عصاره مایع

حاوی یک قسمت گیاه در یک قسمت اتانول ۲۵ درصد.

مقدار مصرف مقدار متوسط مصرف روزانه عصاره های مایع یا جامد حاصل از اندام های هوایی این گیاه ۲ تا ۴ گرم می باشد (که معادل ۱۲ تا ۳۰ میلی گرم آلکالویید تام بر حسب کلیدونین است).

 

تنتور

حاوی یک قسمت گیاه در ۱۰ قسمت اتانول ۴۵ درصد.

 

چای

جهت تهیه چای 1/5 قاشق دسرخوری از اندام های هوایی گیاه را می بایست به مدت ۱۰ دقیقه در آب جوش قرار داد و روزی یک فنجان از آن میل نمود.

 

دم کرده

برای تهیه دم کرده می بایست ۱۵ گرم از اندام های هوایی خشک شده را به مدت ۱۵ دقیقه در یک لیتر آب قرار داد و روزی سه بار بین وعده های غذایی میل نمود.

مضرات گیاه مامیران کبیر

استفاده بیش از حد از مامیران کبیر تولید مسمومیت می نماید و حتی مصرف افراطی بصورت له شده روی رخم ها نیز همین خطر را در پی دارد زیرا از راه پوست جذب بدن می گردد. بنابراین باید استفاده از آن در حد توصیه شده باشد زیر نظر متخصص استفاده گردد.

توجه داشته باشید این گیاه سمی می باشد و مقدار بسیار آن در مصارف داخلی امکان دارد موجب تشنج و حتی مرگ گردد. 3