بررسی روح طبی از نقطه نظر طب کهن
بسم الله الرحمن الرحیم
بررسی روح طبی از نقطه نظر طب کهن
مقدمه:
در علم شریف طب سنتی ارواح
جمع روح است. ارواح یعنی اجسام لطیفی که از بخار های اخلاط چهارگانه بوجود
می آیند یعنی چه؟
بدن انسان فقط دارای یک جسم نیست بلکه دارای انواع روح است. در بدن
چهار خلط به نام های صفرا، سودا، دم،
بلغم وجود دارد. اتفاقاتی در قسمت بطن چپ
قلب می افتد که چهار اخلاط بدن در آن بوجود می آیند.
این چهار خلط تحت حرارتی که همیشه وجود دارد به نام حرارت غریزی
هستندکه با وجود این حرارت بر چهار خلط یک بخار لطیفی بوجود می آید که به آن روح
طبی می گویند. این بخار به همراه خون توسط بزرگ ترین سرخرگ
بدن آئورت که به بطن چپ قلب متصل است خون تصفیه شده را به تمام بدن می
رساند و از راه دریچه آئورت توسط شریان ها به کل اعضاء بدن از جمله اعضاء اصلی بدن
مانند قلب ، کبد، مغز نیز می رساند.
محل تولد روح طبی بطن چپ قلب است وتا سلطان بدن چیزی را نپسندد ونخواهد هرگز به اندام های بدن نخواهد رساند. روح طبی از دیدگاه طب سنتی دارای لطافت وسیالیت (یعنی روان بودن) وحرکت است. روح طبی لطیف است یعنی این که چیزی که با چشم دیده نمی شود ولی وجود دارد مثل هوا که ما نمی توانیم ببینیم ولی وجود دارد.
قوا هم جمع قوه است یعنی یک نیرویی که از حرکت روح طبی بوجود می آید.
ارواح و قوا در بدن انسان به سه دسته
تقسیم می شوند که به نام های ارواح حیوانی، ارواح نفسانی، ارواح طبیعی (نباتی) هستند.
اما ارواح این قواها را بوجود می آورند که به قوای حیوانی،قوای نفسانی، قوای طبیعی
یا نباتی شناخته شده اند.
واما در
مورد جایگاه روح طبی از دیدگاه طب سنتی:
از آنجایی که گفتیم از دیدگاه طب سنتی روح طبی از اخلاط چهارگانه در
قلب تشکیل می شود وقوایی به نام قوای حیوانی را بوجود می آوردکه توسط ابزاری به
نام شریان ها به سمت کبد می رودوبا تغییراتی که کبد روی آن انجام می دهد و روح
حیوانی را به روح تبدیل می کند که روح طبیعی هم قوای طبیعی را بوجود می آورد. سپس
کبد آن را توسط ابزار خود یعنی ورید ها وسیا
هرگ ها برای سلول سازی و رشد و نمو به همه
اعضاء از جمله خودش منتقل می کند. موقعی
که روح حیوانی ازقلب توسط شریان ها به مغز
برده شد در آن جا مغز تغییراتی را روی آن انجام می دهد که روح حیوانی به روح
نفسانی تبدیل شده وقوای نفسانی را می سازدکه توسط ابزارهای خود یعنی عصب ها آن را
به تمام اندام ها از جمله خود می رساند. این سه روح با هم هماهنگ هستند ودر کل بدن
منتشر می شوند.
جایگاه روح طبیعی کبد است و وظیفه آن رشد، نمو، تغذیه بدن است که
قوای طبیعی در تغذیه وبافت های بدن ما وهمه اندام ها موثر است. واما جایگاه روح
نفسانی در مغز انسان است و وظیفه آن حس ها، حرکت ها، تدبیر کردن است وقوای نفسانی
هم باعث حس وحرکت وتدبیر خواهد شد.
جایگاه روح حیوانی در سلطان بدن قلب وجود داردکه بوسیله شریان ها به
تمام بدن پراکنده وپخش می شوند.
وظیفه روح حیوانی رساندن نسیم تازه
است ودورکردن بخاراتی که از اعضاء بوجود می آید تا دوباره به قلب برگردند وایجاد
مشکل کنند. روح حیوانی ایجاد کننده ترس
وغضب(عصبانیت) است ولی قوای حیوانی حرکت وزندگی را ایجاد می کند یعنی علائم حیاتی را در بدن بوجود
می آورد.
بیشتر بخوانید: راهکار های آسان برای از بین بردن خشم
آیا روح
طبی در خواب وبیداری ما تاثیری دارد؟
هر فردی باید در طول شبانه روز به اندازه ای که به آن عادت کرده است
بخوابد یعنی 8 ساعت بخوابد واگر کمتر از 6
ساعت شد موجب کسالت و بی حالی شده
وسوء هضم دربدن را بوجود می آورد و روح ها طبی به
اندازه ای که در بدن نیاز است
ساخته نمی شوند ودر بدن کم شده وتحلیل می روند و قوا هم به درستی نمی توانند از عهده خستگی اعضاء بر
آیند .اگر به کمتر از 5 ساعت بدن عادت به
بیخوابی کندبه سرعت قوا ضعیف می شوند . بخصوص در سن های پیری وکهنسالی فرد بخواهد
و اراده کند که بخوابد دیگر نمی تواند بخوابد واین نشان می دهد مغز دچار خشکی شده
است وباید به تدبیر آن که به ضد است بپردازد یعنی برضد خشکی که رطوبت است فرد با
خوردن خوراکی های رطوبت دار مخصوص مغز ، را استفاده کند تا فرد در سن میانسالی و
پیری به علت سردی مزاج سن دچار آسیب نشود.
اثرات ورزش
کردن و استراحت کردن در روح طبی از دیدگاه طب سنتی:
هرانسانی باید به اندازه توانایی وتحمل بدن خود به حرکت و ورزش کردن
بپردازد واگر زیاد تر از توانایی بدن وتحمل آن انجام دهد باعث خشکی وضعف قوای بدنی
می شود یعنی رطوبات لازم بدن از بین می رود و بدن دچار خشکی اعضاء شده وضعف برآن
حاکم می شود. اگر با شکم پر و سیر بیش
ازحد فعالیت وحرکت و ورزش انجام
بدهیم یا این که در گرسنگی زیادکه
هیچ رطوبتی از غذا در بدن نمانده است به ورزش و حرکت سنگین بپردازیم دچار آسیب هایی
خواهیم شد . چون بدن هم به استراحت به اندازه لازم نیاز دارد وهم به حرکت . اگر
استراحت هم در بدن زیاد شد رطوبت بر بدن غلبه می کند و باعث بیحالی ، کسل شدن، سستی اعضاء بدن و
اعصاب شده و همچنین ایجاد سوء هضم (یعنی
هضم کامل انجام نشده) در اندام ها می شود. بدین ترتیب روح طبی از دیدگاه طب سنتی دچار اختلا ل شده ودچار ضعف
می شود وبه خوبی به عملکرد اعضاء نخواهد پرداخت.
بیشتر بخوانید: دو بیماری شایع در بارداری
آیا هوای
گرم بر روح طبی تاثیر دارد؟
وقتی که بدن در معرض هوای گرم
قرار گرفت گرما باعث سست شدن اعضاء می شود .در اثر گرما
اخلاط بدن (سودا، صفرا، دم،
بلغم) و ارواح تحلیل رفته ورقیق می شوند. و موقعی که رقیق شدن از
منافذ بدن به سرعت خارج می
شوند. به علت کم شدن وراهی شدن رطوبت های رقیق شده به سوی
اعضاء بدن دچار سستی وخرفی وضعف
می شوند. چون هوای گرم ضعیف کننده روح است
وباعث کم شدن
قوای همراه آن هم می شود وایجاد ضعف در بدن می کند
واین به آن علت است که سوء هضم
اتفاق افتاده و روح ها، قوا ها
وحرارت غریزی تحلیل رفته اند.
نتیجه گیری:
بنابراین از دیدگاه طب سنتی انسان دارای روح های متفاوتی
است که مهمترین و منشاء همه آن ها
روح طبی (یعنی روحی که در قلب
تشکیل شده) است که تولید حرکت وانرژی می کند. اگر به هرعلتی
صدمه ببیند در عملکرد تمام
اعضاء بدن نیز لطمه وارد خواهد شد. چون ارتباط مستقیمی بین روح و
اخلاط چهارگانه (دم، صفرا، بلغم، سودا) واندام های بدن وجود دارد.
منابع:
جمعی از نویسندگان(1389). تاریخ وفرهنگ وتمدن اسلام وایران (ویژه علوم
پزشکی). جلد 1. ص 195.
قم :انتشارات دفتر نشر معارف
عقیلی علوی شیرازی، محمد حسین (1385). خلاصه الحکمه. جلد 2. ص 109.
قم: انتشارات اسماعیلیان
نورانی، مصطفی (1384)دایره المعارف بزرگ اسلامی. جلد 9. ص 30 ، ص 90. قم: انتشارات ارمغان یوسف
یوسفی ، علی (1400) مبانی طب سطح 1.{روح طبی}. گروه آموزشب طب سنتی.
اندیشکده سبک زندگی صدای حکیم. تهران.ایران
دانشجوی مدرسی طب وپژوهش، مبانی طب
