بررسی مزاج مغز در طب سنتی ایرانی
بررسی مزاج مغز در طب سنتی و
ایرانی
مقدمه
همانطور که همه ما میدانیم در علم شریف طب، یک مبحث کلی وجود دارد; که مربوط به مزاج شناسی است.
برای اینکه بتوانیم مزاج جبلی یا سرشتی را محاسبه کنیم، باید مزاج اعضا را بشناسیم.
برایند کلی مزاج نهایی هریک از اعضای بدن، همان مزاج اصلی خواهد بود.
امروز میخواهیم یک بحث اجمالی در مورد مزاج مغز در طب سنتی
یا دماغ، داشته باشیم.
بررسی مزاج مغز درطب سنتی
با توجه به نشانه هایی که برای اندامها وجود دارد، پی می بریم که مزاج آن
اندام چیست ؟
و در کجای دستگاه مختصات قرار دارد؟
برای این کار پرسشنامه ی مزاج شناسی اعضا لازم است .
نشانه شناسی های مزاج مغز در طب سنتی
شکل سر: اندازه و شکل سر، باید درحالت تعادل باشد. یعنی دراندازه و شکل متعادل
باشد. در دو طرف (پس وپیش) برآمدگی داشته باشد. و از دو طرف، کمی فرو رفتگی داشته
باشد.
اندازه های سر:
جالینوس حکیم، سر کوچک را نشانه ی نیکو مزاج بودن فرد، میداند.
سرکوچک، نشان از بدی مزاج مغز در طب سنتی دارد. چون فراوانی ماده دارد ; ولی
صحت مزاج و قوه، ندارد. اگر خوب و پسندیده بود، باگردن کلفت و شانه های ستبر و مهره
های پشت بزرگ، خوب است.
اگر سر و مهره های گردن متناسب نباشد، به نزله، ضعف حافظه، درد گوش و زکام
و... سردردها مبتلا می شود.
مزاج شناسی هر اندام
در مزاج شناسی هراندام، ضعف و قوت اندام، بررسی می شود. همچنین، مزاج از نظر
کیفیات چهارگانه را بررسی می کنیم.
بررسی کیفیات چهارگانه
1. وضعیت مو(شعر)
2. رفتار شخص (افعال نفسانی)
3. تراوشات وترشحات فرد ( فضولات مندفعه )
4. لمس فرد (ملمس)
5. وضعیت چشمها
نشانه شناسی مزاج مغز در طب سنتی یا دماغ از مو
1. موی سیاه با رشد خوب و سریع، نشانه ی گرمی مزاج مغز
در طب سنتی است.
2. موی لخت و قهوه ای یا بور، رشد کند، نشانه ی سردی
مزاج مغز در طب سنتی است.
3. موی خیلی صاف و عدم ریزش در جلوی سر، نشانه ی رطوبت
مزاج مغز در طب سنتی است.
4. مویی که بعد از ولادت، رویش سریع و سیخ (راست),
طاسی زود هنگام, داشته باشد، دلالت بر خشکی مزاج مغز درطب سنتی دارد.
حال :
1. اگر مو، بسیار بسیار مجعد و پرپشت باشد، با رشد
سریع و زود طاس شود; نشان دهنده گرمی و خشکی مزاج مغز در طب سنتی است.
2. اگر مو، صاف و مایل به قهوه ای با رشد متوسط باشد.
و در میانسالی طاسی به روی آورد، دلالت برگرمی و تری مزاج مغز در طب سنتی دارد.
3. موی لخت با رویش کند، بدون طاسی، نشانه ی سردی و تری
مزاج مغز در طب سنتی است.
اگر مو سیاه و حالتی بین صاف
و مجعد با رشد میانه و متوسط داشته باشد;
وهمچنین، اگر طاسی درمیانه ی
عمر و پیری روکند، نشانه سردی و خشکی مزاج مغز در طب سنتی است.
بررسی مزاج مغز در طب سنتی از نظر رفتار شخص
علایم گرمی مزاج مغز در طب سنتی
1. اگر با نشاط وعجول باشد، و با سرعت کاری را انجام دهد.
2. عدم ثبات رای
3. تا حدی کم خواب و پرحرف حتی تا حد یاوه گویی.
علایم سردی مزاج مغز در طب سنتی
1. بی نشاطی وکسل
2. درنگ خیز
3. همیشه دقیقه ی نود
4. خواب طولانی
5. کم حرف وگوشه گیری (تقریبا)
علایم ونشانه های خشکی مزاج مغز در طب سنتی
1. زود خیز و سحرخیز است.
2. کم خواب
3. زیرک و باهوش
علایم ونشانه های تری مزاج مغز در طب سنتی
1. کندی در کارها
2. کودنی و فراموشکاری
3. خواب عمیق
بررسی مزاج مغز در طب سنتی از نظر تراوشات
فضولات
درابتدا به بررسی مراحل هضم در بدن می پردازیم.
هضم اولیه ی بدن درمعده و هضم دوم درکبد، هضم سوم و چهارم در اندامها و سلولهای
اندامی انجام می شود.
هر هضمی فضولاتی دارد، که از طرق مختلف، دفع می شود.
در هضم سوم و چهارم این فضولات از طریق پوست، منافذ بدن، سوراخ بینی و گوش دفع
می شود.
(ترشحات, چرک, عرق )
انواع وحالات تراوشات وفضولات
آنچه که به حلق می ریزد، نزله نام دارد.
آنچه از مغز به بینی می آید، زکام نام دارد.
اگر فضولات و ترشحات کم و رسیده باشد، دال برمزاج جبلی گرم، برای مغز می کند.
اگر فضولات و ترشحات زیاد و نارس باشد، و زود به زود، زکام وآبریزش می شود، دال
بر مزاج جبلی سرد ، برای مغز می کند.
اگر فضولات و ترشحات خیلی زیاد و خیلی رقیق باشد، و مثل آب از بینی بیرون می
ریزد، دلالت بر رطوبت و تری مغز دارد.
اگر ترشحات و فضولات خیلی کم و غلیظ باشد، مزاج جبلی مغز خشک است.
بررسی فضولات در مزاجها
مزاج گرم و خشک، فضولات کم و غلیظ و رسیده است.
مزاج گرم و تر،فضولات زیاد و نارس، در زمان ابتلا به زکام آب بینی اش زیاد می
شود. (آب بینی زیاد)
مزاج سرد و خشک، فضولات مغز، ترشحات، میانه و در عین حال، نارس است.
مزاج سرد و تر، فضولات مغز، بسیار زیاد و رقیق است. بنابراین، زودتر در معرض
بیماری است.
بررسی مزاج مغز از نظر لمس
1.
لمس گرم، دال برگرمی
مزاج مغز در طب سنتی می کند
2.
لمس سرد، دال برسردی
مزاج مغز در طب سنتی می کند.
بررسی مزاج مغز از مسیر و راه چشم
1. درشتی و سرخی رگهای داخل چشم، دال برگرمی مزاج مغز
در طب سنتی می کند.
2. ریزی وباریک بودن رگهای چشم، دال برسردی مزاج مغز
در طب سنتی می کند.
3. چشم آبی رنگ، دارای اشک
فراوان، رطوبت زیاد چشم، دال بر رطوبت مزاج مغز در طب سنتی، و تری آن دارد.
4. اگر عروق چشم، خشکی گهگاهی، صافی
دید دارد، دال برخشکی مزاج مغز در طب سنتی می کند.
نکات اجمالی
مزاج مغز در طب سنتی و نشانه های مرتبط آن
بررسی نشانه
ها در دماغ گرم:
وضعیت چشم ها : سرخی صورت
وچشم، وضعیت موها : رشد سریع موهای دوران طفولیت ، طاسی سردر پیری، خواب : سبک، افعال
نفسانی : متغیرالرای،
نکته مهم : این افراد اگر در
زیرآفتاب قرار بگیرند, دچار سردرد می شوند و در زمان مصرف نوشیدنیها و خوراکیهای
گرم مزاج, متضرر می شوند.
بررسی نشانه
ها در دماغ سرد
وضعیت موها : لختی موها، رنگ
صورت : سفید وزرد، وضعیت چشمها : باریک بودن رگهای چشم، زکام و نزله : نسبتا رقیق،
خواب : طولانی
نکته مهم : این افراد از
نوشیدن و خوردن غذاها و نوشیدنیهای با مزاج سرد و دمای سرد، اذیت شده و سردرد
میگیرند. و تضرر می بینند.
بررسی نشانه
ها در دماغ خشک
ترشحات بینی وپشت حلق : خیلی
کم و یا اصلا ندارد، خواب : کم، حواس پنجگانه : تیز، وضعیت موها : مجعد بودن موهای سر وطاسی سریع، حافظه : آموزش
کند و فراموشی دیر
نکته مهم : از خوردنیها و رفتارهای
خشک کننده (دیرخوابی درشب) آسیب می بیند.
بررسی نشانه
ها در دماغ تر
حواس پنجگانه: کند، خواب: عمیق،
حافظه: دیر یاد می گیرد و زود فراموش می کند، افعال نفسانی: متغیرالرای، وضعیت مو:
رشد کند است و دیر طاس می شود.
نتیجه گیری
بشرامروزی با شیوع بیماریهای
مختلف نیاز مبرمی، به شناخت بدن خویش دارد و بیش از هر زمان دیگر، خلا شناخت درونی
خود را احساس میکند، چون طب رایج از درمان بسیاری از بیماریها، ناتوان است. همه ی
ما با رعایت اصول و تدابیرطب، خوراک مناسب و تغذیه ی سالم، میتوانیم از رشد
بیماریهای جسمی وروحی مختلف، پیشگیری و درکنترل آنها به جامعه و یکدیگر، کمک کنیم.
با رعایت اصول خواب و بیداری، ورزش، خوردن و آشامیدن، حرکت و سکون، هوا و تنفس
صحیح و خوراک مناسب مزاج خود و عزیزانمان را شناسایی و بدین طریق، دین خود را به فرزندان و خانواده ادا کنیم.
امید که با رعایت تدابیر طب شریف، در جهت رشد روز افزون
نسل های سالم و شجاع، لازمه بکارگیری علوم
مرتبط با آن، و اصلاح سبک زندگی، زمینه ی تربیت فرزندان برومند، عاقل و موفق را برای
ایران عزیزمان فراهم کنیم.
منبع:
دروس مبانی طب – دکترعلی یوسفی
تهیه شده توسط:
معصومه علیزاده عضو تحریریه صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی
