قصه تلخ قند چگونه شیرین می شود؟!(درمان دیابت در طب سنتی ایران)

  بسم الله الرحمن الرحیم

 قصه تلخ قند چگونه شیرین می شود؟!

مقدمه:

تعریف دیابت در طب سنتی ایران

دیابت نام بیماری است که فرد دچار تشنگی زیاد، تکرر ادرار، ضعف و بی حالی، کاهش وزن و لاغری می‌شود. این بیماری به نام «ذیابیطس» در یونان باستان شناخته شد و از آنجایی که فرد مرتب تشنه می شود و مایعات می نوشد و در زمان کوتاهی مجبور به دفع آن است، در زبان فارسی به آن دولاب (چرخ چاه) میگویند.(۱)

فهرست عناوینی که در این مقاله می‌خوانید:

☆علت‌های دیابت در طب سنتی ایران

☆علائم دیابت گرم در طب سنتی ایران

☆علائم دیابت سرد در طب سنتی ایران

☆چگونگی پیشگیری از دیابت در طب سنتی ایران

☆راههای درمان دیابت در طب سنتی ایران

علت های دیابت در طب سنتی ایران

در منابع طبی، دیابت بر دو نوع است:

دیابت گرم ، دیابت سرد

و اما بدانید از:

      علائم دیابت گرم در طب سنتی ایران

در این نوع دیابت، علت اصلی، گرمی بسیار زیاد کلیه‌هاست و به همین دلیل جذب رطوبت ها از کبد و معده به سمت کلیه ها زیاد می شود، در نتیجه تشنگی و تکرر در فرد مبتلا، افزایش می یابد. رنگینی ادرار، نبض سریع، قوت یافتن شهوت و قوای جنسی، احساس گرمی در کلیه ها، ضرر رسیدن به بیمار در اثر مصرف گرمیجات، ایجاد کاهش وزن و لاغری به مرور زمان از دیگر نشانه های دیابت گرم در منابع طب سنتی ایران است.

بیشتر بخوانید: خواص شنبلیله در طب سنتی

در زمان‌های گذشته مردم بیشتر به دیابت گرم مبتلا می شدند چراکه بیشتر خوراکی های رایج جسمی و روحی، از نوع مزاج گرم بود، فعالیت بدنی روزمره بسیار زیاد بود؛ اما آیا در زمان حال نیز، بیماری دیابت از نوع گرم است؟!

ناگفته پیداست که با این حجم از مصرف خوراکی های سرد که به دلایل متفاوت از جمله ارزانتر بودن، در دسترس تر بودن، تبلیغ برای مصرف بیشتر محصولات کارخانه ای، تغییر سبک زندگی به سمت مصرف گرایی و عدم تحرک روزانه سبب شده که بیماران دیابتی بیشتر به دیابت سرد مبتلا شوند.

 در دیابت سرد، سردی کلیه ها عامل اصلی بیماریست و در کل سردی زیاد، در تمام بدن نمایان است. (۲) و در برخی متون طب سنتی ایران، ضعف کلیه ها و اتساع مجاری ادرار، به عنوان دو علت جداگانه‌ی دیگر به وجود آورنده‌ی بیماری دیابت، ذکر شده است. (۱)

    علائم دیابت سرد در طب سنتی ایران

تشنگی اما، کمتر از دیابت گرم، رفع عطش با آب گرم یا نیم گرم، ادرار سفید رنگ و بدون سوزش، سردی کلیه ها و یا کل بدن، ضعف قوای جنسی، بی اشتهایی و بی حالی، کاهش وزن و لاغری به مرور زمان.(۲)

چگونگی پیشگیری از دیابت در طب سنتی ایران

• اصول حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری ها در طب سنتی ایران، رعایت تدابیر اصول شش گانه ضروری حیات (سته ضروریه) است.(۳)

ممکن است این سوال مطرح شود که اصول شش گانه سلامتی شامل چه مواردی است؟

·                ۱)هوا: شامل استفاده از هوای سالم و بدون آلودگی که عملاً در شهرهای بزرگ کمتر وجود دارد و دیگری تدابیر فصول مختلف است.

·               ۲)خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها: بر اساس مزاج‌های مختلف از تغذیه مناسب استفاده شود.

·               ۳)حرکت و سکون: بر حسب مزاج مختلف، ورزش های مناسب در برنامه روزانه گنجانده شود.

·              ۴)خواب و بیداری: خواب به موقع شبانه که از ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب شروع شود و قبل از طلوع آفتاب خاتمه یابد.

·             ۵)احتباس و استفراغ: نگهداری و حبس مواد لازم برای بدن و خروج مواد زائد از بدن، و پاکسازی و رفع یبوست.

·             ۶)اعراض نفسانی: مدیریت و کنترل خشم، غم، شادی، ترس، و...(۳)

     با رعایت تدابیر این اصول، مزاج عضو و مزاج کلی بدن از اعتدال خارج نمی شود و در نتیجه زمینه ابتلا به بیماری دیابت و یا هر بیماری دیگری به وجود نخواهد آمد.

بیشتر بخوانید: خواص شنبلیله در طب سنتی

راههای درمان دیابت در طب سنتی ایران:

     درمان دیابت در طب سنتی ایران با غذا:

       بیشترین تاکید درمان در طب سنتی ایران، درمان با تغذیه است که با توجه به مزاج فرد و علت بیماری، رژیم غذایی متغیر است؛ و در رأس تدابیر تغذیه‌ای، پرهیز از مصرف محصولات کارخانه‌ای وبسته‌بندی شده، است.

طبق آنچه گفته شد، دیابت سرد و گرم از دیدگاه طب سنتی علائم متفاوتی دارند، در نتیجه درمان آنها نیز متفاوت خواهد بود.

در دیابت گرم، حکمای طب، بیمار را به مصرف غذاهایی با طبیعت سرد و تر توصیه می‌کنند(مانند: ماءالشعیر طبی، آش جو، شیر، دوغ، خورش کدو، آش آلو، آش آبغوره و...) و از مصرف غذاهایی با طبیعت گرم پرهیز می دهند.(۲)

در دیابت سرد، حکمای طب بیش از تغذیه، بیمار را به پیاده روی روزانه تشویق می‌‌کنند، تا بدن کامل تعریق داشته باشد و افزایش گردش  خون در بدن شخص، چشمگیر باشد. از دیگر تدابیر موثر، در درمان دیابت  سرد روزه گرفتن است.

در این نوع دیابت، باید از مواد غذایی با طبع گرم استفاده شود مانند: گردو، روغن زیتون ، فالوده سیب و به، مصرف نمک دریا، و...

    برای یادگیری و بهره‌مندی از تدابیر ویژه ی بیماریها، شرکت در دوره متوسط شش ماهه مجموعه صدای حکیم را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

     درمان دیابت در طب سنتی ایران با دارو:

گاهی برای کمک به نظام هوشمند بدن باید از داروها هم استفاده کرد. با توجه به اینکه داروهای گیاهی هر کدام دارای طبیعت گرم یا سرد مخصوص به خود هستند، تجویز یکسان آنها برای درمان دیابت کاری بیهوده و دارای عوارض جانبی خواهد بود.

حکمای طب سنتی ایران برای درمان دیابت گرم از داروهای گیاهی با طبع سرد، و برای درمان دیابت سرد توصیه به داروهای گیاهی با طبع گرم کرده‌اند.

داروهای گیاهی مورد استفاده در دیابت گرم در طب سنتی ایران:

خرفه، سماق، گل سرخ، جو، انار، گلنار، غوره، کاهو، خشخاش، کدو، به دانه، به، اسفرزه، خیار، آلو، سیب، زرشک، تمرهندی، عناب، کاسنی.

 داروهای گیاهی مورد استفاده در دیابت سرد در طب سنتی ایران:

کندر، گردو، کرفس، زیره، شنبلیله، بادرنجبویه، نارگیل، کنجد، انجیر، خولنجان.(۱)

البته لازم به ذکر است که، جهت استفاده از گیاهان دارویی باید با اصول گیاه درمانی (فیتوتراپی) آشنا باشیم.(۴)

     درمان دیابت در طب سنتی ایران با اعمال یداوی و دستی:

این درمان شامل فصد (گرفتن خون از رگ)، قی (ایجاد استفراغ و پاکسازی معده)، حقنه (ایجاد تنقیه و پاکسازی روده)، دلک (ماساژ بدن) و... است. 

برای استفاده از این روش دو اصل، بسیار مهم است:

۱) نوع دیابت ۲) مزاج بیمار.

مثلاً در فردی که مزاج سرد دارد و به دیابت سرد هم مبتلاست، برای درمان، به گرم کردن بدن با روش‌هایی از قبیل: روغنمالی با روغن های گرم، ماساژ و بادکش گذاری گرم می پردازیم و فصد و خونگیری از بدن این بیمار کاری بسیار اشتباه محسوب می شود و عوارض جبران ناپذیری را برای بیمار به دنبال خواهد داشت.(۲)

بیشتر بخوانید: خواص شنبلیله در طب سنتی

کلام آخر

بیماری دیابت در طب سنتی ایران به مانند بسیاری از بیماریها از نوع گرم و سرد تشکیل شده است و به تناسب نوع بیماری و مزاج بیمار، درمان‌های متفاوتی دارد که این روند درمانی در طب رایج وجود ندارد؛ و برای افراد دیابتی که حتی مزاج های مختلفی دارند، درمانهای یکسان و مشابهی ارائه می شود؛ در صورتی که اگر نوع بیماری ها و مزاج بیمار درست تشخیص داده شود درمان، موثرتر و کم‌عارضه‌تر خواهد بود و گام مهمی در جهت سلامتی بیماران برداشته‌ایم.

منابع

·        ۱)ابوعلی سینا، شیخ الرئیس( ۷۱۸ ه.ق) قانون فی الطب، لبنان: دارالکتب العلمیه، چاپ اول، مجلد ۴، ص ۱۶۲۹

·        ۲)رازی محمد بن زکریا( ۱۴۲۱ ه. ق)الحاوی فی الطب، لبنان: دارالکتب العلمیه، چاپ اول، مجلد ۴، ص۱۶۲۹                   

·        ۳)ناصری، محسن؛ جعفری، فرهاد؛ علیزاده، مهدی؛( ۱۳۸۹ ه. ش) اصول حفظ سلامتی و بهداشت در طب سنتی ایران، مجله طب سنتی اسلام و ایران، سال اول، شماره یک، ص ۳۹ - ۴۴

·        ۴)اصغری، مجید؛ سیاهپوش، مرضیه بیگم؛ خدادوست، محمود؛( ۱۳۸۷ه.ش) گیاه درمانی (فیتوتراپی)، فصلنامه عطارنامه، سال سوم، شماره ۹،ص۱۳-۸

تهیه و تنظیم:

مریم حسین‌پور شیرکوهی عضو تحریریه مجموعه صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی