از خواص بی نظیر گل سرخ چه قدر می دانید؟

از خواص بی نظیر گل سرخ چه قدر می دانید؟

مقدمه

 انسان از زمانی که از گیاهان به منظور غذا استفاده کرد از برخی اثرات درمانی یا خطرناک آنها آگاه شد؛ بنابراین این نتایج را به نسل های بعد منتقل کرد .گیاهان دارویی با توجه به پیشرفت های علم و فناوری امروزه و کشف روش های جدید درمان، قسمت اصلی از طب سنتی بسیاری ازکشورها را تشکیل داده اند. در بسیاری از کشورهای جهان، معالجه تقریبا به وسیله منابع طبیعی و عمدتا با استفاده از گیاهان انجام می شود. یکی از این ترکیبات ارزشمند گلاب است که به روش تقطیر از گل سرخ به دست می آید. ما در این مقاله به بررسی و ارزیابی جامع تری درباره خواص بی نظیر گل سرخ می پردازیم.

بیشتر بخوانید: تدابیر استحمام در طب سنتی

مختصری درباره گل سرخ

گل سرخ مرکب القوی و مایل به سردی است و با نام علمی (Rosa damascene) شناخته شده و متعلق به گیاهان خانواده Rosacea  می باشد که در ایران با استفاده از روش تقطیر ماده ای معطر به نام گلاب به دست می آورند. عصاره آن از کاسبرگ و گلبرگ گیاه استخراج می شود که دارای 300 نوع ترکیب مختلف است که 50 تا از آنها شناسایی شده است. ترکیبات اصلی این گل حاوی: فنیل اتیل الکل، سیترونلول، لینالول و ژرانیول است. این گیاه عمدتا در بلغارستان، ترکیه و فرانسه به شیوه صنعتی کشت می شود اما در بیشتر مناطق خاورمیانه، اروپا و روسیه نیز به فراوانی پیدا می شود. گل سرخ در بسیاری از مناطق ایران رویش دارد، عصاره آن به رنگ زرد روشن با طعم کمی شیرین و عطر مطبوعی می باشد. همینطور گل سرخ مملو از ویتامین های C، A، E و D است. تحقیقات فراوانی که درباره ترکیبات فلانوئیدی موجود در آن انجام شده است به این نتیجه رسیده اند که این ترکیب در ایجاد خواب آلودگی، اثرات ضد اضطرابی و افسردگی نقش مهمی دارد و این جزء خواص بی­ نظیر گل سرخ است.

 خواص کاربردی گل سرخ

از مهم ترین خواص گل سرخ که در منابع اشاره شده است شامل تنظیم کننده اشتها، آرام کننده، بازسازی کننده پوست، تقویت کننده قلب، تقویت معده و افزایش قوای ذهنی و حافظه، ضد خارش و خشکی پوست، ضد استفراغ، درمان سنگ صفرا، موثر در التهاب کبد، مفید برای آسم و سرفه، همچنین گل سرخ در درمان ناتوانی جنسی و سرد مزاجی، سردرد و بی خوابی کاربرد دارد. این گیاه به صورت خوراکی، استنشاقی و موضعی می تواند استفاده شود. از جمله خواص بی نظیرگل سرخ که در کتاب قانون ابن سینا ذکر شده است. مصرف مخلوطی از گلاب و عسل برای درمان سل ریوی است. از این گیاه برای معالجه دردهای شکمی و قفسه سینه، خونریزی های عادت ماهیانه و مشکلات گوارشی استفاده می شود گل سرخ دارای خاصیت ضد یبوست و برای افرادی که یبوست دارند سودمند است. برخی دیگر از اثرات دارویی این گیاه از قبیل فعالیت ضد HIV، ضد درد، ضدگرفتگی عضلانی، ضدالتهابی، ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی و اثرات سیتوتوکسیک آن بر ضد سلول های سرطانی پروستات و ریه به اثبات رسیده است. همانطور در برخی کتب گیاهان دارویی، گلاب به عنوان تسهیل کننده زایمان اشاره شده است. در پژوهش های اخیر به این نتیجه رسیده اند از رایحه درمانی با گلاب جهت کم کردن درد زایمان، ایجاد آرامش و کاهش اضطراب استفاده شده است. خوردن گلاب‏ ولرم خشكى و خشونت سينه و عوارض نزله و دل ‏پيچه سرد و گرم و تپش قلب گرم را رفع و بدن را قوت می دهد. ماليدن و بوئيدن گلاب‏ درد چشم كه ناشی از گرمى باشد را از بین می برد. استفاده از آن‏ غش، ضعف و بيهوشى را رفع می کند. یکی دیگر از بهترین خواص گل سرخ نشاط آور و فرح بخش بودن آن است.

روش تهیه آن

براي تهیه عصاره گل سرخ، پس از جمع آوری گل سرخ بومی منطقه، گلبرگهاي آن، در سایه و در دماي محیط، خشک شده سپس مقدار دو گرم از گلبرگهاي خشک شده، وزن شده و با مقدار 100میلی لیتر آب مقطر ترکیب کنید و به مدت ده دقیقه در دمای 90 درجه حرارت داده شود. عصاره آبی به دست آمده، بعد از جدا کردن مواد نامحلول آن، به کمک دستگاه فریز درایر، خشک می شود و برای تهیه گلاب، مقدار مشخصی از گل محمدی را درون دیگ آب جوش می‌ریزند و آن را تقطیر می‌کنند پس از مدتی گلاب به دست آید. تفاوت انواع مختلف گلاب، در میزان گل محمدی است که برای تولید آن استفاده شده‌است.

موارد منع مصرف

با توجه به خواص بی نظیر گل سرخ که توضیح داده شد اما باید دانست طب سنتی استفاده بیش از حد از آن را مجاز نمی داند به این علت که مصرف بی رویه آن موجب کاهش قوای جنسی و سفیدی مو‌ها  می شود و مصلح آن نبات است كه باید همراه آن میل شود. مقدار مصرف به این صورت هست که از گل آن 5 گرم و از تخم آن 3 گرم و از گلاب‏ آن سه تا چهار قاشق مي باشد. در افرادی که اسهال شدید دارند و افرادی که دچار زخم گوارشی و نفخ شدید هستند همچنین کسانی که مبتلا به بواسیر و هموروئید هستند زیان آور است.

منابع

مقاله مقایسه اثر ضد میکروبی گلاب صنعتی و عصاره آبی و روغن گل سرخ

مقاله مقایسه اثر تسکینی، پیش بیهوشی و ضد اضطراب عصاره گل سرخ

كتب طبى انتزاعى (فارسى) / ج‏1 / 426 / گل سرخ - گلاب علاج امراض: درد گوش و سر و چشم، خفقان، صفرا و بلغم، غش، رحم و مقعد، لثه و دندان ..... ص : 424

تهیه شده توسط فاطمه سلیمانی عضو تحریریه آموزشی صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی