تاثیر تغذیه بر بداخلاقی از دیدگاه طب ایرانی اسلامی

تغذیه، اثرگذاری مستقیم بر اخلاق و رفتار انسان ها دارد. انواع خوراکی ها می توانند بر حسب کیفیت خود در حالات گوناگون اثرات مختلفی بر رفتار انسانها بگذارند. چنانچه ما اطلاع کافی از این مهم داشته باشیم می توانیم با شناخت و بررسی تغذیه مناسب با روحیات و اخلاق خود و دیگران، از بسیاری کج خلقی ها و بداخلاقی ها پیشگیری و در هنگام وقوع بهبود ایجاد کنیم.

پیش گفتار: 

یکی از مباحثی که همواره در میان جامعه ی بشری و متخصصین علوم اجتماعی و رواشناسی مورد توجه قرار گرفته است، بحث اخلاق در جامعه می باشد. موضوعی که همواره در طول تاریخ به وسیله پیامبران الهی و امامان معصوم نیز برای انسانها تشریح وتفهیم و برای ادامه‌ی حیات و صلاح بشر به آن امر شده است. از جمله در دین مبین اسلام؛  تا آنجایی که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده اند:(هيچ چيز نزد خداوند متعال از بخل و بد اخلاقى‏ مبغوضتر نمى‏باشد كه اين دو، كارهاى نيك آدمى را تباه مى‏سازند آنچنان كه سركه عسل را).  در علم شریف طب نیز در مباحث گوناگونی پیرامون اسباب و علل خوش اخلاقی و بد اخلاقی صحبت به میان آمده است. از منظر طب ایرانی و طب اسلامی یکی از تاثیر گذار ترین عوامل بر اخلاق و رفتار انسان ها غذا و خوراکی است که مصرف می کنند. در این باره طب اسلامی علاوه بر ماهیت و کیفیت خوراک به چگونگی به دست آوردن آن نیز اشاره دارد؛ که منظور همان حلالیت طعام است. لذا در درجه‌ی اول به خاطر اهمیت مبحث اخلاق و در درجه‌ی دوم به دلیل نگاه ویژه ای که طب ایرانی  اسلامی به اثرگذاری تغذیه بر  آن دارد، بر آن شدیم تا پژوهشی مختصر در این باب داشته باشیم، و به اهم گفتار در این موضوع بپردازیم، باشد که این مقاله کوتاه برای محققین در علم شریف طب مفید واقع گردد. انشاالله

فهرست:

مقدمه

بد خلقی یک بیماری روحی است که در طول حیات، تبعات فراوانی برای شخص بداخلاق به همراه دارد. هم برای مسیر زندگی و موفقیت خودش، هم خانواده و جامعه ی پیرامون او. لذا می تواند علاوه بر آسیب‌های فردی در کسب رضایت شخص از زندگی و عدم رسیدن به اهداف خاص، در شرایط عمومی و اجتماعی نیز باعث مطرود شدن او از سوی خانواده و اطرافیان نیز شود. ما در این مقاله موارد گوناگون بد اخلاقی ها و علل ایجاد آنها را معرفی، سپس به طور ویژه به تاثیر و توصیه های غذایی برای افراد بداخلاق خواهیم پرداخت.

بد اخلاقی

در مجموعه رفتارها و گفتار یک شخص در مقابله با دیگران، و تغییرات و اتفاقات پیرامون شخص، اخلاق او نمایان می شود. سنجش اخلاقی یک شخص با در نظر گرفتن عکس العمل‌های او در برابر حوادث و احوالات گوناگون  صورت می پذیرد. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

در مقابل بد اخلاقی خوش اخلاقی و حسن خلق قرار دارد. که همواره انسان‌های بزرگ برای کسب آن تلاش کردند و دیگران را نیز به آن توصیه نمودند.

مهمترین عامل صحت جسم و روان

عوامل اثر گذار بر جسم و روان آدمی به سه بخش کلی تقسیم می شوند؛

می توان گفت مهمترین بخش به لحاظ تاثیرگذاری، عامل خوراکی می‌باشد چرا که اثر متقابل با دیگر عوامل را داراست. به این معنا که می‌تواند با تاثیرات چند وجهی خود، تمامی ابعاد صحت و سلامت جسم و روان آدمی را در بر بگیرد.

چگونگی اثر تغذیه بر جسم و روان 

همانطور که پیش از این اشاره کردیم خوراک ما از جمله انواع غذا و نوشیدنی‌های مورد استفاده و روزمره، می توانند اثرات گوناگونی بر دیگر عوامل صحت جسم و روان ما بگذارد. که در این خصوص به دو بخش کلی تقسیم می شوند:

1- تاثیرات مستقیم:

2- تاثیرات غیر مستقیم:

اثرگذاری تغذیه بر سبک زندگی

علم شریف طب لازمه‌ی حفظ سلامتی و همچنین، اسباب و علل ایجاد بیماری را، سبک زندگی افراد می‌داند. که در مجموع به شش بخش کلی(سته‌ی ضروریه) تقسیم می‌شوند:

می توان گفت رابطه‌ی تاثیرگذاری و تاثیر پذیری در این شش اصل به صورت متقابل می‌‌باشد، لیکن اثرات تغذیه بر پنج اصل دیگر بسیار قابل توجه تر است؛

رابطه ی تغذیه با بیماری و بدخلقی

برای دانستن اینکه به چه اندازه تغذیه می تواند بر روح و روان ما اثر بگذارد، کافی است برای مثال شرح حال یک انسان را، به هنگام بیماری مورد بررسی قرار دهیم، خواهیم دید که بسیاری از انسان‌ها در هنگام مریضی دچار تغییرات محسوس اخلاقی و رفتاری می شوند. بیماری هایی که درصد بالای آن در ارتباط با تغذیه و خوراک می‌باشد مانند ناراحتی‌های گوارشی، کرم و انگل روده‌ای، فشار خون، اعتیاد به مواد مخدر و... لذا عصبیت مزاج، عدم صبوری بر درد و مرض، کج خلقی و بدخلقی بیمار از جمله تاثیر پذیری‌های روح و روان از تغذیه و خوراک می‌باشند.

یبوست و بد اخلاقی

یکی از مهمترین عوامل بیماری و بد اخلاقی، خشکی مزاج یا همان یبوست می باشد؛ که آن ناشی از تغذیه‌ی بد و بیماری در سیستم گوارشی(معده و روده) است. جزء اولین واکنش های بدن در هنگام داشتن یبوست، پرخاشگری و عصبیت می باشد. که به راحتی میتوان با درمان آن از بسیاری از بیماری ها و آسیب های جسم و روان از جمله بد‌خلقی پیشگیری کرد.

بیشتر بخوانید: بامیه در طب سنتی گیاهی مملو از خاصیت شگفت انگیز

رابطه ی گوشت و بد اخلاقی

یکی از موارد مهمی که نشان دهنده‌ی میزان تاثیر گذاری تغذیه بر خلق و خو است، روایات بیشماری از اهل بیت علیهم السلام می باشد که در آنها اشاره مستقیم به رابطه‌ی انواع خوراک با اخلاق و رفتار ما دارند. همچنین در طب اسلامی و طب سنتی ایرانی نیز به آنها تصریح شده است. از مجموع این روایات میتوان برخی توصیه های غذایی برای افراد بداخلاق را استخراج نمود. از آن جمله توصیه های پر تکرار و موکد به مصرف گوشت می‌باشد؛ حال به رهنمودها و نکات زیر توجه کنید:

با توجه به کلام اهل بیت علیهم السلام می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

1- تعیین محدوده زمانی معین برای مصرف تغذیه خاص(اثرکمی)

2- اثرات سوء بد اخلاقی بر زندگی شخصی و فردی

3- توصیه کیفی یک خوراک(پیه گوشت) برای رفع بیماری

4-  تاثیر غذا بر صحت اعضای بدن(اثر صحت اعضای بدن بر اخلاق)

5- اثر تغذیه بر ایجاد سوء اخلاط و بد اخلاقی های گوناگون

انواع گوشت و بهترین آنها

متقدمین علم شریف طب نیز به انواع گوشت‌ها، طبیعت، خواص و مضرات آنها پرداخته‌اند که بر این اساس می توان از بهترین گوشت‌های خوراکی که مورد نظر طب ایرانی اسلامی نیز می‌باشند به موارد زیر اشاره کرد؛

بد اخلاقی ناشی از سوء مزاج

مهمترین بخش اثرگذاری تغذیه بر بداخلاقی، تشکیل اخلاط فاسد و سوخته موجود در خون می‌باشد که به مرور باعث سوء اخلاط و سوء مزاج فرد می‌شوند. انسانی که دارای غلبه‌ی اخلاط یا سوء مزاج(جبلی) شده است، ناخواسته دچار بدخلقی‌های گوناگون در گفتار و رفتار می‌شود؛

توصیه های غذایی برای افراد بداخلاق

با بررسی و شناخت دقیق مزاج و اخلاط اربعه‌ی بیمار و همچنین امراض و دردهای داخلی بدن که ارتباط مستقیم با تغذیه دارند، توصیه های غذایی برای افراد بداخلاق را در برنامه‌درمانی قرار دهیمم. برای اینکه بدانیم چه خوراکی برای فردی که دچار بدخلقی و کج‌خلقی شده مناسب است، باید به سوء مزاج و یا به غلبه‌ی خلطی که به آن دچار شده توجه کنیم، و این مهم برای انواع خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها صدق می‌کند. لذا بر این اساس می توانیم توصیه های غذایی برای افراد بداخلاق که مناسب با شرایط مزاجی آنهاست ارائه دهیم. به عنوان مثال؛

طب رایج و تغذیه برای افراد بد اخلاق

عامل خوراکی عامل تاثیر گذار بر دیگر عوامل صحت جسم و روان آدمی می باشد، لذا بسیار حائذ اهمیت است که بدانیم به لحاظ کمی و کیفی، تغذیه می تواند سبب ایجاد بد اخلاقی باشد. در این زمینه طب رایج نیز به تشریح آنچه در طب ایرانی و اسلامی به آن اشاره شده پرداخته است و بر همین اساس است که در نسخ بسیاری از پزشکان طب رایج توصیه های غذایی برای افراد بداخلاق وجود دارد. مانند توصیه به عدم مصرف غذاهای بی‌خاصیت و کم‌خاصیت و توصیه به مصرف خوراکی های حاوی ویتامین های گوناگون مانند غذاهای حاوی؛

بر همین اساس، پزشکان و متخصصین علم تغذیه در طب رایج، غذاهایی که حاوی ویتامین های فوق الذکر هستند را برای حسن خلق و درمان بداخلاقی توصیه می کنند. از جمله:

غذای ناپاک

مبحث تاثیر گذاری غذای ناپاک(حرام) بر اخلاق و رفتار و حتی پذیرش حق و باطل در افراد، بارها از طرف امامان معصوم و دانشمندان طب ایرانی اسلامی مطرح شده است. لازمه‌ی حرام بودن خوراک یکی از سه وجه زیر می باشد:

توصیه های کلی برای درمان بداخلاقی

توصیه های خوراکی:

توصیه های غیر خوراکی:

در رابطه با توصیه های درمای لازم است دو نکته مهم را متذکر شویم: 

بیشتر بدانید: برای آشنایی با کامل ترین روش آموزش مبانی طب سنتی اینجا کلیک کنید

نتیجه گیری

آنچه در این مقاله به آن پرداخته شد نگاهی کلی به مبحث اخلاق و به ویژه بداخلاقی و اثر تغذیه بر آن از دیدگاه طب ایرانی و اسلامی بود. بر اساس این تحقیق و پژوهش، اهمیت تغذیه در ایجاد آرامش روانی و حسن خلق را می توان در هنگام ابتلا به بیماری و مرض ناشی از خوراکی ها فهمید. اختلال روانی ناشی از مجموع بیماری های کوچک و بزرگ که منشاء بخش عظیمی از آنها خوراکی ها و نوشیدنی های روزمره ی ما می باشند. لذا با تدابیر و توصیه های غذایی برای افراد بداخلاق می توان به درمان و بهبود آنها دست یافت.   

منابع: